6.1 Een wereldeconomie

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Wat was de aanleiding voor de ontdekkingsreizen? (tijdvak 5)

1. De val van Constantinopel verminderde de toegankelijkheid tot het Aziatische handelsnetwerk
2. de technische vooruitgang bij de bouw en navigatie van schepen
3. de wil om vreemde volken te bekeren tot het christelijke geloof
4. Na eeuwen van lockdown kon je weer reizen.

Wat is Renaissance? (tijdvak 5)

1. Italiaans voor middeleeuwen
2. Strijd tussen keizer en paus
3. Bloeiperiode van de kunst
4. Ander woord voor Romeinse tijd

Wat betekent Reformatie? (Tijdvak 6)

1. Daar zijn de gereformeerden lid van.
2. Periode waarin mensen de rooms katholieke kerk wilden veranderen.
3. Aanhanger van christelijke godsdienst die uit protest werd opgericht.
4. Burgerlijke bestuurder van een stad of gewest.

(tijdvak 6) Het tijdvak van regenten en vorsten duurt van .... tot .....

1. 500 - 1000 n. Chr.
2. 1000 - 1500 n. Chr.
3. 1500 - 1600 n. Chr.
4. 1600 - 1700 n. Chr.

Als we het hebben over het Tijdvak van Regenten en Vorsten dan hebben we het over de......................... eeuw

(Tijdvak 6)

1. 15e eeuw
2. 16e eeuw
3. 17e eeuw
4. 18e eeuw

                       Tijdvak 6: regenten & vorsten     

• 1600-1700: regenten & vorsten
• Onderwerpen:

1. Ontstaan van een Wereldeconomie (6.1)
2. De Gouden eeuw (6.2)
3. Het absolutisme (6.3)
4. Wetenschappelijke revolutie (6.4)

Tijdvak 5.. 

Tijdvak 6: werken in expertgroepen 

1.  Jullie gaan zelf aan de slag met hoofdstuk 6 
2. Eerst maak je een groep van 3. 
3. Binnen de stamgroep spreek je in 2 minuten een taakverdeling af: ieder wordt expert van de            eigen leerstof

     Leerling 1:  Een wereldeconomie 

     Leerling 2: De gouden eeuw van Nederland 

     Leerling 3: Het absolutisme 

     Leerling 4: De wetenschappelijke revolutie 

Tijdvak 6: werken in expertgroepen 

4. Alle afgevaardigden van de groepjes gaan bij elkaar zitten (alle nummers 1 bij elkaar, alle nummers 2 bij elkaar, etc.). 

Iedere groep gaat m.b.v. het boek en (eventueel het internet) zoveel mogelijk informatie verzamelen over de eigen deelparagraaf (35 minuten) 

5. Je maakt als groep een presentatie van minimaal 3 slides over jullie paragraaf. 

6. Na de 20 minuten keren jullie terug naar de stamgroep en wissel je in volgorde informatie uit: 
Ieder groepslid vertelt in 4 minuten wat hij/zij heeft geleerd. De andere groepsleden nemen dit over en stellen vragen. 

7. Docent geeft aan wanneer het tijd is om te wisselen. 

schooltv.nl

6.1  Een Wereldeconomie

Aan het eind van deze lessenserie kun jij: 

• de rol van de moedernegotie in de economie van de Republiek benoemen.
• Uitleggen hoe de VOC ontstond en welke rechten deze onderneming had.
• Uitleggen wat handelskapitalisme en een wereldeconomie is en
• de rol van de Republiek in deze wereldeconomie benoemen

Kenmerkend aspect 

Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme,    en het begin van een wereldeconomie

wereldeconomie:

economie die bestaat uit verschillende werelddelen die door handel met elkaar verbonden zijn

Handelskapitalisme

economisch systeem waarbij ondernemers zich met handel bezighouden en waarvan zij een deel van hun winst investeren in hun onderneming

Handelskapitalisme

• In de Late Middeleeuwen ontstonden in de Nederlanden en Italië rijke handelssteden
•  Kooplieden investeerden hun geld in handel (en daaraan verbonden bedrijfstakken) 
• Deze handel was internationaal, maar wel binnen Europa. Uitzondering: specerijenhandel

Graantekort leidt tot bloeiende handel 

• Ook de noordelijke Nederlanden (later de Republiek) handelde veel
• Nederland was niet geschikt voor landbouw (te veel water) 
• De ruggengraat van de Nederlandse rijkdom was dan ook de graanhandel in het Oostzeegebied
• Daarom wordt dit de moedernegotie genoemd =
• Moeder der alle handel 

Moedernegotie

Voor veilige doorgang door Sont moest saluutschot gegeven worden + belasting betaald op basis dekbreedte

Hollanders losten dit op met het Fluitschip: een smal dek met breed ruim (400-500 ton) en slechts 10 bemanningsleden. 

Waarde Moedernegotie in 1636

Opbrengsten van de VOC gedurende diens bestaan

De winsten van de moedernegotie maakte het mogelijk dat handelaren naar verre oorden trokken om Aziatische producten te verkrijgen

Portugal had het monopolie op specerijenhandel en was onderdeel van Spanje. Om toch aan specerijen te komen organiseerden Nederlandse handelaren zelf expedities naar het 'Oosten'. 

Cornelis de Houtman's 'Eerste Schipvaart' (1595-1597)

Concurrentie leidt tot VOC 

• In de Republiek worden handelscompagnieën opgericht voor handel met 'de Oost'
• Maar succes leidde tot eigen ondergang!
• Concurrentie leidt tot prijsstijgingen in Azië en lagere verkoopprijzen in Europa. 
• Er wordt ingegrepen!
• 1602: alle handelscompagnieën samen in Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC). 

'De eerste multinational ter wereld' 

VOC krijgt handelsmonopolie 'in het Oosten' 

'Een staat in een staat 

• Monopolie (alleenrecht) op handel in Azië
• Verregaande bevoegdheden: verdragen sluiten met vorsten, oorlog verklaren, soldaten/ambtenaren inhuren
• Portugezen / Engelsen werden verdreven, Batavia gesticht op Java
• VOC bouwt factorijen (handelsposten) en neemt deel aan inter-Aziatische handel 
• Iedereen kon aandelen kopen in deze onderneming. 

Werken voor VOC erg impopulair

• 3 jaar weg, geronseld of ontvoerd in de kroeg
• Ziekten als scheurbuik
• Angst voor zinkend schip
• Straffen 

`1621: Succes VOC leidt tot WIC 

West Indische Compagnie

• Belangrijkste doelen:
• 1. Spanje dwarsbomen in Amerika'
• 2. Koloniën stichten 

• Belangrijkste inkomsten:
• 3. Spaanse schepen kapen (Zilvervloot)
• 4. Trans-Atlantische (Slaven)handel
• 5. Walvisjacht

Met de opbrengst kon de oorlog tegen Spanje een jaar lang bekostigd worden