KT1 - Vervolg Nieren en urinewegen

• Anatomie Fysiologie Pathologie
• MBO
• Studiejaar 1

  Nieren en urinewegen

Week 50 les 2

Leerdoelen aan het eind van deze lessencyclus:

• De student heeft kennis van de anatomie, fysiologie en pathologie van nieren en urinewegen.

• De student weet uit welke onderdelen een nefron is opgebouwd en hoe de vorming van urine plaatsvindt.

• De student heeft kennis van de onderdelen van de urinewegen, te weten de urineleiders, urineblaas en de urinebuis.

• De student kent de samenstelling van urine.

• De student weet de verschijnselen van de meeste voorkomende urinewegaandoeningen te herkennen en weet hoe de behandeling eruit ziet.

Lesdoelen 

Aan het eind van deze les kan je:

• De opbouw van een nefron benoemen
• De functie van een nefron benoemen
• Uitleggen wat voorurine is en waar deze voorurine gemaakt wordt
• Uitleggen hoe urine gevormd wordt
• De processen filtratie, terugresorptie en excretie uitleggen
  
• De bestanddelen van urine benoemen

Lesopzet

1. Terugblik vorige les 

2. Theorie anatomie en fysiologie van de nieren en urinewegen

3. Opdracht

4. Afsluiting en huiswerk

Herhalingsvragen vorige les

1. Waar liggen de nieren en wat kun je er over vertellen?

2.  De nier bestaat van buiten naar binnen uit?

Noem deze 3 onderdelen in het NED en LAT.

3. Wat betekenen de volgende woorden ureter en urethra?

4. Waar liggen de nefronen?

Kleine warming-up

Nefronen

Nierader

Nierslagader

Nierbekken

Urineleider

Niermerg

Nefronen

• Liggen in Cortex renalis en Medulla renalis
• Functionele eenheid van de nier die in staat is om urine te produceren. 
• Elke nier heeft 1 miljoen nefronen

nefronen-schors en merg

In de nefronen wordt urine geproduceert = kleine functionele eenheid van de nier

Elke nier bevat een miljoen

Werking van het nefron 1

1. Een dun eindtakje van de arterie renalis bereikt het nefron.

2. Deze splitst zich op in een capillairnet
= Glomerulus dat wordt omgeven door het 
kapsel van Bowman. 
De glomerulus filtert het bloed.

3. Het kapsel van Bowman vangt het door het 
glomerulus afgescheiden voorurine op. 

Voorurine

Grote hoeveelheid vocht (ongeveer 170 liter per dag) met allerlei bestanddelen die door de glomeruli worden uitgescheiden. 

Voorurine bevat dezelfde bestanddelen als bloedplasma maar geen bloedeiwit, dat blijft in het capillairvat achter. 

Plasma is een gele vloeistof waarin rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes rondzwemmen. Het bestaat voor 91,5% uit water en voor 8,5% uit eiwitten, zouten, vetten en suikers.

Werking van het nefron 2

4. Deze voorurine wordt via het kapsel van Bowman opgevangen in het afvoerende nierkanaaltje (Tubulus contortus ), Lis van Henle, Tubulus contortus.

5. Deze tubulus mondt uit in een urineverzamelbuis = urine

Nr 5/10 (grijze deel) Tubulus contortus

Van voorurine naar urine

Er zijn dus 3 processen die ervoor zorgen dat in de nieren de uiteindelijke urine gevormd wordt:
1. Filtratie
2. Terugresorptie

3. Excretie

Bij vocht te kort heb je donkere urine

Bij veel drinken is je urine licht van kleur

Bekijk je ochtendurine, hoe ruikt urine soms?

Waardoor komt dat?

Van voorurine naar urine

Nieren filteren per dag 170 liter vocht

99% komt weer terug in de bloedsomloop

Het bloed uit het capillairnet dat het glomerulus gevormd heeft is wat ingedikt. 
Uit de glomerulus stroomt het naar een volgend capillair systeem, dat om de tubulus contortus ligt. 

Door dit capillair systeem wordt via de uitscheiding van stoffen (Excretie), heropname van andere stoffen (terugresorptie) en vocht uit de tubulus contortus urine gevormd. (ong. 1,5 liter per dag) 

In de volgende Dia's meer uitleg!

Bij vocht te kort heb je donkere urine

Bij veel drinken is je urine licht van kleur

Bekijk je ochtendurine, hoe ruikt urine soms?

Waardoor komt dat?

Filtratie

Filtratie treedt op door de hoge (bloed)druk in de glomerulus, die het vocht en afvalstoffen (= filtraat) uit het bloed in het kapsel van Bowman perst. De glomerulus kan water en kleine opgeloste stoffen doorlaten, maar geen bloedcellen of grote moleculen. 

Filtratie is het passief doorlaten van stoffen door een filter. 

Terugresorptie

In de voorurine zitten veel nuttige stoffen:

• Glucose
• Aminozuren
• Water met daarin opgeloste zouten

Deze stoffen worden + een groot deel van de gefiltreerde urine vanuit het nefron (lis van Henle en tubulus contortus)  teruggebracht naar het bloed. Dit heet terugresorptie.

Excretie

De tubulus contortus scheidt in de urine afvalstoffen uit die vrijkomen bij metabolisme en stoffen die lichaamsvreemd zijn. 

Filtratie door het kapsel van Bowman: niet selectief proces

Excretie en terugresorptie gaat selectief: dit betekent dat het een actief proces is van de cellen in het nefron.
Met als doel: Water- en mineralenhuishouding + Ph in het bloed regelen. 

Waar vindt welk proces plaats?

Waar vindt welk proces plaats.

Studenten hoeven alleen de onderdelen te kennen die eerder genoemd zijn.

Dit filmpje kun je evt. gebruiken ter herhaling op de stof van vandaag. 

Opdracht

Ga aan de slag met de opdracht 1 en 2 Nieren en urinewegen op Cumlaude 

Urine bestaat uit

De samenstelling van iemands urine is  een aardige afspiegeling van wat er zich allemaal in zijn of haar lichaam afspeelt.

Een van die afvalstoffen is urobiline, een stof met een geelachtig pigment. Het is een afbraakproduct van hemoglobine, het rode en zuurstof transporterende eiwit uit de rode bloedcellen. Dit afbraakproduct geeft de gele kleur aan urine.

Samenstelling urine (2)

Ook nog:
-creatinine, dat uit spieren afkomstig is;
-ureum, een afbraakproduct van eiwitten; 
-kleurstoffen bijv. bilirubine en urobiline = een afbraakproduct van Hb 

Invloed van hormonen op de uitscheiding van urine

1. ADH (antidiuretisch hormoon) > Hypofyse > hoeveelheid vocht

2. Aldosteron > bijnierschors > Na+ K+ > regeling bloeddruk

3. Renine > nier > bloeddruk > filtratiedruk

Erytropoëtine (EPO)

- Hormoon 

- Wordt in de nier gemaakt

- stimuleert de aanmaak van rode bloedcellen in beenmerg

Huiswerk

- MBO-leren: Urineweginfecties

- Medische terminologie H.8 

- (af)maken opdracht 1 en 2 nieren en urinewegen