2.3: De opbouw van de verzorgingsstaat

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

H2: Sociale zekerheid en verzorgingsstaat

2.3: De opbouw van de verzorgingsstaat

Reisdoelen

1. Je kunt het proces van wederopbouw beschrijven.

2. Je kunt verklaren hoe de verzorgingsstaat is ontstaan.

3. Je kunt verschillende vormen van sociale voorzieningen in Nederland benoemen.

Wederopbouw

Na de Tweede Wereldoorlog moest Nederland weer worden opgebouwd (wederopbouw). De Nederlandse regering van die tijd bestond uit de KVP en de PVDA. Dit was de rooms-rode coalitie. 

De overheid bemoeide zich flink met de economie. De lonen mochten niet te veel stijgen. Zo bleven de prijzen laag en werd er meer verkocht, waardoor er meer mensen konden werken. 

Marshallplan

De Nederlandse economie groeide weer in de jaren vijftig, geholpen door het Amerikaanse Marshallplan. Hierdoor kwam de internationale handel ook weer op gang. 

Sociale verzekeringen

Na WOII vond de politiek dat er ook aandacht moest komen voor de armoede onder de bevolking. Dit kwam vooral uit angst voor het communisme. 

Er was in de politiek wel discussie over de rol van de overheid. De PVDA wilde dat de staat zorgde voor de uitkeringen. Veel andere partijen vonden dat niet: de overheid moest niet zomaar geld geven aan de burgers. 

 

Begin verzorgingsstaat

In 1947 kwam de Noodwet Ouderdomsvoorziening. Deze gaf ouderen met een laag inkomen een uitkering, zodat ze niet meer helemaal afhankelijk werden van hun kinderen. Nu staat dit bekend als de Algemene Ouderdomswet (AOW). Dit is het begin van de verzorgingsstaat. 

Begin jaren 50 kwamen er verplichte sociale verzekeringen bij. Hoe meer je verdient, hoe meer premie je betaalt. Het geld van al deze premies wordt gebruikt om uitkeringen te betalen. 

Deze vorm van solidariteit is een belangrijk kenmerk van onze verzorgingsstaat.

Werktijd

STAP 1

STAP 2

Klaar? 

Maak 2.3: De opbouw van de verzorgingsstaat

Opdr. 1a - 15

Nakijken via Tijd voor GS. 

Even wat voor jezelf

H2: Sociale zekerheid en verzorgingsstaat

2.3: De opbouw van de verzorgingsstaat

Reisdoelen

1. Je kunt het proces van wederopbouw beschrijven.

2. Je kunt verklaren hoe de verzorgingsstaat is ontstaan.

3. Je kunt verschillende vormen van sociale voorzieningen in Nederland benoemen.

Wat weet je nog van de
vorige les?

Sociale voorzieningen

In de jaren 60 werd de verzorgingsstaat verder uitgebouwd. Er kwamen nieuwe sociale verzekeringen, zoals de Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO) uit 1966. 

De overheid voerde ook sociale voorzieningen in. Deze werden niet door premies betaald, zoals de sociale verzekeringen, maar door de overheid zelf. 

Sociale voorzieningen waren bedoeld voor mensen die te weinig geld hadden om van te leven. Een belangrijke sociale voorziening werd in 1965 ingevoerd: de Algemene Bijstandswet (ABW).

De sociale voorzieningen werden door het volgende betaald:

1. De lonen gingen in de jaren 60 omhoog. Mensen konden meer kopen en datwas goed voor de economie en werkgelegenheid. Door hogere lonen kreeg de overheid meer belastinggeld.
2. In 1959 werd een aardgasveld in Groningen ontdekt. De verkoop van aardgas leverde miljarden op. 

Betalen sociale voorzieningen

Sociale grondrechten

De verzorgingsstaat ging niet alleen om financiële hulp. Ook de gezondheidszorg en onderwijs werden verbeterd. 

In 1983 werd de grondwet gewijzigd. Er kwamen sociale grondrechten in de grondwet te staan. Deze zorgen voor bescherming van de burgers door de overheid. Denk aan:

• Recht op werk
• Recht op gezondheidszorg
• Recht op bewoonbaarheid
• Recht op rechtsbijstand. 

Deze paragraaf had veel begrippen. Vul hier in werk begrip jij nog moeilijk vindt. 

Wederopbouw

Rooms-rode coalitie

Marshallplan

Noodwet ouderdomsvoorziening

Sociale verzekeringen

Sociale voorzieningen

Sociale grondrechten

Bedenk na afloop van deze les 3 toetsvragen die je docent zomaar kan gebruiken:

Werktijd

STAP 1

STAP 2

Klaar? 

Maak 2.3: De opbouw van de verzorgingsstaat

Opdr. 1a - 15

Nakijken via Tijd voor GS. 

Even wat voor jezelf