4H paragraaf 4.1 van de bergen naar de zee

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

4.1 Van de bergen naar de zee

Hoofdstuk 4 

domein Leefomgeving

4 havo

Leerdoelen

Je weet hoe je een rivier kunt indelen in een lengte- en dwarsprofiel.

Je weet de kenmerken van de stroomgebieden van Rijn en Maas.

Je begrijpt dat klimaatverandering bijdraagt aan een onregelmatiger regiem van de rivieren.

Je kunt relaties leggen tussen klimaatverandering en het risico op overstromingen en wateroverlast.

Wat weet je nog over het onderwerp Water

Even je geheugen opfrissen

Waterkringloop

Welke soorten water zijn er?

•  Zoet water - Zout water

•  Oppervlakte water - grondwater

• vernieuwbaar - niet vernieuwbaar

Op welke 3 manieren komt een gebied aan water?

Polder

Zeepolder 

Een zeepolder ligt aan zee en ontstaat door sedimentatie van zand en klei. Zeepolders liggen ongeveer op zeeniveau

Veenpolder

Een veenpolder was vroeger een veenmoerras. De boeren maakte deze geschikt voor landbouw door het gebied te ontwateren. (sloten graven) Door de ontwatering zakte het land in. Het veen is massaal afgegraven.

Droogmakerij

Een droogmakerij is een polder.
Hoe werd deze polder gemaakt?

1. Eerst werd er een ringdijk gebouwd.
2. Daarna werd er een ringvaart gemaakt.
3. Tenslotte werd de polder doorgepompt door bijvoorbeeld een molen.
   

ijsselmeerpolder

• 20e eeuw
  
• Vroegere Zuiderzee
  
• Flevoland/Noord-Oostpolder
  

Drietrapsstrategie

                    drietrapsstrategie

Bovenloop

Middenloop

Benedenloop

Uitleg drietrapsstrategie

Drietrapsstrategie

Zijn er nog vragen over deze voorkennis? Is er nog iets wat je weten wilt?

Het stroomgebied van Rijn en Maas

Lees de alinea op blz 88 van je boek

Noteer voor jezelf wat onduidelijk is in de tekst, dus welke woorden begrijp je niet, welke zin is gek etc..

Stroomgebied A       Stroomgebied B

het verzamelgebied van een rivier waarbinnen alle neerslag en grondwater via de zijrivieren uiteindelijk in de hoofdrivier stroomt

Waar ligt hier de waterscheiding?

A

B

C

D

1. A
2. B
3. C
4. D

De waterscheiding is de grens tussen 2 stroomgebieden

Een stroomstelsel is het geheel van de hoofdrivier met al zijn zijtakken

Blauw = Stroomstelsel

Rood = Stroomgebied

Een stroomstelsel bestaat uit drie delen, die samen het lengteprofiel vormen

Bovenloop

Middenloop

Benedenloop

1. De bovenloop: 

- hoog in de bergen

- rivier stroomt snel

- erosieve kracht groot

2. De middenloop: 

- het middelste deel waar de rivier door een dal loopt waar hij zich heeft ingesneden

- erosie en sedimentatie

3. De benedenloop: 

- dicht bij de monding

- lage stroomsnelheid

- sedimentatie 

Leerdoel:
Je kan de rivier indelen in een lengteprofiel

1. Ja
2. Nee

Regiem en debiet

Regiem:

Het verschil in waterafvoer van een rivier gedurende het jaar 

(hoog=groot verschil)

Debiet:

De totale hoeveelheid water die een rivier op een bepaald punt afvoert

Regiem & debiet

Verschil in waterafvoer: regiem

Totale hoeveelheid water op een bepaald punt: debiet. 

Deze rivier heeft...

1. Een hoog regiem
2. Een laag regiem
3. Een hoog debiet
4. Een laag debiet

Deze rivier heeft een...

1. Hoog regiem
2. Laag regiem
3. Hoog debiet
4. Laag debiet

Piekafvoer

Als het waterpeil in een korte periode sterk stijgt, spreek je van een piekafvoer.

Deze rivier heeft...

1. Een hoog debiet en een laag regiem
2. Een laag debiet en een hoog regiem
3. Een hoog debiet en een hoog regiem
4. Een laag debiet en een laag regiem

Bij welk type rivier kan je deze foto verwachten?

tussen twee plaatsen

Klimaatverandering en de gevolgen

Temperatuur neemt toe, gletsjers smelten en de zeespiegel stijgt.

-> gevolgen voor Nederland??

Gevolgen voor Nederland

Winters worden warmer en natter, zomers worden droger en warmer.

Ander neerslagregiem (schommelingen in de neerslag door het jaar heen)

- Er valt meer neerslag;

- De neerslag valt onregelmatiger.

Gevolgen

• Wat is het gevolg voor het debiet van de Nederlandse rivieren?
  
• Het debiet wordt groter.

• Wat is het gevolg voor het regiem van de Nederlandse rivieren? 
  
• Het regiem wordt onregelmatiger.
  

Aan de slag

Maak de verkorte leerroute van paragraaf 4.1

Oefenen met de theorie

De grens tussen de stroomgebieden van twee rivieren heet

1. regiem
2. delta
3. waterscheiding
4. stroomstelsel

Het geheel van hoofdstroom en zijtakken noem je het ........ van een rivier.

1. regiem
2. stroomgebied
3. verval
4. stroomstelsel

Afgebeeld is een........ van een rivier

1. bovenloop
2. benedenloop
3. middenloop
4. lengteprofiel

welk type rivier ontstaat in zone II

1. gletsjer rivier
2. regenrivier
3. gemengde rivier

Dit is de formule van?

1. Piekafvoer
2. Debiet
3. Verhang
4. Verval

Welk begrip past bij de volgende omschrijving: de schommelingen in de hoeveelheid neerslag.

1. waterbalans
2. neerslagregiem
3. loefzijde
4. lijzijde

Nederland heeft een gunstige ligging want het ligt aan de monding van...

1. de Rijn en de IJssel.
2. de Maas en de IJssel.
3. de Rijn en de Maas.

8. Door klimaatverandering verschuift de uiterste pakijsgrens op de Zuidpool naar het........

1. Zuiden
2. Westen
3. Noorden
4. Oosten