Paragraaf 4.1, van stad tot wereldrijk

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Planning

De beste wensen voor 2025!

• Log in op de LessonUp
• Planning doornemen;
• Theorie 4.1;
• Tijd over --> zelfstandig werken opdrachten 4.1.

Deadlines

1. paragraaf 4.1 --> maandag 13 januari;
2. Paragraaf 4.2 --> 20 januari;
3. Paragraaf 4.3 --> 27 januari. 

• In week 5 (eerste week van februari) krijg je een digitale opdracht (cijfer).
• In week 9 heb je proefwerk over de romeinen.

4.1: van stad tot wereldrijk

In deze paragraaf leer je:

• hoe Rome eerst werd bestuurd.
  
• hoe Rome gebieden ging veroveren.
  
• hoe Rome een wereldrijk werd en hoe het rijk werd bestuurd.
  
•  hoe burgeroorlogen leidden tot het ontstaan van het keizerrijk.
  
• hoe keizers zorgden voor vrede in het rijk.

Koninkrijk?

• De stadstaat Rome is ooit een koninkrijk geweest, hoewel daar erg weinig over bekend is.
• Wie zou de eerste koning zijn geweest?
• Romulus (van Romulus en Remus)

• Maar of dat  verhaal van Romulus en Remus waar is....?
  

Koningstijd

• Rome was eerst een monarchie. 

• 509 v. Chr. :De laatste koning (Tarquinius Superbus) wordt door de Romeinse bevolking verjaagd.

• Hierna ontstond de Romeinse Republiek.

De Romeinse Republiek

(509 v. Chr. - 27 v. Chr.)

• De laatste koning wordt verdreven
• De Romeinen besluiten om Rome zélf te gaan besturen.

 

Senatus Populusque Romanus

(De Senaat en het Volk van Rome)

Republiek

• Geleid door de Senaat, de vergadering van alle rijke mannen van Rome.

• Het Romeinse volk kiest elk jaar 2 consuls.
  
• Consuls leidden de senaat en voerden besluiten van de senatoren uit.
  

Democratie?

• Nee - dat niet, alleen de mannen uit belangrijke families zaten in de senaat.
• (Meer: aristocratie)

De Romeinse Republiek 

• De naam republiek komt van: res publica. Dat betekent: publieke zaak, in het Latijn.

• Op papier is de republiek een democratie...

• ...maar in de praktijk is een kleine groep mensen aan de macht. Dit heet: aristocratie

De Romeinse Republiek 

• De republiek wordt bestuurd door de senaat ('raad van ouderen'). Dit waren rijke Romeinen.

• Het volk kiest elk jaar 2 leiders: consuls

• Zij voerden de besluiten van de senaat uit

Romeinse veroveringen

•  In Zuid-Italië veroverden het Romeinse legioen verschillende steden.
•  Koning Pyrrhus van Epirus schoot Tarente en Heraclea te hulp (waarom?);
•  25.000 soldaten de zee over... incl. olifanten.
•  Griekse falanx tegen de legioenen ;
•  Pyrrusoverwinning:
• De strijd wel winnen, maar zoveel manschappen verliezen dat je slechter uit de strijd komt dan je tegenstander

Volgorde bestuursvormen Romeinse Rijk

Eerst ...

daarna...

en als laatste

Koninkrijk

Keizerrijk

Republiek

Wat is een Pyrrhusoverwinning? Kies het beste antwoord
(timer: 45 seconden)

1. Een overwinning door koning Epirus
2. Een overwinning die je haalt met behulp van olifanten
3. Een overwinning waarbij je teveel verliest om ervan te kunnen profiteren
4. Dat betekent dat je eigenlijk toch verloren hebt.

Op de afbeelding zie je de bijeenkomst van:

1. De senaat
2. De consuls
3. De volksvergadering
4. Het volk

IPads dicht

Kort stukje herhaling en verder met theorie 4.1.

 Het Romeinse Rijk groeit!

• Wat begon als een kleine stad groeit in een paar eeuwen uit tot een enorm rijk.'
• Door overwinning wordt het Romeinse legioen (leger) groter en beter getraind.
• Legeraanvoerders, zoals later Julius Caesar, veroveren grote delen van Europa.

• Op deze kaart zie je de veroveringen tussen 500 v. Chr. tot ongeveer 40 v. Chr.
  

• Italië veroverd (tot 264 v. Chr.)

• Uitbreiding van het rijk (tot 146 v. Chr.)

• Galië veroverd en een deel van Noord-Afrika (tot 44 v. Chr.)

• Het Romeinse rijk in 3 continenten tot 14 n. Chr.)

Het Romeinse Rijk

• Snelle uitbreiding binnen Italië
  
  
• Door deze snelle uitbreiding binnen Italië werden ook Griekse Kolonies veroverd (vanaf 200 v.Chr) > Romeinen leerden veel over de Grieken. 
  
  
• Dit is de reden waarom Romeinse en Griekse gebouwen veel op elkaar lijken. 
  

Het Romeinse Koningkrijk, aangegeven in het donkerrode gebied

Het Romeinse Rijk rond 218 v.Chr

Uitbreiding buiten Italië

• Rond 270 v. Chr. bijna heel Italië veroverd door de Romeinen. 
  
  
• Uitbreiding rond de Middellandse zee voor de zeehandel.
  
  
• Grootste tegenstander: Carthago (tegenwoordig Tunesië). 
  
  
• Met deze overwinning was de middellandse zee bezit van de Romeinen: ‘Mare Nostrum’, wat betekend ‘onze zee’. 
  

Punische oorlogen

Rome stuit op een andere grote macht rond de Middelandse zee: Carthago (waar nu Tunesië ligt).

• Invloedsferen van Carthago en Rome botsen.
• Eerste gevecht breekt uit nadat Rome een leger naar Sicilië stuurt 

1. Eerste Punische oorlog (261-241 v. Chr.).
2. Tweede Punische oorlog (218-201 v. Chr.)
3. Derde Punische Oorlog (149 - 146 v.Chr).

Wereldrijk

• Een wereldrijk is een groot rijk in meerdere werelddelen
• Gebieden buiten Italië werden bestuurd door gouverneurs  (bestuurder)
• De veroverde gebieden moesten belasting betalen aan de Romeinse overheid (regering)

Rome verovert de Middellandse Zee

Rome was niet de enige machtige stad

In Noord-Afrika lag Carthago

Ook Carthago wilde uitbreiden

Rome en Carthago kregen oorlog (de Punische oorlogen)

Kaart

Limes

• Rond 30 v. Chr. veroveren de Romeinen de laatste grote stukken grondgebied.
• Ze maken vaak gebruik van natuurlijke grenzen zoals: zeeën, rivieren, bergen en woestijnen.
• Maar als het nodig is bouwen ze wachttorens en forten om de grens te versterken. Deze (natuurlijke) grens heet de Limes.

Planning

• Theorie afmaken 4.1;
• proefwerk bespreken
• Tijd over --> zelfstandig werken opdrachten 4.1.

Burgeroorlogen

133 v. Chr. tot 44 v. Chr.

• Heersen over dit machtige rijk, dat wil iedereen wel!
• Tussen de machtigste Romeinse mannen ontstaat een aantal ruzies die uitlopen in burgeroorlogen.

• Gaius Julius Caesar komt aan de macht na een burgeroorlog tussen hem en Pompeius.

Julius Caesar wordt vermoord

44 v. Chr.

• Julius Caesar wordt steeds machtiger. Tegenstanders denken dat Caesar zelfs koning wil worden: ze moeten hem tegenhouden!

• Op de idus (15e dag) van maart wordt hij in de Senaat door andere senatoren vermoord.

00:00-00:42

Octavianus neemt wraak

44 v. Chr.

• Na de dood van Julius Caesar breekt er weer een burgeroorlog uit, met onder andere de geadopteerde zoon van Julius Caesar, Octavianus.

• Hij schakelt de daders en andere tegenstanders één voor één uit.

• Ook zijn vroegere medestander, Marcus Antonius, en diens geliefde: Cleopatra.

Imperator Caesar Augustus

27 v. Chr. - 14 n. Chr.

• Uiteindelijk is er niemand machtiger dan hij. De rust in het rijk is terug. 
• De senaat bedankt hem hiervoor en geeft de titel Augustus ('de verhevene') te geven. Vanaf dit moment heet Octavianus dus Augustus!
• Augustus wordt de eerste keizer (princeps) van het Romeinse Rijk.

Het Romeinse Keizerrijk

(27 v. Chr. -  476 n. Chr.)

• Rome zal meer dan 500 jaar een keizerrijk zijn
• Ongeveer 80 keizers hebben dan geregeerd.

Pax Romana

27 v. Chr.

• Met keizer Augustus begint een periode van rust en vrede die ongeveer 200 jaar duurt: de Pax Romana (vrede van Rome)

• Het rijk breidt zich nog steeds verder uit, maar voorlopig is er tussen de machtigste politieke groepen een soort vrede...  

Eén goede keizer...

...wil niet zeggen dat zijn opvolgers dat ook altijd waren...

Waarom werd Julius Caesar vermoord?

1. Hij was een slechte keizer
2. Hij werd te machtig
3. Hij had de keizer beledigd
4. Hij had een veldslag verloren

In veel boeken over de Romeinen wordt
regelmatig gesproken over: Imperium Romanum.

Wat zou dit betekenen?

1. Romeinse Leiders
2. Romeinse Tijd
3. Romeinse Vrede
4. Romeinse Rijk

Wat is de juiste volgorde over het
bestuur van het Romeinse Rijk?

1. koninkrijk-republiek-keizerrijk
2. republiek-keizerrijk-koninkrijk
3. keizerrijk-koninkrijk-republiek
4. koninkrijk-keizerrijk-republiek

Julius Caesar was de eerste
keizer van het Romeinse Rijk

1. Waar
2. Niet waar

Hoe heet de eerste keizer
van het Romeinse Rijk?

Wat betekent de
titel 'Augustus'

1. De verhevene
2. Dictator voor het leven
3. Keizer van het Romeinse rijk
4. Redder van de Republiek

Wie waren er machtiger:
De 2 consuls of de senatoren?

1. De consuls
2. De senatoren

De Romeinen hebben ooit hun koning verjaagd. Nu, met de
komst van keizer Augustus, is er tóch weer één man de baas.

Waarom vonden de Romeinen dat misschien helemaal niet zo erg?
Gebruik in je antwoord het begrip: 'Pax Romana'

Inzage proefwerk

• Je krijgt jouw proefwerk terug en een leeg vel papier.

• Tijdens het doornemen van het proefwerk lees je mee. Denk je dat iets niet klopt, dan noteer je dit met POTLOOD op je leeg blaadje.

• Wanneer we klaar zijn met het doornemen van het proefwerk, kan je de vraag stellen bij mijn bureau. 

• Tip: check of de punten goed zijn opgeteld (max 49).

Wat te doen?!

• Vraag--> stel deze bij mijn bureau.

• Heb je geen vraag? Ga verder met de huiswerkvragen van paragraaf 4.1.
• Controleer je cijfer: totaal behaalde punten/4,9=jouw cijfer.

• Huiswerkdeadline paragraaf 4.1 --> maandag 13 januari.
• Klaar? Ga verder met het lezen en maken van paragraaf 4.2.

• Neem je jouw proefwerkblaadje niet mee naar huis? Deponeer (leg) het in de papierbak.

Zelfstandig werken

1. Heb je vragen over een vraag van het proefwerk, stel ze bij mijn bureau.
2. Wanneer je geen vragen hebt, maak dan de vragen van 4.1.
3. Klaar? Lees dan paragraaf 4.2 en ga dan verder met de deadlines van deze paragraaf.

            

Begrippen tot nu toe...

Republiek = Staat zonder vorst

Senaat = Vergadering van mannen uit aanzienlijke Romeinse families

Wereldrijk = Groot rijk in meerdere werelddelen

Imperialisme = Als een staat zijn macht uitbreidt over een groot gebied

Gouverneurs = Bestuurder

Overheid = Regering, bestuur

Welk woord weg?

1. Republiek - Wereldrijk - imperialisme

2. Senaat - Gouverneurs - Overheid - Wereldrijk

3. Republiek - Wereldrijk - Overheid - Gouverneurs