11.4 Evolutie

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

Startopdracht

1. Vaste plekken
2. Mobiel in je tas of in de telefoontas
3. Boek, schrift en pen op tafel

Startopdracht

• Mobiel in je kluis
• Oortjes uit
• Jas aan de kapstok
• Boek, schrift en pen op tafel

wat gaan we vandaag doen? 

-11.4/11.5 Uitleg

-aan het werk 

-Afsluiten

Hoofdstuk 11 Erfelijkheid en  Evolutie

Wat is evolutie?

Lesdoelen

• Kunnen vertellen wat de evolutietheorie is en wie de bedenker is van deze theorie.

• Het verschil kunnen uitleggen tussen kunstmatige en natuurlijke selectie.

Evolutietheorie

• De evolutietheorie van Darwin is een theorie die zegt dat de aarde en haar bewoners voortdurend veranderen.

• Een ras is een groep individuen van dezelfde soort die er ongeveer hetzelfde uitzien.

Kunstmatige selectie

• Een fokker of kweker selecteert organismen met bepaalde eigenschappen. Deze kruist hij.

• Uit de nakomelingen kiest hij weer de beste.

• Dit proces heet veredelen of kunstmatige selectie.

Natuurlijke selectie

• Door een variatie in fenotype zijn er veel verschillende soorten slakken. Dit komt o.a. door erfelijke variatie.

• De organismen die goed zijn aangepast overleven en kunnen zich voortplanten. Dit noem je natuurlijke selectie.

Natuurlijke selectie

Lesdoelen

• Kunnen uitleggen wat evolutie is.

• De 3 voorwaarden voor evolutie kunnen benoemen.

Erfelijke variatie

• Erfelijke variaties ontstaan door mutaties (veranderingen in het DNA).

• Hierdoor kunnen er andere genotype en fenotype ontstaan.

• Hiernaast zie je een voorbeeld van een mutatie. Een albino kangoeroe

Evolutie

• Het fenotype van een groep slakken kan in vrij korte tijd veranderen. Er is hier dan nog geen nieuwe soort ontstaan.

• Het ontstaan van een nieuwe soort kan miljoenen jaren duren.

• Het langzaam ontstaan van de ene soort uit de andere soort heet evolutie.

Evolutie van het paard

3 voorwaarden

• Er zijn 3 voorwaarden voor evolutie:

1. Er is variatie binnen een soort.

1. De variatie binnen een soort is erfelijk.

1. Er is (natuurlijke) selectie.

11.5 Verwantschap

Je weet hoe fossielen zijn ontstaan.

Je kunt verwantschap uit een verwantschapsschema lezen.

Leven op aarde

Wetenschapper denken dat de aarde ong. 4,5 miljard jaar oud is en dat het eerste leven 3,5 miljard jaar geleden ontstond.

1. Eerste 2,5 miljard jaar: alleen eencellige organismen in het water.

2. 900 miljoen jaar geleden: meercellige organismen ontstaan (alg + kwal)

3. 450 miljoen jaar geleden: eerste gewervelde dieren (vis + landplant)

4. 400 miljoen jaar geleden: eerste landdieren

Fossielen

Fossielen zijn overblijfselen van organismen. Vaak zijn het harde delen die overblijven.

Het ontstaan van fossielen

1. Dood dier zinkt naar de bodem van de zee. De zachte delen verrotten.

2. De harde delen worden bedekt door steeds nieuwe lagen van zand en klei.

3. De lagen zand en klei worden samengeperst tot steen (verstenen)

4. De steenlagen verschuiven waardoor het fossiel omhoog komt.

Fossielen

Fossielen zijn overblijfselen van organismen. Vaak zijn het harde delen die overblijven.

Verwantschap

De verwantschap tussen soorten laat je zien in een verwantschapsschema.

Het laat ook de gemeenschappelijke voorouders zien.

A

C

B

D

E

Wat is de gemeenschappelijke voorouder van Gibbon en Mens?

Waar bevind de gemeenschappelijke voorouder zich?

Apen en knaagdieren

Halfapen en tupaia

Knaagdieren en hazen

Aan de slag

Maken: opdracht 1 t/m 26 paragraaf 11.4

Lezen: blz. 131 t/m 142