2VWO: 2.6 en 2.7 (voeding en vertering bij zoogdieren/nadenken over eten)

• Biologie / Verzorging
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

thema 2; voeding en vertering

Programma van deze les

1.    2.7: nadenken over eten
2.    Zelfstandig werken aan opdrachten
3.    2.6: voeding en vertering bij zoogdieren
4.    Zelfstandig werken aan opdrachten
5.    Plannen voor de toets
6.    Afsluiting (+ HW opgeven)

2.7: Nadenken over eten

Leerdoelen:

2.7  Ik kan uitleggen dat minder vlees eten beter is voor de gezondheid en voor het milieu.

Overproductie en tekorten

In sommige landen (ook Nederland) wordt zoveel voedsel geproduceerd dat het zelfs voedsel vernietigen. In Nederland wordt ook wel voor consumenten geschikt voedsel gebruikt als veevoer, bijv.  varkens- en kippenvoer.

Overproductie en tekorten

Een voorbeeld van zo´n bedrijf dat zijn kippen 

voert met resten is kipster. Denk aan reststromen van het land, zoals haverdoppen of van bakkerijen, zoals gebroken beschuit. doen nog veel meer op het gebied van duurzaamheid m.b.t. voedsel en afval. 

                                       # dit is geen reclame, 

                                   gewoon een voorbeeld!

Hongeroedeem door eiwittekort

(waterhuishouding is verstoord; vooral vochtophoping in de buik)

Overproductie en tekorten

In sommige delen van de wereld is echter een groot voedsel tekort. Vooral aan eiwitten. Hierdoor worden mensen slap en moe en zijn ze vatbaarder voor ziektes. 

Eiwitten (waar zitten ze in)

Eiwitten zitten voornamelijk in dierlijk voedsel, maar ook in peulvruchten en noten. 

Als we eiwitten halen uit dierlijk voedsel, dan heeft dat dier eerst zelf eiwitten moeten eten. Voor 1kg dierlijke eiwitten heeft dat dier meerdere kilo's (tot wel 10 kg) plantaardig eiwit moeten eten.

Voor 1 kg dierlijk eiwit die een koe levert, moet een tot wel 10 kg plantaardig eiwit eten. Voor 1 kg dierlijk eiwit die een kip levert, is veel minder nodig. Om al die eiwitten voor vee te verbouwen is veel land nodig. 

Eiwitten (indirect eten)

Voor 1 kg dierlijk eiwit die een koe levert, moet een tot wel 10 kg plantaardig eiwit eten.   Voor 1 kg dierlijk eiwit die een kip levert, is veel minder nodig. 

Eiwitten (direct eten)

Op de landbouwgrond waarop diervoer wordt geproduceerd, kunnen ook producten worden verbouwd die wij als mensen wel zelf eten. 

Welke redenen kan je verzinnen om geen of minder vlees te eten?

Minder vlees

• Slecht voor het milieu
• Slecht voor je gezondheid 

• Vegetariër 
• Veganisten
• Flexitariër  

Wat is het verschil tussen deze 3?

Voor 1 kilo rundvlees moet een koe zo'n 25 kilo veevoer eten. Dat veevoer moet verbouwd worden. Daar moet dan wel plek voor zijn. In zuid-amerika worden stukken bos gekapt om onder andere veevoer te verbouwen. Dat veevoer heeft water nodig om te groeien, maar de koe heeft ook water nodig om te overleven. 

Dus voor 1 kilo vlees kost het eigenlijk heel veel grond en water. 

Redenen om te minderen met vlees;

• dierenwelzijn
• eigen gezondheid
• milieu 
• het voedselvraagstuk: hoe kunnen we zorgen dat iedereen nu en in de toekomst voldoende te eten heeft?
• geloofsovertuiging
• smaak

Ruimtegebruik en CO2 uitstoot van diverse diëten 

Vlees vervangen

Als je wilt stoppen of minderen met vlees eten, dan moet je wel zorgen dat je op een andere manier voldoende voedingsstoffen binnenkrijgt. 

Dit kan door bijvoorbeeld peulvruchten en granen te eten bij de maaltijd en door noten en veel groentes en fruit te eten. 

Eet je ook geen zuivel en eieren, dan zal je ook extra vitamine B12 en ijzer moeten nemen. Als supplement of door vleesvervangers te eten waaraan dit is toegevoegd. Voor een goede opname van ijzer moet je dan veel vitamine c binnenkrijgen.

Wat zou voor jou een reden kunnen zijn om geen of minder vlees te eten? Of een reden om dit juist niet te doen?

Zelfstandig werken

Wat: extra stof 2.7 opdracht 1 t/m 5 (te lezen vanaf blz. 141)

Hoe: online maken 

Tijd: 15 minuten

Klaar?: Lees zelfstandig in je boek blz. 133+134

2.6: voeding en vertering bij zoogdieren

2.6 Leerdoel:

Ik kan bij zoogdieren het verband aangeven tussen 

• - de voedselkeuze,
• -de lengte van het darmkanaal en
• -de kenmerken van het gebit. 

3 soorten eters

Planteneters - Herbivoren

Vleeseters - Carnivoren

Alleseters - Omnivoren

Planteneters - Herbivoren

Een planteneter eet alleen planten.

De cellen van planten hebben celwanden. Deze celwanden bestaan uit o.a. de stof cellulose. Deze stof is moeilijk verteerbaar.

Een planteneter heeft daarom een lang darmkanaal (in verhouding tot zijn lichaamslengte)  zodat de celwanden verteerd kunnen worden.

Plantencel

Vleeseters - Carnivoren

Een vleeseter eet alleen vlees en geen planten. 
Dus hij hoeft geen celwanden van planten te verteren. 

Een vleeseter heeft een kort darmkanaal in verhouding tot zijn lichaamslengte.

Alleseters - Omnivoren

Alleseters eet zowel planten als vlees. 

Hij moet dus ook de celwanden van planten verteren. 

De alleseter heeft daarom een middellang darmkanaal.

Verhouding darmkanaal - lichaamslengte

Kiezen vergelijken

Blauw: snijtanden

Oranje: hoektanden

Geel + bruin: kiezen

'uitzondering' is bijvoorbeeld;

De voorouders van de reuzenpanda waren vleeseters. Toch is de reuzenpanda een echte planteneter. Hij eet voornamelijk bamboe. Het gebit van de reuzenpanda is grotendeels aangepast op zijn speciale dieet, maar zijn maag en darmen niet. Om toch voldoende 

voedingsstoffen binnen te krijgen, 

moet een reuzenpanda veel eten en 

vooral goed op die keiharde 

bamboestengels kauwen.

Wat zou de voedselkeuze zijn met dit gebit?

Dassen zijn alleseters. Ze zijn slechte jagers en eten wat ze tegenkomen. Ze eten voornamelijk regenwormen die ze 's nachts in weilanden en open gebieden opsporen. Verder eten ze bosvruchten, gevallen fruit, noten, eikels, knollen, maïs, koren, paddenstoelen, knaagdieren, slakken, kevers en andere geleedpotigen.

(Als je alleen het gebit bekijkt, zo je echter denken; vleeseters.)

                                                

Wat zou de voedselkeuze zijn met dit gebit?

Dassen zijn alleseters. Ze zijn slechte jagers en eten wat ze tegenkomen. Ze eten voornamelijk regenwormen die ze 's nachts in weilanden en open gebieden opsporen. Verder eten ze bosvruchten, gevallen fruit, noten, eikels, knollen, maïs, koren, paddenstoelen, knaagdieren, slakken, kevers en andere geleedpotigen.

(Als je alleen het gebit bekijkt, zo je echter denken; vleeseters.)

                                                

'uitzondering' is bijvoorbeeld;

Dassen zijn alleseters. Ze zijn slechte jagers en eten wat ze tegenkomen. Ze eten voornamelijk regenwormen die ze 's nachts in weilanden en open gebieden opsporen. Verder eten ze bosvruchten, gevallen fruit, noten, eikels, knollen, maïs, koren, paddenstoelen, knaagdieren, slakken, kevers en andere geleedpotigen.

(Als je alleen het gebit bekijkt, zou je echter denken; vleeseters.)

                                                

Middellang darmkanaal

Omnivoor

Herbivoor

Carnivoor

Lang darmkanaal

Kort darmkanaal

Knipkiezen

Knobbelkiezen

Plooikiezen

Geen hoektanden

Grote hoektanden

Grote of kleine hoektanden

Huiswerk

1 =  2.7 opdracht 1 t/m 5 

2 = 2.6 opdracht 1 t/m 8

Proefwerk thema 2.1 t/m 2.8 + LO 1 staat gepland op 22-11-2023

Dat is later door een week met een verkort rooster, dus ga er vanuit dat we voor dit PW al beginnen aan een ander hoofdstuk.

Wat is het verschil tussen een vegetariër en een veganist?

Wanneer ben je een flexitariër?

Volgende les

• Vragenuur: stuur via teams je vragen in
• Optie: als afsluiting een nieuw themaspel