*Navigatie - technische verbeteringen

• Geschiedenis
• Basisschool
• Groep 6

Wat betekent 'navigeren'?

Hoe navigeren wij nu?

In het begin

- Zo'n 5000 jaar geleden al eenvoudige boten.
Mensen vonden hun weg 

- door dicht bij kust te blijven. 

- dankzij stand van sterren
- met de windroos. 

- nog zonder kaarten.

Tijd meten lang geleden

Maan als klok

De maan ziet er steeds anders uit.

Soms is het volle maan. Twee weken later zie je hem niet meer, dat noem je nieuwe maan.

Weer twee weken later is het volle maan.

Meten met zand

Als alle zand door de zandloper was gelopen, wisten mensen hoeveel tijd er voorbij was.

De zon als klok

Als je een stok in de grond steekt, zie je naast de stok een schaduw. 's Morgens is de schaduw lang. 's Middags kort. 's Avonds weer lang. Zo kan je zien welk moment van de dag het is.

Technische verbeteringen

Waarvoor gebruik je een kompas?

1. Om te bepalen waar je naartoe moet
2. Om te weten waar het noorden is

Waar ligt het magnetische noorden?

1. Bij de noordpool
2. Bij de zuidpool
3. Ergens in Finland
4. Ergens tussen Groenland en Noord-Amerika

Rond 1100: Chinezen ontwikkelden eerste kompas voor op zee. 

Twee eeuwen later: windroos in kompas.   Verbetering!

Steeds beter...

Noord-Zuidpositie of breedtegraad van schepen kon bepaald worden dankzij:

- een astrolabium

- de Jacobsstaf

- het kwadrant

Oost-Westpositie werd berekend op de land- of zeekaart. 

Astrolabium

0

Wat kon je aflezen van een astrolabium, door het bepalen van de positie van een ster in de hemel?

1. Hoe snel je schip ging
2. Welke richting je uit vaarde
3. Hoe laat het was

Wat wordt er afgebeeld op de schijf van een astrolabium?

1. Een model van de hemel met de positie van de sterren
2. Graden om zo je positie te bepalen

Gebruik van een astrolabium

• bepalen van de hoogte van een hemellichaam
• bepalen van de plaatselijke breedtegraad
• bepalen van de tijd 

De Jacobsstaf

Graadstok / graadboog

meet de hoek van de zon ten opzichte van de horizon

bepalen breedtegraad

Het Kwadrant

Meetinstrument

waarmee je de hoogte van een hemellichaam boven de horizon kunt bepalen

Snelheid van het schip

Gemeten met een loglijn en een zandloper. 

De term ‘knopen’ wordt nog steeds gebruikt om de snelheid van een schip te benoemen.

PORTOLAAN

Soort kaart met verzamelde kennis van de zeelui over havens, afstanden, richtingen en zeilaanwijzingen

Meet tijd?

1. log
2. portolaan
3. zandloper
4. karveel

Hiermee kan je de hoogte en de hoek van zon en sterren berekenen.

1. karveel
2. astrolabium
3. portolaan
4. kompas

Hiermee kan je plaatsen bepalen en afstanden berekenen.

1. karveel
2. astrolabium
3. portolaan
4. kompas

Plank met lood aan een lijn met knopen die diepte van het water helpt bepalen .

1. log
2. portolaan
3. karveel
4. astrolabium

Welke technische verbetering maakte op jou het meeste indruk en waarom?

Formuleer een historische vraag die je zou kunnen beantwoorden met de inhoud deze LessonUp?

Voor wie nog een beetje meer wil...
Zou dit de eerste computer ooit kunnen zijn? Zie volgende slide.