Geneesmiddelenkennis 3.5 - Week 1

• Apothekersassistente
• MBO
• Studiejaar 3

Geneesmiddelenkennis 

Blok 5, week 1

Wat gaan we doen?

We gaan het hebben over de zelfzorgstandaarden: 

• Verstopping
• Wonden
• Wratten
• Wormen

Daarna gaan jullie aan de slag met het uitspelen van opdracht 2

Wat zijn symptomen van verstopping?

Klachten bij verstopping

• Harde en droge ontlasting
  
• De ontlasting komt minder vaak
  
• Hard persen om er wat uit te krijgen
  
• Pijn tijdens de ontlasting
• Buikpijn en buikkramp

Welke niet-medicamenteuze adviezen kun je geven bij verstopping?

Niet medicamenteuze adviezen bij verstopping

• Voldoende vochtinname. Adviseer minstens 1,5-2 liter per dag te drinken (zeker 6-8 glazen).
• Een juiste houding bij de toiletgang helpt bij de stoelgang. Eventueel kan gebruik worden gemaakt van een voetenkrukje, waarbij de voeten iets hoger worden geplaatst.
• Voldoende vezels eten. Het advies is om 30 gram vezels per dag te eten. Vezels zitten in volkoren producten zoals volkoren brood, volkoren pasta, zilvervliesrijst, groente, fruit, noten,  peulvruchten zoals bruine bonen, kikkererwten en linzen.
• Ontlasting niet op te houden, maar bij aandrang direct naar het toilet te gaan. 
• Persen, en zeker hard persen, moet worden vermeden.

Medicamenteuze adviezen bij verstopping

• Lactulose of macrogol --> zorgen ervoor dat de darmen vocht vast houden waardoor het volume van de ontlasting groter wordt.  Ook wordt de ontlasting zachter. Werkt niet meteen maar pas na een paar dagen. 
• Bisacodyl in tablet of zetpil --> prikkelt de darmwand. Daardoor komt er meer vocht in de darm, waardoor de darm harder gaat werken. Tablet werkt binnen 5 tot 10 uur, de zetpil werkt binnen 15-60 minuten. Mag niet langer dan 3 dagen achter elkaar gebruikt worden omdat de darmen eraan wennen en 'lui' worden. 
• Psylliumvezels, sterculiagom of gezuiverde zemelen. Deze vezelproducten zwellen op in de darm, wat voor meer ontlasting zorgt. Dat prikkelt de darm om harder te gaan werken. Het is belangrijk om bij deze vezelproducten veel te drinken: 1,5 tot 2 liter per dag. Anders kan het middel gaan klonteren in de darm en dit kan verstopping of afsluiting van de darm veroorzaken

Wanneer naar de huisarts?

• Bij gebruik van een medicijn dat verstopping kan veroorzaken.
  
• Als de klant al enige dagen zonder succes een laxeermiddel heeft gebruikt.
  
• Bij verstopping waarbij een krampende buikpijn in combinatie met overgeven en een opgeblazen gevoel optreedt.
  
• Bij afwisselend klachten van diarree en verstopping gedurende enkele weken.
  
• Bij overloopdiarree.
  
• Bij bloed in de ontlasting.
  
• Bij kinderen als voedingsadviezen of laxerende limonadesiroop niet geleid hebben tot verbetering.

Noem een aantal soorten wonden op

Soorten wonden 

• Brandwond
  
• Schaafwond
  
• Scheur- of snijwond
  
• Bijtwond
  
• Krabwond
  
• Blaar
  
• Insectenbeet of insectensteek
• Doorligwonden

Wanneer naar de huisarts?

Dat verschilt per wond. Maar dit is een algemeen geldend advies uit de standaard: 'Adviseer de klant naar de huisarts te gaan als de wond na een week niet geneest of verbetert, of als een open wond na 2 dagen nog pijnlijk is'.

Niet medicamenteuze adviezen bij wonden

Algemene adviezen:

• Inspecteer de wond: open of gesloten, hoe groot, hoe diep, aanwezigheid van vuil of deeltjes. Als inspectie moeilijk is door bloed of vuil, verwijs de klant dan naar de huisarts.
  
• Spoel de wond 1-2 minuten met lauwwarm kraanwater. Is er geen water in de buurt? Ontsmet de wond dan met chloorhexidine of povidonjodium.

Medicamenteuze adviezen bij wonden/jeuk

• Bij pijn: paracetamol
• Bij jeuk:  lidocaïne-levomenthol gel

Welke soort wratten zijn er?

Zelfzorgstandaard 'Wratten'

• Gewone wratten en voetwratten: scherp begrensde bloemkoolachtige huidkleurige bobbels, gewone wratten vooral op de handen, voetwratten op de voetzolen
  
• Voetwratten kunnen soms pijn doen bij het staan of bij het lopen.
  
• Waterwratten: gladde glanzende bobbeltjes met een putje, overal op het lichaam

Niet medicamenteuze adviezen bij wratten

Bij alle wratten:

• Gebruik handdoeken en dergelijke niet gezamenlijk.
• Niet krabben of peuteren aan een wrat.

Bij voetwratjes:

• Was de voeten elke dag, het liefst met weinig of geen zeep; als zeep gebruikt wordt.
• Droog de voeten zorgvuldig en grondig af, vooral tussen de tenen.
• Draag elke dag schone sokken die het zweet goed opnemen en de huid droog houden, bijvoorbeeld katoenen of wollen 
• Draag goed passend en goed ventilerend schoeisel, bij voorkeur van leer en wissel liefst dagelijks van schoenen; laat de schoenen tussendoor goed drogen.
  
• Draag slippers in gemeenschappelijke douche- of (zwem)badruimtes.

Wanneer maak je een afspraak bij de huisarts voor iemand met wratten?

Wanneer naar de huisarts?

Wratten kunnen geen kwaad en gaan na enkele maanden tot jaren vanzelf weg. Als de klant er geen last van heeft, is behandeling niet nodig. Afspraak maken op het spreekuur is wel nodig bij de volgende gevallen:

• Bij verminderde afweer; deze mensen hebben vaker en langer last van wratten. Bij hen is zelfzorgbehandeling ook minder effectief.
• Bij wratten die bloeden, jeuken of veranderen van grootte of kleur; deze wratten kunnen kwaadaardig zijn of worden. Het is verstandig deze door een arts te laten beoordelen.
• Bij twijfel of een bobbeltje wel een wrat is.
• Bij wratten aan de geslachtsorganen of de anus; deze kunnen niet met een zelfzorgmiddel worden behandeld. Verwijs naar de huisarts als de klant behandeling wenst.

Medicamenteus advies bij wratten

Salicylzuur --> verweekt de hoornlaag van de huid, zodat deze makkelijk is te verwijderen. Bij wratten wordt salicylzuur meestal gebruikt in een sterkte tussen de 17 en 40 procent (in  zalf of aanstipvloeistof)

Zelfzorgstandaard 'Wormen'

• Wormen zijn parasieten die afhankelijk van de soort via mens of dier worden overgebracht. 
• Alleen aarsmaden zijn met zelfzorg te behandelen.
• Bleekgele/witte wormpjes van 0,2-1,3 cm lang, jeuk rond de anus.
• Infectie met aarsmaden gaat via besmette eitjes.
• De overdracht is van mens op mens.

Een aarsmaden besmetting kan overgaan zonder gebruik van medicatie

1. Waar
2. Niet waar

Natuurlijk beloop: aarsmaden kunnen bij zeer nauwgezet gevolgde hygiënische maatregelen vanzelf overgaan. (KNMP)

Niet medicamenteuze adviezen bij wormen

Hygiënische maatregelen zoals:

• Regelmatig handen wassen en schoonmaken met nagelborsteltje
• Elke dag schone handdoek op toilet
• Elke dag schoon ondergoed en slaapkleding aan
• Aparte washandjes voor boven- en onderlichaam
• Regelmatig afsoppen van deurknoppen, wc-bril en speelgoed.
  
• Handdoeken, lakens, nachtkleding en ondergoed wassen bij        tenminste 60 °C.
  
• Nagels kort knippen.
  

Kinderen elke dag een schone, strakke onderbroek aandoen en de bilnaad insmeren met vaseline of een andere watervrije zalf tegen de jeuk.

Medicamenteus advies bij aarsmaden

Mebendazol 100mg

• Het doodt wormen, wormeitjes en larven van wormen. 
• Dosering: 100 mg in 1 dosis, na 2 weken herhalen. 
• Adviseer mebendazol niet als zelfzorg adviseren bij zwangere vrouwen en bij kinderen jonger dan 2 jaar.

Wanneer naar de huisarts?

• Bij een worminfectie anders dan aarsmaden. Heeft de klant een worm of een deel van de worm in de ontlasting gezien? Adviseer de klant dan om dit in een gesloten potje mee te nemen naar de huisarts.

• Zwangere vrouwen en kinderen jonger dan 2 jaar, als zij een medicijn willen gebruiken tegen wormen.
• Bij aarsmaden: als 2 weken na de tweede dosis mebendazol de wormen niet weg zijn, terwijl ook hygiënische maatregelen zijn genomen.

Vragen?

Uitspelen opdracht 2.