3V NN H2 Gramm.zinsdelen: verwijswoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Nederlands

Verwijswoorden

Verwijzen

De jongen koopt een fiets. De jongen fietst op zijn fiets naar huis. De jongen laat zijn fiets zien aan zijn moeder. De jongen is blij met zijn fiets. 

De jongen koopt een fiets. Hij fietst erop naar huis. Hij laat hem zien aan zijn moeder. De jongen is er blij mee. 

Wat is leuk?: Voor zijn verjaardag kreeg Jos dit nieuwe computerspel, dat hij erg leuk vindt.

1. dit nieuwe computerspel
2. het krijgen van dit computerspel

Wat is leuk?: Voor zijn verjaardag kreeg Jos dit nieuwe computerspel, wat hij erg leuk vindt.

1. dit nieuwe computerspel
2. het krijgen van dit computerspel

Correct verwijzen

Je verwijst naar een of meerdere woorden die eerder genoemd zijn, het antecedent (vaak de kern van een zinsdeel).

Je houdt bij verwijzen rekening met het geslacht en het getal van dit antecedent.

De-woorden

Mannelijk OF vrouwelijk

Verwijzen met:

mannelijk: hij - hem - zijn - deze - die

vrouwelijk: zij - ze - haar - deze - die

De armband die ik laatst heb gekregen, ben ik verloren.

Mannelijk of vrouwelijk?

Het woord is al mannelijk of vrouwelijk (meisje, jongen, kapster)

Uitgangen die altijd vrouwelijk zijn:

-heid / -nis / -ing / -st / -schap / -te / -de / -ie / -ij / -iek / -theek / -teit / -uur

Hoe herken je het geslacht van een woord?

Onzijdige woorden

Het-woorden zijn onzijdig.

Ook namen van landen, provincies, steden en clubs

Verkleinwoorden 

Je verwijst met	en
het, zijn	dit, dat

Vrouwelijke woorden

De-woorden zijn mannelijk óf vrouwelijk. 

Vrouwelijk zijn:

• vrouwelijke dieren of personen 
• de woorden op de volgende uitgangen:

-heid, -nis, - ing, -schap, -st, -te, -de, -ie, -ij, -iek, - theek, -teit, -tuur

Je verwijst met	en
zij, ze, haar	deze, die

Mannelijke woorden

De-woorden zijn mannelijk óf vrouwelijk.

Mannelijk zijn: 

• mannelijke personen en dieren
• ook woorden waarbij je niet kunt vaststellen of het mannelijk of vrouwelijk is.

Je verwijst met	en
hij, hem, zijn	deze, die

Mannelijk, vrouwelijk of onzijdig?

De koningin

1. mannelijk
2. vrouwelijk
3. onzijdig

Mannelijk, vrouwelijk of onzijdig?

Duitsland

1. mannelijk
2. vrouwelijk
3. onzijdig

Mannelijk, vrouwelijk of onzijdig?

De apotheek

1. mannelijk
2. vrouwelijk
3. onzijdig

Mannelijk, vrouwelijk of onzijdig?

De tafel

1. mannelijk
2. vrouwelijk
3. onzijdig

Deze les loopt lekker, maar .... van vorige keer liep in de soep.

1. dit
2. dat
3. deze
4. die

Let op! Verwijswoord - wat:

• dat en datgene: Dat wat je niet hebt, is altijd het aantrekkelijkst.
• een onbepaald voornaamwoord (alles, iets, niets en het enige): Dat is alles wat ik nog wilde zeggen. Er is niets wat ik nu nog leuk vind.
• een overtreffende trap (zonder zn!): Het beste wat kon gebeuren. Het allereerste wat ik doe als ik thuiskom, is de kat aaien.                                   Maar: Het leukste boek dat ik gelezen heb, is Eus. 
• een hele zin: Er was weer trage wifi, wat heel vervelend was.

We hebben alles, ..... de docent vertelde, opgeschreven

1. dat
2. die
3. wat
4. dit

Dat schilderij is echt het mooiste .... ik ooit gezien heb.

1. wat
2. dat
3. die
4. dit

Het gaafste liedje ....... ik ken is 'Wuthering Heights' van Kate Bush.

1. wat
2. dat
3. dit
4. die

Let op!

Verwijswoord - dieren/mensen

• Naar dieren en dingen verwijs je met daar/waar+voorzetsel (daarvan, waarover)
  
• Naar mensen verwijs je met voorzetsel+wie (van wie, over wie):
  

De SRV-man bij wie ik wekelijks boodschappen doe, beschikt over een luxe wagen, waarmee hij door het dorp rijdt.

Ken jij de zanger ...... ik mijn verslag geschreven heb?

1. waarover
2. over wie

Ken jij het museum ...... ik mijn verslag geschreven heb?

1. waarover
2. over wie

De vereniging vraagt ........................ leden om een gift ................ gebruikt zal worden voor zieke kinderen.

zijn

haar

dat

die

hun

zij

Mijn oma, ........................... ik elke dag een appje krijg, heeft een auto .......................... ze veel kilometers aflegt.

waarvan

van wie

waarmee

met wie

Hen/hun

Hen:

• persoonlijk voornaamwoord (Hen eet een appel).
• lijdend voorwerp (Ik roep hen).
• meewerkend voorwerp met vz (Ik geef aan hen een appel).

Hun:

• bezittelijk voornaamwoord (Hun appel is lekker).
• meewerkend voorwerp zonder vz (Ik geef hun een appel).

Even oefenen:
Ik zie een groepje leerlingen. Ik roep ...

1. hen
2. hun

Jan en Yet vinden het nog lastig. Ik leg het .... nog een keer uit.

1. hen
2. hun

..... lopen door de school.

1. Hun
2. Hen
3. Zij

Ik heb een cadeautje gekocht voor ....

1. hen
2. hun

De meeste mensen hechten aan .......... vrije weekend.

1. het
2. hun
3. zijn
4. hen

Even oefenen: Roodkapje is op weg naar .... oma

1. zijn
2. hun
3. haar
4. ze

Roodkapjes beste vriend is op weg naar .... oma

1. zijn
2. haar
3. kan allebei
4. ze

De mediatheek heeft ..... collectie online-boeken uitgebreid.

1. zijn
2. haar
3. hun
4. ze