Samenvatting Hoofdstuk 2 + 3

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Toets Hoofdstuk 2 + 3

Hoofdstuk 2: Paragraaf 1 + 3

Hoofdstuk 3: Paragraaf 1 + 3 + 4

Onderwerpen

Hoofdstuk 2

• Het ontstaan van een industriële samenleving in NL
• Ontstaan van de sociale kwestie
• Ontstaan van sociale wetten
• Hoe zag de regering eruit?
• Algemeen kiesrecht

Onderwerp

Hoofdstuk 3

• Sociale ongelijkheid
• Stromingen (socialisme / liberalisme / confessionalisme 
• Sociale wetten
• Economische wereldcrisis
• Ontstaan verzorgingsstaat
• Voordelen en nadelen verzorgingsstaat

Samenwerken

Eind 19e eeuw richtten arbeiders verzekeringen op. Zij betaalden iedere maand een bedrag. Werden zij toch ziek, konden ze een uitkering krijgen.

Maar; dit pakte de slechte werkomstandigheden niet bij de kern aan !

Vakbonden

Principe = samen sta je sterker

Vakbonden kwamen op voor de belangen van de arbeider.

Op deze manier durfden arbeiders steeds vaker te staken en protesteren.

Algemeen kiesrecht

19e eeuw --> alleen kiesrecht voor mannen die een bepaald bedrag aan belasting betalen 

• Voorbeeld: rijke mannen, fabriekseigenaren (kozen liberalen)

• 1886 --> Kiesrecht mannen die kunnen lezen en schrijven......weer geen arbeiders.

• 1917: Algemeen kiesrecht voor alle mannen

Leefomstandigheden

• Wonen in donkere, vochtige huizen zonder elektriciteit
• Wonen in 1 kamer, soms met meerdere gezinnen in 1 huis
• Hygiëne was heel slecht. Geen riolering en schoon water.
• Eenzijdig eten, vaak aardappelen en brood.

Wat deed de regering hieraan?

• 1854 --> Armenwet = hulp wanneer een arm iemand geen hulp kan krijgen van zijn of haar familie of van de kerk
  
• Later ook ´sociale wetten´ = wetten die gevolgen van armoede, ziekte, ouderdom en werkeloosheid bestrijden

Veranderingen

• 1874: Kinderwetje van Van Houten: bepaalde dat niemand onder de 12 mocht werken.
• 1901: Leerplicht: Kinderen van 6 tot 12 verplicht naar school
• 1901: Ongevallenwet: Kreeg een kleine uitkering wanneer er een ongeval was op de werkvloer.
• 1901: Woningwet: Woning moest aan bepaalde eisen voldoen.

Socialisten

Confessionelen

Liberalen

Overheidsbemoeienis

Arbeiders

Vooruitstrevend (progressief)

! Gelijkheid !

Geen overheidsbemoeienis

Arbeiders EN fabrikanten

Alles bij het oude (conservatief)

! Geloof !

Geen overheidsbemoeienis

Fabrikanten

Alles bij het oude (conservatief)

! Vrijheid !

Links

Midden/rechts

Rechts

De economische crisis vanaf 1929 

• Verkoop van luxeproducten loopt terug --> bedrijven maken minder winst (worden minder waard) --> mensen verkopen hun aandelen --> aandelenkoersen dalen.

• Oktober 1929 , VS - Beurskrach van Wall Street --> Plotselinge daling van aandelenkoersen.
  
  
• Start economische crisis --> periode waarin het slecht gaat met de economie. 

Gevolgen van de economische crisis

Veel werkloosheid (100.000 man in 1930, 500.000 man in 1936)

In 1931 --> steunverlening. Mensen tussen 21 en 60 jaar krijgen een kleine uitkering.

Controle was streng --> 2x per dag stempelen. Zo kon niemand extra werken. Deed je dit toch? Dan verloor je meteen je uitkering.

Werkverschaffing = werklozen krijgen steun in ruil voor werk doen voor de overheid.

Bijv. kanalen graven of parken aanleggen.

Aanpassingspolitiek

• Hendrikus Colijn: Minister president van Nederland in de jaren 30

• Aanpassingspolitiek = De regering past zich aan op de dalende welvaart door minder geld uit te geven.
• Plan van de Arbeid = Plan van de socialisten om meer banen te creëren. 

Onrust in de samenleving

• 1931 Textielstaking in Twente

• 1932 Huurstakingen in Amsterdam

• 1934 Jordaanoproer in Amsterdam

Opbouw van de verzorgingsstaat

• Harmoniemodel: werknemers, werkgevers, en de regering werken goed met elkaar samen.

• Verzorgingsstaat: De regering zorgt volledig voor de mensen zodat ze niet in armoede leven.
  

Kenmerken van de verzorgingsstaat

Opkomst sociale wetten:

• De Algemene Kinderbijslag wet (AKW) - 1951
• De Werkeloosheidswet (WW) - 1952
• De Algemene Ouderdomswet (AOW) - 1957
• De Algemene Weduwen en Wezen wet (AWW) - 1959
• De Algemene Bijstandswet (ABW) - 1965
• De Wet op Arbeidsongeschiktheidswet (WAO) - 1967

Problemen van de verzorgingsstaat

• Regels voor het krijgen van een uitkering werden strenger.
• Hoogte van de uitkering daalde.
• Periode van een uitkering werd korter.
• Er kwam meer controle om fraude tegen te gaan.

• Oliecrisis 1973 en 1979
• Verzorgingsstaat dreigt onbetaalbaar te worden