HAVO4 - Voorwaarden voor een rechtsstaat - les 3

• maatschappijleer
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute 1

WELKOM!

Ga naar  LessonUp.com en vul de code linksonder in. 

Gebruik je eigen naam!!!

Vragen of feedback?

• [e-mail] 

Trias Politica

Programma

• Opdracht over de toeslagenaffaire afmaken (10 min)
• Opdracht over de toeslagenaffaire bespreken (10 min)
•  Uitleg: Trias politica (10 min)
• HULP GEZOCHT!
  

Wat zijn de oorzaken/problemen van de toeslagenaffaire?

Ik bespreek met de leerlingen de oorzaken en problemen van de toeslagenaffaire.

Opdracht

• Tijd: 10 minuten
• Hoe: In groepjes van 2 of 3
• Uitkomst: Bespreken van de antwoorden (random).
• Wat: Vul de vragen in die je nog niet hebt gemaakt en bedenkt samen oplossingen voor de problemen. 
• Klaar?: Lees in je boek in paragraaf 2 over de Verdeling van de macht (blz. 32/33)

Opdracht 2

Geef een voorbeeld van een norm en waarde die zijn overtreden door de Bulgaren toen zij misbruik maakte van de uitkeringen in ons land. 

• Waarde: Eerlijkheid
• Norm: je maakt geen misbruik van andere mensen. 
• Rechtsnorm: je mag niet frauderen. 

Opdracht 3

Zoek op onder welke type recht uithuisplaatsing valt. Geef vervolgens nog twee voorbeelden van dit type recht, maak eventueel gebruik van je boek. 

• Privaatrecht (familierecht)
• Scheiden, trouwen, erfenis, zwangerschapsverlof, contractrecht, etc. 

Opdracht 4

Leg uit in welke opzichten er wel of juist geen sprake was van rechtsbescherming en rechtshandhaving in de toeslagenaffaire. 

• Uitleg van begrippen 
• Conclusie: wel of geen sprake en waarom.

Rechtshandhaving: de staat moet ervoor zorgen dat we ons aan de wet houden.

Rechtsbescherming: wetten beschermen ons tegen machtsmisbruik van de overheid.

In de toeslagenaffaire is sprake geweest van rechtshandhaving. Er was immers een strenge controle op fraude en mensen moesten alle toeslagen terugbetalen, wanneer zij als fraudeur werden bestempeld. Tegelijkertijd is er in de toeslagenaffaire geen sprake geweest van rechtsbescherming. De overheid zo namelijk niet mogen discrimineren, volgens Artikel 1 van de grondwet. Echter is dit wel gebeurd, waardoor burgers niet genoeg zijn beschermd tegen machtsmisbruik van de overheid.

Opdracht 5

Probeer voor elk probleem een oplossing te verzinnen om zulke schandalen in de toekomst te voorkomen. 

• Herhaal wat het probleem is.
• Benoem de oplossing.
• Leg uit waarom dit zou kunnen werken.

• Bij de Belastingdienst is meerdere keren sprake geweest van discriminatie. Een oplossing hiervoor zou zijn om gebruik te maken van systeem waarin de namen niet zichtbaar zijn. Deze kunnen bijvoorbeeld gekoppeld zijn aan nummers, zodat in het geval dat het nodig is, nummers wel  herleid kunnen worden tot namen. Door dit systeem is het niet mogelijk om naar de namen te kijken, waardoor ook niet op basis van namen controles kunnen worden uitgevoerd, wat discriminatie tegengaat. 

3 voorwaardes voor een rechtsstaat

Grondrechten zijn vastgelegd in de grondwet

Verdeling van de macht

Legaliteitsbeginsel 

3 voorwaardes voor een rechtsstaat

Grondrechten zijn vastgelegd in de grondwet

Verdeling van de macht

Legaliteitsbeginsel 

"Iedereen die macht heeft, is geneigd daar misbruik van te maken"

Eens!

Oneens!

Montesquieu

• Bedacht de Trias Politica 
• Verdeling van de machten
• Voorkomt machtsmisbruik en onrechtvaardigheid

Wetgevende macht

Maakt wetten waar we ons aan moeten houden 

Parlement + regering

Stemmen + voorstellen

Voorstellen

Uitvoerende macht

Moet de goedgekeurde wetten uitvoeren

Regering

Ambtenaren

Politie

Militairen

Rechterlijke macht

Verantwoordelijk voor de rechtspraak

Rechters + iedereen

Oordelen + straffen

Oordelen

Checks and balances

De drie machten controleren elkaar!

• De wetgevende macht controleert de uitvoerende macht.
• De rechterlijke macht spreekt recht over de uitvoerende en wetgevende macht. 
• De uitvoerende macht is verantwoordelijk voor de rechterlijke macht

Wetgevende macht --> uitvoerende macht: de ministers moeten verantwoording afleggen aan de wetgevende macht. 

De rechterlijke macht kan ministers aanspreken als ze iets niet goed hebben gedaan. Ook kunnen ze ministers en het parlement tot de orde roepen, omdat een wet in strijd is met internationale wetten. De rechterlijke macht toetst niet aan de grondwet, dat moet de regering en het parlement zelf doen.  

Uitvoerende macht --> rechterlijke macht: de minister van veiligheid en justitie en die van rechtsbescherming zijn verantwoordelijk voor de rechterlijke macht. Wel is de rechterlijke macht onafhankelijk. 

Onafhankelijke rechtspraak

Waarom is het belangrijk dat rechtspraak onafhankelijk en neutraal is? 

• Eerlijke rechtspraak!
• Burgers worden beschermd tegen de overheid
• Geen eigen rechter spelen

Onafhankelijk

• Benoeming voor het leven
  
• Openbare zittingen

 

Neutraal

• Zwarte toga
• Mogelijkheid tot wraking

Wie ben ik?!

Post-it met 'macht': OM, politie, minister Grapperhaus, rechter, etc. 

Ja/nee vragen stellen 

Bij welke macht hoor je?

HULP GEZOCHT!