10.4 Vetten

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

10.4 Vetten

Deze les

• Uitleg vetten
• Lezen 10.4
• Maken 38 t/m 41, 44, 45

Leerdoelen

• Je leert wat de functie is van vetten in onze voeding;
• Je leert hoe vetten zijn opgebouwd;
• Je leert wat het verschil is tussen verzadigde en onverzadigde vetten;
• Je leert wat verzepen en vetharden is;
• Je leert om een reactievergelijking in structuurformules te geven van de vorming en hydrolyse van vetten.

Functie van vetten

• Energiebron en reserve opslag voor energie.
• Opbouw van de celmembraan.
• Isoleren en beschermen van organen.
• Bouwsteen voor hormonen.

Bouw van vetten

• Glycerol + 3 vetzuren --> vet 
• Vet wordt ook wel triglyceride genoemd.
• In een vet zijn esterbindingen aanwezig.
• Zie Binas tabel 67G

Verzadigde en onverzadigde vetten

• Verzadigd vetzuur = alleen enkele C-C bindingen aanwezig.
• Onverzadigd (enkelvoudig of meervoudig) vetzuur = 1 of meer dubbele C=C bindingen aanwezig.
  
• Verzadigde vetten zijn vast bij kamertemperatuur, onverzadigde vetten zijn vloeibaar bij kamertemperatuur.
• Dubbele C=C bindingen zorgen voor zwakkere vanderwaalsbinding, waardoor het smeltpunt lager ligt.
• Verzadigde vetten zijn slecht voor de gezondheid -> celmembraan wordt minder flexibel.

Onverzadigde vetten aantonen

• Dubbele C=C bindingen in vetten kunnen worden aangetoond door additie van broom- of joodwater.
• De bruine kleur van het broom/joodwater verdwijnt bij additie. 
• Hoeveelheid benodigd broom/jood geeft mate van onverzadigdheid aan.

Vetharden

• Proces waarbij de dubbele C=C bindingen in een vetzuur worden verwijderd door additie met waterstof.
• Onverzadigd vet -> verzadigd vet.
• Om houdbaarheid te verhogen.

Hydrolyse van vetten in zuur milieu

Hydrolyse van vetten in zuur milieu geeft glycerol en de vetzuren.

Hydrolyse van vetten in basisch milieu

• Hydrolyse van vetten in basisch milieu (verzeping) geeft glycerol en de vetzuurresten.
• Een zout met een vetzuurrest wordt ook wel een zeep genoemd.
• Bijvoorbeeld ontstaan van een natriumzeep:

Hydrolyse van vetten in zuur milieu

Hydrolyse van vetten in zuur milieu geeft glycerol en de vetzuren.

Deze les

• Uitleg vetten
• Lezen 10.4
• Maken 38 t/m 41, 44, 45