3. Op het domein

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

3. Op het Domein

Planning 

Herhaling ( 5 min)

Oefenen met betrouwbaarheid bronnen ( 10 min) 

Uitleg (30 min)

Herhaling 

Wat gebeurde er na zijn dood met het rijk van Clovis

?

?

?

Leenman

Leenheer

Leenstelsel 

Wat is een hofmeier?

1. Beheerders van de bezittingen van de koning
2. Legeraanvoerders
3. Ridders
4. Monniken

Betrouwbaarheid van bronnen 

1. Wanneer is de bron gemaakt?
2. Hoe is de maker van de bron aan zijn informatie gekomen?
3. Wat is de bedoeling van de maker van de bron?

Waarom gebruiken we verschillende bronnen om het verleden te bestuderen?

1. Omdat niet elke bron even betrouwbaar is.
2. Omdat we houden van extra huiswerk.
3. Omdat sommige bronnen al niet meer bestaan.
4. Omdat alle bronnen door dezelfde personen gemaakt zijn.

Stel je doet onderzoek naar de vraag: "Hoe dachten de middeleeuwse mensen over geloof?" Welke van de volgende bronnen zijn dan betrouwbaar?

Betrouwbaar

Onbetrouwbaar

De meeste middeleeuwse Europeanen waren christelijk. Dit weten we omdat een hoop christelijke kerken stammen uit die tijd.

Geschreven door: Sjaak Apenoot, 10 jarige geschiedenis fanaat

De meeste Europeanen waren christelijk, dit weten we door bestudering van geschreven en ongeschreven bronnen.

Geschreven door: Leontien Snottebel, Professor van middeleeuwse geschiedenis aan de universiteit van Amsterdam

Lees eerst de bron.

Is dit een betrouwbare of onbetrouwbare bron voor een onderzoek over het leven van Karel de Grote?

1. Betrouwbaar
2. Onbetrouwbaar

Bij het controleren van de betrouwbaarheid van bronnen let je op:

1. Wanneer is de bron gemaakt
2. Wat is de bedoeling van de maker van de bron
3. Hoe is de maker aan zijn informatie gekomen
4. Alle drie!

Leervragen

1. - Wat veranderde er op het platteland aan het einde van het Romeinse Rijk?
   
2. - Wat is een domein?
   
3. - Wat is het hofstelsel?
   
4. - Wat zijn horigen?
   
5. - Hoe werden mensen horig?
   
6. - Wat waren plichten van een horige?
   
7. - Wat zijn herendiensten? Noem drie voorbeelden.
   
8. - Wat is autarkie?
   
9. - Wat waren plichten van de heer?

Leerdoel:

Hoe was de agrarische samenleving georganiseerd 

Van agrarisch-urbane samenleving naar een agrarische (landbouw) samenleving. (1)

• 5e eeuw N.C. slecht met economie Romeinse Rijk: landbouwproductie daalde, minder overschotten -> minder handel en nijverheid.

• Onrustige tijden Romeinse Rijk: Vreemde volkeren trokken  binnen, geweld en overlast neemt toe.

• Steden verkleinen, wegen/bruggen worden niet onderhouden. van Agrarisch urbane samenleving naar agrarische samenleving. 

Domein

Horigen

Horige boeren mochten het domein niet verlaten zonder toestemming van de heer. De horigen bewerkten het land van de heer, moesten een deel van hun oogst afstaan aan de heer en moesten onbetaald herendiensten (klusjes) verrichten.

Nadat de boeren bescherming opzochten bij een heer gingen ze op het stuk land wonen van de heer. Het stuk land noemen we een domein.

Laten we eens kijken wie en wat we kunnen vinden op het domein. (2,3,4)

Halfvrije boeren

Ook halfvrije boeren mochten nergens anders gaan wonen, zij hoorden bij de grond. Op sommige dagen bewerkten zij hun eigen gepachte grond en op andere dagen bewerkten zij het stuk grond van de heer.

Domein

Op het domein woonde de heer (koning, rijke man of klooster), maar lang niet altijd. Soms woonde er een rentmeester namens de heer. Het domein was eigenlijk een kleine samenleving.

Vrije boeren

Op het domein leefden vrije boeren. Zij hadden een gepacht stukje grond dat zij voor zichzelf gebruikten en deze boeren hoefden geen herendiensten te verrichten. Zij werden wel in tijden van gevaar ingezet om het domein te verdedigen. Zij moesten zelf hun wapenuitrusting betalen.

Gepachte grond

Halfvrije boeren konden een stuk grond pachten (huren) bij de heer. Alles wat de landbouw hier opbracht mochten ze zelf houden.

Overigen

Op het domein vond je soms ook een gezamenlijke molen waar het graan gemalen kon worden voor brood, er was een smidse, een bierbrouwerij en een kerkje.

Hoe werden mensen Horig (5)

• Afstammeling van slaven uit de Romeinse tijd 

• Vrije boeren hadden grond ingeruild voor bescherming 

• In ruil voor voedsel 

Het hofstelsel
domein, herendiensten, pacht

plichten 

Hofstelsel in een bron

heer, horigen

Leenstelsel

Hofstelsel

Horigen

Domein

Herendiensten

Politiek 

Leenheer

Trouw zweren

De 3 standen

1e stand:

Geestelijkheid

2e stand:

De Adel

3e stand:

Boeren en burgers

Drie standen

De eerste stand:

De geestelijken. Zij zorgden voor alles wat met geloof te maken had.

De tweede stand:

De adel. Zij bestuurden het land, verzorgden de rechtspraak en verdedigden het land als er oorlog was. 

De derde stand:

De rest van de bevolking. Zij zorgden voor het voedsel.

Eerste stand

Tweede stand

Derde stand

Geestelijken

Adel

Boeren

Plichten en Herendiensten (6,7)

Horige 

• Pacht betalen (oogst)
• Werken op het land werken van de Heer

Herendiensten

• Grachten schoonhouden 
• Onderhouden van het kasteel 
• Goederen vervoeren 

Autarkie en Herenplichten (8,9)

• Het domein was zelfvoorzienend oftewel Autarkie

Herenplichten 

1. Rechtspraak 
2. Meerdere Domeinen onderhouden 

Plaatsvervanger: De meier of Rentmeester 

De boeren hadden na de val van het West-Romeinse Rijk hoge opbrengsten in de landbouw

1. Juist
2. Onjuist

Horige boeren moesten een deel van hun oogst afstaan aan de heer

1. Juist
2. Onjuist

Alles wat de domein nodig had werd daar ook gemaakt. Hoe heet dit?

1. Autarkie
2. Zelfstandig
3. Herendiensten
4. Een domein

De vroegmiddeleeuwse samenleving was een...

1. Stedelijke samenleving
2. Landbouw-stedelijke samenleving
3. Landbouwsamenleving

Wat is het hofstelsel