4.3: De weg naar de macht

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

4.3: De weg naar de macht. 

Duitsland over het randje

Leerdoelen

Aan het eind van de paragraaf kun je:

- Uitleggen in wat de beurskrach inhield

- Hoe de beurskrach zorgde voor de opkomst van Hitler

- Hoe Hitler in Duitsland aan de macht kon komen. 

Duitsland na WOI

• Na de Eerste Wereldoorlog werd Duitsland een democratie.
  

       - De Weimar-Republiek

• Deze nieuwe democratische regering had het erg zwaar.
  

       - Zij hadden de nadelige vrede getekend en de zware straffen van Duitsland geaccepteerd.              Mensen voelden zich verraden.

• Verschillende crisis en opstanden probeerden de Duitse democratie te ontwrichten.

      - Spartakisten-opstand van 1918

      - Ruhr-crisis van 1923

      -  Staatsgreep van de Nationaalsocialistische partij NSDAP.

• Daweslplan van de Amerikanen biedt hulp aan de worstelende democratie. 

Wat hield het Dawesplan in?

Op het randje

• Om de economie te helpen schiet Amerika te hulp
  
• Het Dawesplan

       - Amerika leent Duitsland enorm veel geld om zo haar economie weer te boosten en de                        herstelbetalingen kan betalen

• Om de de crisis te beteugelen moeten afspraken worden gemaakt. 

       - De nieuwe Duitse regering besluit al het oude geld te vernietigen
       - Ook komt een afspraak met Frankrijk, die haar soldaten weghaalt uit het Ruhrgebied.

• In 1924 wordt de bekende generaal Paul von Hindenburg gekozen tot president.

     - Rust keert langzaam terug in Duitsland.

• De weg naar herstel lijkt te zijn ingeslagen..

Hoe zorgt een crisis in Amerika voor problemen in Duitsland?

De Beurskrach en crisisjaren

• Oktober 1929: Beurskrach op Wall Street, Amerika
• De beurs in New York crasht doordat aandelen van bedrijven minder waard werden
  

       - Als gevolg van overproductie en een verzadigde markt.

• Bedrijven gaan failliet en mensen worden ontslagen
  
• Door failliete bedrijven gaan ook banken failliet.
  

• Vanuit Amerika slaat de crisis over naar de rest van de wereld

       - De handel valt stil, koopt nu niets meer,

• Amerika leende enorme hoeveelheden geld aan Europa

       - Stopte de leningen en wil dat er terugbetaald wordt...

Het laatste zetje

• De crisis slaat over naar Duitsland en komt daar extra hard aan!

        - Duitsland leende enorme bedragen om schulden te betalen en het land te besturen.

        - Amerika stopt met geld lenen en wil geld terug!

• Gevolg:
  

       - 16% van alle Duitsers werkeloos
       - Honger door heel Duitsland
       - Gigantische armoede

• Tweede keer in 6 jaar tijd dat Duitsland op de rand van de afgrond staat
  
• Duitsers beginnen weer te verlangen naar vroeger, onder leiding van sterke leiders!
  

Hoe zorgde de crisis in Duitsland ervoor dat mensen weer een sterke leider wilden?

De NSDAP

• De economische en politieke onrust komen in Duitsland tot het kookpunt.
  

       - Ontstaan van extreem linkse en extreem rechtse groepen.
       - Bieden een alternatief voor de ‘falende’ democratie.

• Op extreem rechts winnen de Nationaalsocialisten van de NSDAP aan terrein.

       - Duits: Nationaal-Sozialist
       - Leunen op dolkstootlegende en internationale complotten.
       - Leider: Adolf Hitler.

• 8 november 1923 proberen de Nazi’s een staatsgreep te plegen in München.
  
• Bierkellerputsch, vrij vertaald de Bierkelder-staatsgreep.
  
• Mislukt, Hitler en zijn aanhangers worden veroordeeld tot gevangenisstraffen. 

Uit de gevangenis

• In 1924 wordt Hitler uit de gevangenis vrijgelaten

• Wel is de NSDAP verboden!
  

• Hitler weet zijn partij ondanks dat deze verboden is toch weer nieuw leven in te blazen.
• Drie punten waar Hitler op blijft hameren: 

      - Weg met het Verdrag van Versailles

      - Weg met de democratie van de Weimar-Republiek

      - Weg met de werkeloosheid. 

• Door propaganda, vurige toespraken en inzet van zijn knokploegen (SA) zorgen dat Hitler enorm groeit in populariteit. 

In 1929 breekt de wereldcrisis uit. Hoe zou deze crisis Hitler kunnen helpen meer aanhangers te krijgen?

Minister-president

• In 1929 breekt de wereldcrisis uit.
  
• Hitler weet gebruik te maken van deze misère.
  

       - Geeft de communisten en joden de schuld van de crisis in Duitsland!

       - Zegt dat democratie geen oplossingen biedt!

       - Maakt in vurige toespraken mooie beloftes!

• Bij de verkiezingen van 1932 komt Hitler als winnaar uit de bus
  

        - Heeft 37% van de Duitse stemmen!

• In januari 1933 wordt Hitler benoemd als Rijkskanselier
  

        - Mag de regering maken en ministers kiezen.

• Laat meteen het parlement ontbinden en schrijft nieuwe verkiezingen uit!
  

Waarom zou Hitler nieuwe verkiezingen uitschrijven als hij al de grootste was?

De Rijksdagbrand

• Op 27 februari 1933 vindt de Rijksdagbrand plaats
  

       - Aangestoken door de Nederlandse communist Marinus van der Lubbe 

• Hitler roept dat dit het begin is van een communistische revolutie.

       - Moet met ijzeren vuist worden neergeslagen!

• Meteen worden door de Nazi’s al acties ondernomen tegen de communisten!
  
• De volgende dag kondigt Hitler de noodtoestand af!
  

        - Vrijheden werden opgeschort en de communistische partij werd verboden!

Volmacht over Duitsland

• Hitler gebruikt de Rijksdagbrand om stemmen te winnen bij de kiezers!
  

       - Schakelt de communisten uit door de Rijksdagbrand
       - Trekt kiezers naar zich toe!

• Bij de verkiezingen in maart ’33 haalt Hitler met de NSDAP 44% van de stemmen!
  

       - Is alleen geen meerderheid in het parlement

• Hitler wil een noodtoestand uitroepen.
  

       - Heeft daarvoor 2/3 van de stemmen nodig

• Door intimidatie in het parlement weet Hitler het parlement mee te krijgen.
• Trekt de macht naar zich toe, effectief einde van de democratie.