samenvatting Hfd6

• Scheikunde
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Hd 6 Zuren en basen

Samenvatting zuren en basen

Zure en basische oplossingen

• Zure oplossingen: citroensap, sinaasappelsap, schoonmaakazijn en zoutzuur. 
• Smaken zuur, maar veel zijn erg slecht voor je
• Basische oplossingen: toiletzeep, ammonia, gootsteenontstopper en soda-oplossing
• Smaken zeepachtig, werken ontvettend en zijn vaak erg slecht voor je.

Neutrale oplossingen

• Neutrale oplossingen: bloed, zuiver water
• Smaken niet zuur of zeepachtig, maar kunnen een andere smaak hebben: bv zout of zoet of metaalachtig (zoals bloed)

Gevaarsymbolen zuren/basen

BINAS 31 en 39

Indicator

• Stof die van kleur verandert in een zure/basische oplossing.
  
• Te gebruiken om te kijken OF een stof zuur of basisch is.
• 
  
• Rodekoolsap: zuur = paarsrood, basisch = groen/blauw
• Lakmoes:  zuur = rood, basisch = blauw
• Fenolftaleïne: zuur = kleurloos, basisch = diep paars 

BINAS 36

Omslagtraject: pH grenzen waarbij de kleur verandert

Hoe zuur een oplossing is geef je aan met de pH

Met pH papier kan je niet alleen zeggen of een stof zuur is maar ook hoe zuur

zuur/neutraal/base

pH 0-7: zuur

pH 7: neutraal (water)

pH 7-14: basisch 

pH 1 punt omlaag = 10x zo zuur

Welke pH hebben zuren?

1. 0-7
2. 7
3. 7-14

Deze kennen!

Zuren zijn

1. metalen
2. moleculaire stoffen
3. zouten

Een zuur is een stof die H⁺ionen kan afstaan

Reactieschema zuren

Bij oplossen:

zuurmolecuul --> waterstof-ion(en) + zuurrest-ion

Dit moet je kennen van:

Zoutzuur, salpeterzuur, zwavelzuur, azijnzuur

Samen maken

Zure oplossingen ('verdund' zuur)

Zuren tasten (onedele) metalen aan

Mg(s)  + 2 H⁺(aq) --> Mg²⁺ (aq) + H₂ (g)

Etsen!

Een base kan H+ ionen binden

Zuren splitsen H⁺ ionen af

(hoe? in §6.4..)

3 basische ionen en een molecuul

O^2- (alle ionaire oxides dus, bv BaO)

CO₃^2- (alle carbonaten, bv CaCO₃)

OH^- (alle hydroxiden, bv NaOH)

NH₃ (g) (ammoniak)

3 bekende basische oplossingen

natronloog:  NaOH (s) --> Na+ (aq) + OH- (aq)

kalkwater:  Ca(OH)₂ (s) -->  Ca²⁺ (aq) + 2 OH^- (aq)

^{ammonia: NH}₃ ^(aq)

Drie eigenschappen van basen

1. Smaken zeepachtig 
2. lossen vetachtig vuil op
3. pH>7

Eigenschappen basische oplossing

• Hoe meer OH^- hoe hoger de pH 
• Bij verdunnen nooit lager dan pH=7

Zuren                       Basen

• H⁺ ion en een  negatief ion           kan H⁺ ionen opnemen
  
• aantonen met indicator                  aantonen met indicator
  
• ph<7                                                         ph>7
  
• H⁺                                                              O^2-  OH^-  CO₃^2-  NH₃
  
• tasten metalen aan                           ontvetten
  
• bijtend/irriterend                                bijtend/irriterend
  

zuur-base reacties in oplossing

Elke base kan een H⁺ ion opnemen.

Bij onderstaande reacties zijn alle  stoffen opgelost:

H⁺  +  OH^-   -->   H₂O

(2H⁺  +  O^2-  -->  H₂O (oxides zijn allemaal slecht oplosbaar!))

2H⁺  +  CO₃^2-  -->  H₂O  +  CO₂

H⁺  +  NH₃  -->  NH₄⁺

zuur-base reacties met vaste stoffen

Bij onderstaande reacties zijn niet alle  stoffen opgelost.

Noteer de formule van de vaste stof voor de pijl en het losse ion na de pijl!

2H⁺  +  Ca2+(OH)2^-   -->  2 H₂O  +  Ca2+

2H⁺  +  Pb2+O^2-  -->  H₂O  +  Pb2+

2H⁺  +  Mg2+CO₃^2-  -->  H₂O  +  CO₂  +  Mg2+

LET OP:

H⁺ reageert dus ALLEEN met basische ionen!!

Dus NIET met bijvoorbeeld Cl-, SO42- en NO3- !!

Een reactie tussen een zuur en een base wordt neutraal

LEREN!!

Reactie tussen zoutzuur en natronloog

Reactie tussen 2 oplossingen

Welk deeltje is zuur en welke is base?

reactie tussen ammoniak en zwavelzuur

Reactie tussen gas en oplossing

reactie tussen calciumcarbonaat en azijnzuur

(ontkalken)

Reactie tussen vaste stof en oplossing

reactie tussen calciumoxide en salpeterzuur 

Reactie tussen vaste stof en oplossing

Stappenplan zuur-base reacties

1. Noteer: H⁺
2. Noteer de 'kale' formule van de base: O^2-, CO₃^2-, OH^-, NH₃
3. Noteer de standaard zuur-base reactie
4. Als de beginstoffen oplossingen waren: KLAAR
5. Als 1 van de beginstoffen een vaste stof was: VERVANG DE FORMULE VAN HET ION DOOR DE FORMULE VAN DE VASTE STOF
6. Maak de reactievergelijking af (let op het +ion dat na de pijl hoort)

Geef de reactievergelijkig van de reactie tussen 

1. verdund zwavelzuur en kaliloog
   
2. koper(II)oxide en zoutzuur
   
3. magnesiumcarbonaat en azijnzuur