15 april: woordsoorten - bijwoord + vnw'en

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

planning

week 16: maak 2+4 + formatieve toets werkwoordspelling

week 17: maak 3+5 + test woordsoorten H6

woordsoorten 

Woordsoorten:

• bijwoord 
• aanwijzend en vragend voornaamwoord
  
• persoonlijk + bezittelijk voornaamwoord
• onbepaald voornaamwoord
  

Bijwoord 

• Een bijwoord is vaak een woordje dat overblijft nadat je alle andere woorden hebt benoemd. Het geeft meestal antwoord op een vraagwoord.

Bijvoorbeeld: Morgen ga ik fluitend naar school.

wanneer? --> morgen

hoe? --> fluitend

Bijwoord 

• Tijd: gisteren, morgen, straks
• Plaats/richting: er, daar, hier, nergens
• Zekerheid: absoluut, ongetwijfeld, vast,echt 
• Ontkenning: niet, nooit, geenzins

De auto rijdt hard.

De ijscoman heeft bijzonder lekker softijs. 

Boy 7 is een prachtig boek.
Is 'prachtig' een bw?

1. ja
2. nee

Marga schrijft heel netjes.
Is 'heel' een bw?

1. ja
2. nee

benoem de bijwoorden in de volgende zinnen

Morgen ga ik de hele dag buiten voetballen met m'n vrienden.

1. morgen
2. hele
3. buiten
4. m'n

Zo'n chic geklede vrouw kan ik onmogelijk aanspreken.

1. zo'n
2. chic
3. onmogelijk
4. aanspreken

De vertrekkende president sprak zijn enthousiast juichende aanhangers kort toe.

1. vertrekkende
2. enthousiast
3. juichende
4. kort

Zo'n ontzettend dik boek uitlezen is voor mij een vrijwel onmogelijke opgave.

1. ontzettend
2. dik
3. vrijwel
4. onmogelijke

Deze slechte roman is bijzonder spannend verfilmd

1. slechte
2. bijzonder
3. spannend
4. verfilmd

geef de twee bijwoorden aan

gebruik een komma en een spatie tussen de twee woorden:

bijzonder, spannend 

Wanneer wordt dit fraai aangeklede tuinencomplex geopend voor het publiek?

Dit warrig geschreven artikel is voor veel lezers volstrekt onleesbaar.

Laatst heeft een kunstschilder een zeer fraai portret van mijn ouders gemaakt.

De te laat beantwoorde vraag leverde het team geen punten op.

Die gisteren bezorgde brief van mijn oude basisschool zal ik zeker beantwoorden.

Aanwijzend en vragend voornaamwoord

• aanw. vnw wijst een mens, dier of ding aan.

deze, die, dat, dit, zulk(e), zo'n, dergelijk(e), hetzelfde, dezelfde.

• vr. vnw stelt een vraag en verwijst naar een ander naamwoord

wie, wat, welk(e), wat voor (een)

(Let op: andere woorden die vragen stellen zijn vraagwoorden - waarom, wanneer, hoe, hoeveel, waar, waarmee)

Wat ga je zoal doen in de zomervakantie?
Wat is 'wat'?

1. aanw. vnw
2. vr.vnw

Die poster vind ik mooi.
wat is 'die'?

1. aanw. vnw
2. vr.vnw

Wie zegt dat zo'n flatscreen minder lang meegaat?
wat is 'zo'n'?

1. aanw. vnw
2. vr.vnw

pers. + bez. voornaamwoord

Persoonlijke voornaamwoorden zijn woorden die naar personen verwijzen. 

Ze zijn in de zin vaak het onderwerp. Het onderwerp werkt altijd samen met de persoonsvorm (het werkwoord) en daarom leer je ze bij Frans, Engels en Duits als je rijtjes werkwoorden moet leren. 

ik - jij - u/hij/zij/het - wij - jullie - zij

pers. + bez. voornaamwoord

Het lijdend voorwerp of het meewerkend voorwerp kan ook naar personen verwijzen. Dan krijgt het woord alleen een andere vorm.

Vergelijk:

Ik geef hem een cadeautje.

Hij geeft mij een cadeautje.

Ik - mij - hij - hem zijn allemaal pers. vnw'en.

pers. + bez. voornaamwoord

1e rijtje = ow = pvwn          2e rijtje = mv/lv=pvwn    3e rijtje = bez. vnw

ik                                                 - mij                                        - mijn

jij                                                 - jou                                        - jouw

u                                                  - u                                            - uw

hij                                                - hem                                     - zijn

zij                                                - haar                                      - haar

het                                              - het                                         - zijn

wij                                                - ons                                       - ons

jullie                                           - jullie                                      - jullie

zij                                                 - hen/hun/ze                        - hun

wat valt op?

pers. + bez. voornaamwoord

1e rijtje = ow = pvwn          2e rijtje = mv/lv=pvwn    3e rijtje = bez. vnw

ik                                                 - mij                                        - mijn

jij/je                                             - jou                                        - jouw/je

u                                                  - u                                            - uw

hij                                                - hem                                     - zijn

zij                                                - haar                                      - haar

het                                              - het                                         - zijn

wij                                                - ons                                       - ons

jullie                                           - jullie                                      - jullie

zij                                                 - hen/hun/ze                        - hun

Staat er een (bn+) zn achter? Ja, dan is het bezittelijk. Nee, dan is het persoonlijk.

Omdat haar huis al oud is, moet Manon het laten restaureren.
Wat is haar?

1. pers. vnw.
2. bez. vnw

Omdat haar huis al oud is, moet Manon het laten restaureren.
Wat is het?

1. pers. vnw.
2. bez. vnw

Hebben zijn ouders haar ooit gezien?
Wat is zijn?

1. pers. vnw.
2. bez. vnw

Hebben zijn ouders haar ooit gezien?
Wat is haar?

1. pers. vnw.
2. bez. vnw

onbepaald voornaamwoord

blz 198. (denk aan onbepaalde lidwoorden/telwoorden)

iemand, niemand, iedereen, men, het, (zo)iets, niets, alles, elk(e)

Let op:

- je (alleen als het men betekent)

- wat (alleen als het iets betekent)

- het (alleen als het tijd, weer of sfeer aangeef)

onbepaald voornaamwoord

vergelijk het woordje je:

Je moet anderhalve meter afstand bewaren.

je = algemeen, geldt voor iedereen, betekent men= onb. vnw.

Je fiets staat verkeerd geparkeerd.

je fiets = bez. vwn

Wat ga je morgen doen?

je = persoonlijk vnw

onbepaald voornaamwoord

vergelijk het woordje wat:

Je krijgt vast wat leuks voor je verjaardag.

wat = iets = onb. vnw 

Wat ga je doen met je verjaardag?

Wat = vraagwoord

onbepaald voornaamwoord

vergelijk het woordje het:

Het regent/het is al laat/het is gezellig

het = onb. vnw = weer/tijd/sfeer

De auto begaf het midden in de stad.

het = pers. vnw 

Het huis beweegt in de wind.

het = bep. lidw.

huiswerk

maak opdracht 4 (blz 198)

lever de opdracht in via de classroom

(als je veel fouten hebt gemaakt in deze lessonup, 

maak dan ook opdracht 2 nog eens)

Dat kleine meisje is fietsend naar een feestje gegaan.

bijwoord

pers. vnw

zww

vz

zn

bn

hww

kww

olw

blw

aan. vnw

vrg. vnw

Dat

kleine

meisje

is

fietsend

naar

een

feestje

gegaan