Les: Spijsvertering

• Schoonheidsverzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Medische basiskennis

Spijsvertering

Lesdoelen

• De student kan van alle buikorganen globaal aangeven hoe ze anatomisch ten opzichte van elkaar liggen.
• De student kent de functie en werking van de spijsverteringsorganen. 

Welke organen horen bij een spijsverteringsstelsel?

Buikorganen

Weet je het nog? 

Benoem de organen die je ziet in de afbeelding.

Spijsverteringsstelsel

• Mondholte
• Keelholte
• Slokdarm 
• Maag
• Dunne darm
• Dikke darm
• Anus

Mondholte

• Gebit
• Speeksel
• Tong

 

Keelholte

Plaats: 

Tussen de huig en het strottenklepje

Plaats strottenhoofd: 

Tussen de keelholte en de luchtpijp

Slokdarm

Verbinding tussen de keelholte en de maag

Plaats: 

Achter de luchtpijp

Wand van de slokdarm:

• Slijmvlies
• Laag bindweefsel
• Glas spierweefsel
• Dwarsgestreept spierweefsel
• Bindweefsel

Maag

Plaats:

Links in de buik, vlak onder het middenrif

Bouw maagwand:

• Slijmvlies
• Drie lagen glad spierweefsel
• Bindweefsel

Enzymen: protease en lipase

Functies

Maag:

• Bewaren van voedsel
• Kneden van voedsel door peristaltische bewegingen
• Vermengen van voedsel met maagsap

Maagslijmvlies:

• Bescherming tegen zoutzuur
  
• Maken van een stof die nodig is voor de opname van vitamine B12

Zoutzuur:

• Doden van bacteriën
• Beter in laten werken van protease

B12: Belangrijk  aanmaak van rode bloedcellen

Dunne darm

Plaats: 

Sluit aan op de maag

Bestaat uit:

• Twaalfvingerige darm
• Nuchtere darm
• Kronkeldarm

Wand dunne darm:

• Slijmvlies
• Twee lagen glad circulair spierweefsel
• Bindweefsel

Slijmvlies dunne darm

• In de uitstulpingen van deze plooien zitten de darmvlokken met de darmwandcellen
• Hier worden voedingsstoffen opgenomen in bloed en lymfe

Bloed:

• Glucose en aminozuren (via de poortader naar de lever)

Lymfe

• Glycerol en vetzuren (door chylvaatjes) 

Enzymen

In de GEHELE dunne darm:

• Amylase
• Protease
• Lipase

Twaalfvingerige darm

Zure maaginhoud wordt hier geneutraliseerd

Hier komen ...

• Gal
• Alvleessap

... de dunne darm in

Nuchtere darm en kronkeldarm

• Darmsappen knippen voedseldeeltjes verder op

• In de kronkeldarm vindt resorptie van voedingsstoffen plaats

Blinde darm

Plaats:

Tussen de dunne en dikke darm

Wormvormig aanhangsel = appendix

Dikke darm

Bestaat uit:

• Blinde darm
• Karteldarm
• Endeldarm

Karteldarm bestaat uit:

• Opstijgende tak
• Dwars verlopende tak
• Afdalende tak
• Sigmoïd

Dikke darm

Wand van de dikke darm is opgebouwd uit:

• Slijmvlies
• Twee lagen glad spierweefsel
• Bindweefsel

Functies:

• Verzamelen van onverteerbare resten
• Onttrekken van vocht aan de spijsbrij

Resultaat -> feces = ontlasting

Colibacteriën

Functies:

• Vormen van vitamine B, E, K
• Zorgen voor rotting en gisting
• Zorgen voor vertering van cellulose
• Bevorderen darmperistaltiek

Onvoldoende werking = obstipatie

Endeldarm / anus

Functies:

• Verzamelen van ontlasting = feces
• Uitscheiden van ontlasting

Anus

Bestaat uit twee sluitspieren:

• Uitwendige willekeurige sluitspier (dwarsgestreept)
• Inwendige onwillekeurige sluitspier (glad)

Alvleesklier / Pancreas

Plaats:

Bovenin de buikholte achter de maag

• Opgebouwd uit klierkwabjes die alvleessap maken met ALLE spijsverteringsenzymen

• Dit orgaan maakt de grootste hoeveelheid lipase aan

• Enzymen gaan via een buis naar de twaalfvingerige darm

Eilandjes van Langerhans

Tussen de klierkwabjes liggen groepjes cellen =  eilandjes van Langerhans

Eilandjes maken twee hormonen:

• Insuline
• Glucagon

Deze hormonen zijn betrokken bij de koolhydraatstofwisseling

Insuline en glucagon

Insuline:

• Zorgt voor de omzetting van glucose in glycogeen 
• Wordt opgeslagen in de lever- en spiercellen

Glucagon:

• Zorgt voor de omzetting van glycogeen (levercellen) in glucose
• Indien nodig zet adrenaline ook glycogeen om in glucose (lever - en spiercellen)

Lever

Plaats:

Onder het middenrif, rechts van de maag

Lever is donker van kleur door:

• Galkleurstof
• Uitgebreide haarvatennet (kleine bloedvaatjes)

Galblaas en leverpoort

Tussen de twee kwabben zit een groeve en hierin zitten de:

• Galblaas
• Leverpoort

Leverpoort:

• De poortader komt hier binnen
• De leverslagader komt hier binnen
• Hier treden de drie leveraderen naar buiten (gaan over in de onderste holle ader)
• Hier treedt de leverbuis naar buiten (vervoert gal van de lever naar de galblaas)

Functies lever

Voor de stofwisseling:

• Opslag van glycogeen -> koolhydraatstofwisseling
• Bouwt uit aminozuren lichaamseigen eiwitten = assimilatie -> eiwitstofwisseling
• De lever maakt gal -> vetstofwisseling

Andere functies:

• Ontgifting
• Maken van stollingseiwitten met behulp van vitamine K (fibrinogeen en protrombine)
• Opslagplaats voor glycogeen, vitamine ADEK en ijzer (alleen als het lichaam teveel heeft)

Galblaas

Plaats:

Rechtsboven in de buik, tegen de onderkant van de lever aan

• Galblaas maakt geen gal maar is een opslagplaats voor gal

• Gal wordt via de galbuis afgegeven aan de twaalfvingerige darm = eerste deel van de dunne darm

Stofwisseling

• Macrostofwisseling
• Celstofwisseling