Grammatica woordsoorten deel 1

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1-3

Grammatica: Woordsoorten - jaar 2

Elk woord in een zin kun je benoemen

deel 1

lidwoord, zelfstandig naamwoord, bijvoeglijk naamwoord 

en werkwoorden

Woordsoorten die je aan het eind moet kennen:

• lidwoorden: bepaald/onbepaald 
  
• zelfstandige naamwoorden: abstract, concreet en eigennaam 
• werkwoorden: zelfstandig, hulp- en koppelwerkwoord 
• bijvoeglijk naamwoorden 
• voorzetsels
• voornaamwoorden:                                                                                                                                     persoonlijk, bezittelijk, wederkerend, wederkerig, vragend, aanwijzend, betrekkelijk en   onbepaald
• telwoorden: hoofdtelwoorden bepaald/onbepaald en rangtelwoorden bepaald/onbepaald
• bijwoorden

Lidwoorden (lw)

Het Nederlands kent drie lidwoorden: de, het en een. 

De lidwoorden worden als volgt verdeeld: 

Het bepaalde lidwoord (blw): de en het (geeft één speciaal ding aan)

Het onbepaalde lidwoord (olw): een (kan elke willekeurig ding zijn)

bepaald = vastgesteld

onbepaald = niet vastgesteld

Zelfstandige naamwoorden (zn) deel 1

Zelfstandig naamwoorden zijn woorden waar je een lidwoord voor kunt zetten.

'De postbezorger geeft een pakket aan de buurvrouw.'

De vetgedrukte woorden zijn lidwoorden.

De onderstreepte woorden zijn zelfstandige naamwoorden. 

Zelfstandige naamwoorden (zn) deel 2

Een zelfstandig naamwoord gebruik je voor: mensen, dieren, planten, dingen en begrippen. 

Zelfstandige naamwoorden kunnen concreet zijn (iets wat je kunt vasthouden (bijvoorbeeld een tafel) of abstract (iets wat je niet kunt vasthouden, bijvoorbeeld de geest, vrede). 

Zelfstandige naamwoorden (zn) deel 3

Namen van personen en plaatsen vallen ook onder de zelfstandige naamwoorden. Dit noemen we eigennamen. 

Voorbeelden: Frenkie, Max, Amsterdam, Monnickendam

Maanden en dagen worden ook tot de zelfstandige naamwoorden gerekend. 

Voorbeelden: oktober en woensdag. 

Het bijvoeglijk naamwoord (bvn)

Een bijvoeglijk naamwoord zegt iets over een  zelfstandig naamwoord. Het geeft een eigenschap, kenmerk of toestand aan van een zelfstandig naamwoord. Vaak staan de bijvoeglijke naamwoorden voor het zelfstandig naamwoord waar ze bij horen, maar dit is niet altijd het geval!

Voorbeelden:

de rode auto -->  rode zegt iets over de auto en is dus een bijvoeglijk naamwoord. 

de auto is rood --> ook hier zegt rood iets over de auto en is het een bijvoegelijk naamwoord. 

Werkwoord (ww) - herhaling

Een werkwoord is iets wat je doet of iets dat gebeurt.

Voorbeelden: fietsen (kun je doen) of regenen (iets dat gebeurt).

Onthoud: een werkwoord kun je vervoegen, dat betekent dat het verandert als je er ik, hij of wij voor zet.

Voorbeelden: fietsen: ik fiets - hij fietst - wij fietsen / regenen: het regent

Verander je de tijd van een zin, dan verandert het werkwoord.

Voorbeeld: Ik fiets naar school. / Ik fietste naar school. 

Het werkwoord in de vorige zin is 'fiets', want dat is het woord dat verandert.

Het zelfstandig werkwoord (zww)

Het zelfstandig werkwoord is het belangrijkste werkwoord in een zin. 

Dit werkwoord geeft altijd een handeling (actie) aan. 

Het zelfstandig werkwoord is voor de betekenis van een zin onmisbaar. 

Als je het weg zou laten in een zin, dan houd je een zin over die niet te begrijpen is.

Voorbeeld:

Emma gaat morgen voetballen. / Emma gaat morgen ......

Voetballen is in deze zin het zelfstandige werkwoord. Haal je dit werkwoord weg, dan weet je niet wat Emma morgen gaat doen. 

Het hulpwerkwoord (hww)

Hulpwerkwoorden staan nooit alleen in een zin!
Ze komen alleen voor als er twee of meer werkwoorden in de zin staan.
Hulpwerkwoorden bieden hulp aan het zelfstandig werkwoord of het koppelwerkwoord.
In een zin kunnen meerdere hulpwerkwoorden voorkomen.

Het koppelwerkwoord (kww)

Bij een naamwoordelijk gezegde is er altijd sprake van een koppelwerkwoord in combinatie met een naamwoordelijk deel. Het koppelwerkwoord wordt samen met het naamwoordelijk deel en eventuele andere werkwoorden in de zin het naamwoordelijk gezegde van de zin genoemd.

De koppelwerkwoorden zijn: 

zijn, worden, blijven, blijken, lijken, schijnen, heten  (dunken) en (voorkomen)   

Let op betekenissen:

lijken: niet in lijken op

schijnen: niet als in de zon schijnt

heten: niet als in ik heet Caro, maar als het heet hier leuk te zijn (soort schijnen)

dunken en voorkomen: zie heten

Benoem de woordsoorten:
Woordsoorten zijn lastig.

'Woordsoorten' is

1. zn
2. ww
3. bvn
4. lw

Benoem de woordsoorten:
Wie heeft de mooiste prijs gewonnen?
prijs is ..

1. ww
2. zn
3. bvn
4. lw

Benoem de woordsoorten:
Wie heeft de mooiste prijs gewonnen?
gewonnen is ..

1. vz
2. zn
3. ww
4. lw

Welk woord is een bijvoeglijk naamwoord?
'Judith trok een vragend gezicht.'

1. vragend
2. trok
3. gezicht
4. Judith

Benoem de woordsoorten:
Wie heeft de mooiste prijs gewonnen?
mooiste is ..

1. ww
2. zn
3. bvn
4. vz

Benoem de woordsoorten:
Wie heeft de mooiste prijs gewonnen?
heeft is ..

1. ww
2. zn
3. bn
4. vz

Er zijn ... soorten werkwoorden. (woordsoorten)

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4