Les 1 - hoofdletters, meervoudsvormen en bijvoeglijke naamwoorden

Les 1

Hoofdletters

Meervoudsvormen

Bijvoeglijke naamwoorden

Doel van de les

Aan het einde van de les weet je:

• Wanneer je hoofdletters moet gebruiken;
• Hoe je meervoudsvormen van woorden moet schrijven;
• Wat bijvoeglijk naamwoorden zijn en hoe je ze schrijft.

Wanneer gebruik je hoofdletters?

Regel 1: begin van een zin

Aan het begin van een zin:

• Je begint een zin met een hoofdletter.

Als de zin met een afgekort woord begint, verschuift de hoofdletter naar het tweede woord:

• 's Ochtends sta ik vroeg op.
• 't Was vanochtend wel erg koud.

Regel 1: begin van een zin

Als de zin met een cijfer of symbool begint, schrijf je geen hoofdletter aan het begin van de zin.

• €15 betaalde hij voor het boek.
• 86 jaar geleden werd mijn opa geboren.

Wat is goed geschreven?

1. 't is niks voor mij.
2. 'T is niks voor mij.
3. 't Is niks voor mij.
4. 'T Is niks voor mij.

Regel 2: namen van personen

Je schrijft een hoofdletter bij voor- en achternamen, doopnamen en voorletters:

• Elisabeth Sarah Jansen

Aanspreektitels (mevr.) en tussenvoegsels (van der) krijgen geen hoofdletter.

• fam. Berisa
• Alicia van Putten

Regel 2: namen van personen

Wanneer er voor het tussenvoegsel geen voornaam of voorletter wordt genoemd, krijgt het eerste tussenvoegsel wel een hoofdletter.

• meneer De Vries

Bij een tweede achternaam krijgt het tussenvoegsel geen hoofdletter.

• mevrouw Van de Ven - de Vries 

Wat is goed geschreven?

1. Hallo meneer Jansen
2. Hallo Meneer Jansen
3. Hallo meneer jansen

Wat is goed geschreven?

1. Lisa de Vries - de Groot
2. Lisa De Vries - De Groot
3. Lisa De Vries - de Groot

Regel 3: organisaties, merken, producten

Organisaties, merken en producten krijgen een hoofdletter.

• Apple
• Verenigde Naties
• de Kamer van Koophandel

Soms gebruiken bedrijven de hoofdletters afwijkend, je neemt dit dan over.

• iPhone

Wat is goed geschreven?

1. pepsi max
2. Pepsi Max
3. Pepsi max

Regel 4: aardrijkskundige namen, volken, talen, windstreken

Bij aardrijkskundige namen van landen, steden, rivieren enzovoort gebruik je een hoofdletter.

• Amsterdam, Nederland
• Amerikaanse president, Nederlandse mensen. 

Ook bij volken, talen of dialecten gebruik je een hoofdletter.

• Fransman
• Limburgs dialect

Regel 4: aardrijkskundige namen, volken, talen, windstreken

Bij een windstreek gebruik je geen hoofdletter.

• Er komt vandaag een noordelijke wind.

Als de windstreek onderdeel is van een naam, gebruik je wel een hoofdletter.

• Noordelijke IJszee

Wat is goed geschreven?

1. Wat is een Westelijke zeestroom nou weer?
2. Wat is een westelijke zeestroom nou weer?

Wat is goed geschreven?

1. noord-brabant
2. Noord-brabant
3. Noord-Brabant
4. noord-Brabant

Wat is goed geschreven?

1. amstellaan
2. Amstellaan

Regel 5: historische gebeurtenissen en kalendergebruiken

Historische gebeurtenissen en feestdagen met een hoofdletter.

• Koude Oorlog, Vaderdag, Pasen

Maar bij samenstellingen met feestdagen schrijf je geen hoofdletter:

• vaderdagontbijt, kerstviering

Wanneer GEEN hoofdletter? 

Seizoenen, maanden en gewone dagen krijgen geen hoofdletter.

• zaterdag, januari, herfst

Regel 6: religieuze en culturele begrippen

Godsdiensten krijgen geen hoofdletter.

• jodendom
• jood

Maar heilige begrippen die bij de stroming horen wel.

• God
• Bijbel

Wat is goed geschreven?

1. Wanneer gaat meneer Jansen slapen?
2. Wanneer gaat Meneer Jansen slapen?
3. Wanneer gaat meneer jansen slapen?

Wat is goed geschreven?

1. Met ananas erop is het geen Italiaanse pizza!
2. Met ananas erop is het geen italiaanse pizza!
3. met ananas erop is het geen Italiaanse pizza!

MEERVOUD OP -EN

Bij veel zelfstandige naamwoorden maak je het meervoud door er 'en' achter te zetten.

een stoel - twee stoelen

een bord - twee borden

een boek - twee boeken

MEERVOUD OP -EN

LET OP!!!

Als het enkelvoud een lange klinker (aa, ee, oo, uu) heeft in de laatste lettergreep met daarachter nog één medeklinker, verdwijnt een van die klinkers.

een aap - twee apen

een muur - twee muren

MEERVOUD OP -EN

LET OP!!!

Als het enkelvoud een korte klinker (a, e, i, o, u) heeft in de laatste lettergreep met daarachter nog één medeklinker, komt er vaak een medeklinker bij om de klank van die klinker kort te houden.

een hek - twee hekken

een pil - twee pillen

MEERVOUD OP -EN

LET OP!!!

Als het enkelvoud eindigt op een s, wordt de s vaak een z in het meervoud:

een baas - twee bazen

een wees - twee wezen

een roos - twee rozen

MEERVOUD OP -EN

LET OP!!!

Als het enkelvoud eindigt op een f, wordt de f vaak een v in het meervoud:

een landgraaf - twee landgraven

een zeef - twee zeven

een reis - twee ....

1. reisen
2. reizen

een kast - twee ....

1. kastten
2. kaasten
3. kasten
4. kaste

een klok - twee ....

1. klokken
2. kloken

een baan - twee ....

1. bannen
2. baanen
3. baannen
4. banen

MEERVOUD OP -S

Als de uitspraak niet verandert, dan -s eraan vast!

Na woorden die eindigen op -el, -er, -en, -em, -je, -ie:

appels, trappers, jongens, tandems, meisjes, vakanties 

Ook na stomme e (u-klank), é, eau en ui: 

etalages, logés, cadeaus, etuis ​

​

 ​

MEERVOUD OP 'S

Als er wel verwarring is met uitspraak, dan 's. 

omas > oma's 

gebruik de apostrof ’s: 

taxi’s, baby’s, accu's, auto's

Ook ’s na afkortingen die je ook echt als afkorting uitspreekt: cd’s, tv’s, bv’s

een etui - twee ....

1. etui's
2. etuis

een ski - twee ...

1. skies
2. ski's

een BMW - twee ...

1. BMW's
2. BMWs

MEERVOUD OP -EREN

een ei - twee eieren

een kind - twee kinderen

een lam - twee lammeren

MEERVOUD OP -ËN

Bijna alle zelfstandig naamwoorden die in het enkelvoud eindigen op -ee.

zee - zeeën, twee - tweeën, slee - sleeën, frisbee - frisbeeën

Zelfstandig naamwoorden die in het enkelvoud eindigen op -ie, eindigen in het meervoud op iën, ieën of ies.

bacterie - bacteriën, kopie - kopieën, politie - polities 

MEERVOUD OP -ËN

LET OP!!!

Het meervoud eindigt op -iën 

als de klemtoon van het woord niet op de laatste lettergreep ligt.

bacterie > bacteriën, tralie - traliën, kolonie - koloniën

Het meervoud eindigt op -ieën 

als de klemtoon van het woord wel op de laatste lettergreep ligt.

kopie - kopieën, drie - drieën, melodie > melodieën

MEERVOUD LATIJNSE UITGANG

Een neerlandicus - twee neerlandici

Een datum - twee data (ook datums)

een museum - twee musea (ook museums)

een collega - twee collegae (ook: collega's)

een ceremonie - twee ....

1. ceremoniën
2. ceremonieën

een categorie - twee ....

1. categorieën
2. categoriën

een lam - twee ....

1. lamen
2. lammeren
3. lameren
4. lammen

Een chemicus - twee ......

1. Chemici
2. Chemica
3. Chemicussen