B4: De vorming van gedrag

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Vandaag: zelfstandig werken!

Ga naar LessonUp en maak de les over B4: De vorming van gedrag

B4: Vorming van gedrag

Leerdoelen

Je kunt toelichten dat gedrag deels erfelijk is bepaald

Je kunt de dynamische relatie beschrijven tussen een organisme en zijn omgeving

Wat kan invloed hebben op gedrag?

Noem een voorbeeld van een interne prikkel

Noem een voorbeeld van een externe prikkel

Wat hebben evolutie en gedrag met elkaar te maken?

B4: De vorming van gedrag

Gedrag is afhankelijk van erfelijke (aangeboren) en aangeleerde (ervaring) eigenschappen

B4: De vorming van gedrag

Interne en externe prikkels + aangeleerde en aangeboren gedragsinformatie --> GEDRAG

Andere factoren met invloed op het gedrag

• Fysiologie
• Anatomie (bouw)
• Ontwikkelingsfase
• Gezondheid
• Leerprocessen

B4: De vorming van gedrag

Gedrag & natuurlijke selectie

• Gedrag dat het voortplantingssucces vergroot, heeft een grotere kans om bij nakomelingen voor te komen

B4: De vorming van gedrag

Interne prikkels gaan vooral over homeostase van het lichaam:

• Voeding, vocht, temperatuur, etc
  

B4: De vorming van gedrag

• Externe en interne prikkels bepalen samen de motivatie om gedrag te vertonen
• Soms is een externe prikkel genoeg
• De best aangepaste reactie heeft de maximale overlevingskans

Motivatie: 

de bereidheid om een bepaald gedragssysteem uit te voeren.

De interne prikkel is hier laag (geen hongergevoel), maar de externe prikkel is hoog (erg lekker eten). Dit levert samen voldoende motivatie op om het ijsje te eten

Hier zou je onvoldoende motivatie hebben. Zowel de interne- als externe prikkel zijn laag

Als de interne prikkel hoog genoeg is dan is er maar een lage externe prikkel nodig om voldoende motivatie te hebben om te eten

B4: De vorming van gedrag

Interne prikkels kunnen per periode verschillen

• Dag / nacht
• Levenscyclus voortplantingshormonen

Externe prikkels veranderen ook 

• Daglengte
• Temperatuur

Periodieke invloeden

Regelmatige schommelingen in prikkelsterkte 

• Voortplantingsprikkel
• Biologische klok
• Daglengte
• Temperatuur

Oorzaken: verandering in hormoonspiegel, neurotransmitters

Patrick van Asselt, 2018

B4: Vorming van gedrag

Sleutelprikkel: prikkel die doorslaggevende rol speelt bij het ontstaan van gedrag

Sleutelprikkel

Sleutelprikkel: prikkel die altijd hetzelfde gedrag tot gevolg heeft

De respons op  een sleutelprikkel is aangeboren

B4: Vorming van gedrag

Supranormale prikkel: kunstmatige prikkel wekt sterker gedrag op dan natuurlijke prikkel

Supranormale prikkels

Supranormale prikkels: versterkte sleutelprikkel 

Leidt tot een sterkere respons

Overdreven eigenschappen = gebruik maken van supranormale prikkels

B4: Vorming van gedrag

Leerdoelen

Je kunt toelichten dat gedrag deels erfelijk is bepaald

Je kunt de dynamische relatie beschrijven tussen een organisme en zijn omgeving

Opdrachten:

43, 44, 45, 46, 47, 48, 49, 50, 51, 52, 53, 54