2.3 Democratie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

2.3 Democratie en andere vormen van bestuur

Feniks, Geschiedenis Werkplaats, Memo, Saga

Leerdoel

• Welke bestuursvormen waren er in Griekenland?
• Hoe werkte de Atheense democratie?
• Hoe werd Sparta bestuurd?

Het bestuur van de Polis

Bestuur polis; legerleiding, rechtspraak, godsdienstige ritualen

Besturen: Politiek (polis)

meerdere vormen van bestuur:

• monarchie: rond 850 v Chr onstaan, geregeerd door een koning, erfopvolging
• Aristocratie: groep rijke/belangrijke burgers (door overzeese handel rijk geworden)  kon nu eigen wapenuitrusting betalen

• Als de graan duur was kregen de arme Atheners graan van de rijke families.

• Als ze dat niet konden terugbetalen, werden ze verkocht als slaaf!

• Solon komt in 594 v. Chr. met  nieuwe wetten: je kon niet meer verkocht worden als slaaf

3e regeringsvorm: Tirannie: alleenheerser, macht naar zich toegetrokken. Soms met goedkeuring van volk:

Peisitratos (in Athene): populair, leven van mensen verbeterd:

- Arme boeren kregen leningen om olijven en druiven te verbouwen, waarmee ze meer geld verdienden dan met graan verbouwen.

Wrede tirannen aan de macht. Tirannie negative naam gekregen.

In Athene beslist het volk

510 v Chr. wrede tiran aan de macht in Athene.

Kleisthenes: verdreef hem. Voerde verandering door in bestuur:

- Ieder vrij man mocht stemmen in volksvergadering: democratie

Demos: volk, kratos: macht

Niet iedereen mocht stemmen:

vrouwen, kinderen, slaven en Grieken waarvan ouders niet in Athene geboren waren (Metoiken)

Mannen (met burgerschap):

een jaar lang in de 'Raad van 500' zitten. Hier werd voor geloot.

Dagelijkse leiding over Polis:

- voorstellen waarover volksvergadering stemt, bijv. belasting verhoging of voeren van oorlog.

Om mee te stemmen moest je aanwezig zijn bij de vergadering op de Pnyx, Heuvel ZW van de stad.

Directe democratie.

Atheners trots en zuinig op hun regeringsvorm.

Om te voorkomen dat een groepje edelen of een tiran de macht kon grijpen, voerden ze het schervengericht in.

Volksvergadering: iemand voor 10 jaar uit stad verbannen als hij een gevaar vormt voor de democratie.

Naam op potscherf te krassen.

Het bestuur van Sparta

Andere regeringsvorm: Volksvergadering, maar minder invloed dan in Athene.

- raad van 30 wijze mannen: belangrijke beslissingen

- 2 koningen: oorlog, leger aanvoeren

- 5 opzichters gekozen door volksvergadering. om te voorkomen dat 2 koningen te veel macht hebben.

Spartanen: trots op hun bestuur. Atheners (volgens hen) Slappelingen.

Hoplieten: die dure wapenuitrusting hadden: volledige burgerrecht.

Sparta: bekend om sterk leger.

7 jarige jongens: Legerkamp opgevoed. Gericht op soldaat worden.

Meisjes: Veel sport en lichamelijke oefeningen.

kans op opstand: Door slaven

0

Discussie over politiek

Per polis verschil in manier van besturen.

Grieken discussieerde over politiek:

- gewone volk beslissingen laten nemen?

- Aristocratie van wijze mannen leek Plato en Socrates het beste.