VT3 la chanson française !

• Frans
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Bonjour!

Het Franse chanson: bijna iedereen in Nederland kent wel een Frans liedje! Vroeger, zo'n 50 jaar geleden, was het Franse chanson heel erg populair in Nederland. Franse platen werden veel verkocht en artiesten traden ook op in Nederland. De laatste jaren wordt het Franse chanson weer opnieuw populair. Dat geldt voor echt "oude" liedjes, maar het Franse lied is met name in een moderner jasje weer geliefd! Denk maar aan Stromae, maar ook aan Barbara Pravi, die vorig jaar 2e werd bij het Eurovisie Songfestival, met een Frans liedje! De komende weken gaan we naar verschillende liedjes luisteren en zal je ontdekken hoe veelzijdig het Franse chanson is!

Charles Aznavour

We gaan eerst flink terug in de tijd. Een van de bekendste Franse stemmen is die van Charles Aznavour, die tot op hoge leeftijd bleef optreden als chansonnier. Een lied dat tot aan zijn overlijden op het repertoire bij liveoptredens stond is La Bohème (ongeveer te vertalen als 'het vrije leven').

La Bohème

In La bohème zingt Charles Aznavour over het vooroorlogse leven in de Parijse wijk Montmartre. Nu wordt Montmartre overlopen door toeristen die er bijvoorbeeld de Sacré-Cœur of de Place du Tertre bezoeken. De schildersactiviteiten op dit plein herinneren wel nog aan het vroegere karakter van de wijk, die een soort kunstenaarsdorp was.

In alle live-uitvoeringen van La Bohème die Aznavour in zijn lange carrière heeft gegeven, komt dat schilderen ook steeds duidelijk naar voren. Kijk op de volgende slide naar een uitvoering uit de jaren '60, met een nog relatief jonge Aznavour met zijn zo herkenbaar stemgeluid.

                                                Hier vind je de tekst van La Bohème. 

A. Uit het eerste refrein blijkt dat het vrije kunstenaarsleven zeer armoedig is. Citeer nu uit het eerste couplet (Je vous ... posais nue) het zelfstandig naamwoord dat die armoede het duidelijkste weergeeft.

B. In het tweede couplet wordt de typisch Franse bistro geïntroduceerd, vergelijkbaar met wat we in Nederland een eetcafé noemen. De bistros nous prenaient une toile contre un bon repas chaud (de zinnen staan in een andere volgorde dan in de tekst). Vertaal dit stukje tekst op zo'n manier dat echt duidelijk wordt wat er nu exact gebeurde in die bistros.

C. In het laatste couplet (Quand au ... sont morts) denkt de ik-persoon vanuit het nouveau décor van Montmartre met veel nostalgie terug aan vroeger. Noem 4 zaken die veranderd of verdwenen zijn. Geef het Franse woord en de Nederlandse vertaling. 

Exercice

Michel Fugain

Een van de meest bekende Franse "chansonniers" is Michel Fugain. 

Zijn grootste succes is het liedje "Belle histoire". Het liedje wordt nog steeds gebruikt in reclames en films. Ook werd het liedje nog al eens gecovered door andere zangers en zelfs vertaald naar het Nederlands! Michel Fugain trad niet in zijn eentje op: hij richtte zijn eigen "groep" op: Michel Fugain et le Big Bazar, die bestond uit 11 musici en 15 dansers en zangers.

Exercice 1

In het interview heeft Fugain het over de histoire quelconque ('een of ander verhaal') dat hij als basisidee had. Het speelde zich oorspronkelijk af in de VS, maar het werd door de enorm productieve en succesvolle tekstschrijver Pierre Delanoë uiteindelijk aangepast, verfranst. 

A. Noem 3 elementen uit de tekst die de tekst ontegenzeggelijk een Franse kleur 

     geven. 

B. Leg daarna kort uit waarom dat volgens jou zo is. 

Klik hier voor de "clip" ;-) en hier voor een video met songtekst

Exercice 2

'C'était sans doute un jour de chance' en 'C'était fini le jour de chance' geven de liedtekst structuur.  

Verklaar:

1) waarom het sans doute ('wellicht') een geluksdag was

2) hoe/waardoor de geluksdag ten einde komt

Exercice 3

Een constructie met het wederkerend voornaamwoord se kun je in het Frans behalve als wederkerend (met 'zich') ook als wederkerig (vertaling met 'elkaar') in het Nederlands vertalen. Dat geldt bijvoorbeeld voor de eerste constructie in de tekst ils se sont trouvés, 'ze hebben elkaar gevonden'. 

Noteer 3 andere voorbeelden uit de tekst van een werkwoordsconstructie met het voornaamwoord se en geef een passende vertaling.

Des chansons plus modernes

De chansonniers·ères die we hiervoor al beluisterd hebben, zijn natuurlijk niet de enigen die in het Frans (schreven en) zongen. Moderne Franse muziek is minstens even veelzijdig als de wat oudere. We beluisteren kort drie vrij willekeurige voorbeelden, steeds vergezeld van één enkele opdracht.

Boris Vian

In 1954 schreef de toen 34-jarige Boris Vian het nummer Le Déserteur, een duidelijk voorbeeld van wat een protestsong inhoudt. De ik-persoon schrijft een brief aan 'Monsieur le Président' waarin hij vertelt dat hij weigert gehoor te geven aan de oproep die hij heeft gekregen om te gaan vechten in het (Franse) leger. Vian stelt de tekst op ten tijde van de Guerre d'Indochine, de Eerste Indochinese Oorlog, in Zuid-Oost-Azië.

Kort nadat het lied werd uitgebracht, werd het verboden op de radio. Pas 8 jaar later werd het verbod weer opgeheven.

Tekst

Exercice 

Je gaat luisteren naar Le Déserteur, klik daarvoor hier. Op de volgende slides vind je steeds de tekst van een couplet, waarin woorden zijn weggelaten. Typ in de ruimte onderaan de woorden die ontbreken.

     Monsieur le président                             Je viens de ..... (2)

     Je vous fais une ...... (1)                            mes papiers militaires              

     Que vous lirez peut-être                         Pour partir à la guerre

     Si vous avez le temps.                             Avant ..... (3) soir.

     Monsieur le président                         C'est pas pour vous fâcher, 

     Je ne veux pas la ..... (4)                       Il faut que je vous dise, 

     Je ne suis pas sur terre                       Ma ..... (6) est prise, 

     Pour tuer de ..... (5) gens.                    Je m'en vais déserter. 

     Depuis que je suis né,               Ma mère a tant souffert 

     J'ai vu ..... (7) mon père,            Qu'elle est dedans sa tombe 

     J'ai vu partir mes ..... (8)            Et se moque des .... (9) 

     Et pleurer mes enfants.            Et se moque des vers.  

     Quand j'étais prisonnier,           ..... (11) de bon matin 

     On m'a volé ma ..... (10),             Je fermerai ma porte 

     On m'a volé mon âme,              Au nez des années mortes, 

     Et tout mon cher passé.           ..... (12) sur les chemins. 

Klik hier een link naar de volledige tekst van Le Déserteur. Behalve het woord pourront (in de laatste regel) staan er nog heel wat vormen van de futur simple in de tekst. 

Zoek er ten minste 5, schrijf onderwerp en persoonsvorm en geef een passende vertaling in het Nederlands.

Le futur simple

Vertalingen

                             Midden jaren '60 verscheen er een Nederlandse vertaling van Le Déserteur die redelijk trouw blijft aan het Franstalige origineel. Klik hier om dit nummer (gezongen door Peter Blanker) te openen en luister goed naar de Nederlandse vertaling. Noteer tijdens het luisteren 5 Nederlandse woorden die duidelijk iets met het thema 'oorlog' te maken hebben en zoek daarna in de originele tekst (klik hier) het Franstalige equivalent. Vermeld vóór zelfstandige naamwoorden (steeds in het enkelvoud) het juiste onbepaalde lidwoord (un/une).  Noteer in het geval van werkwoorden telkens de infinitief tussen haakjes achter de vorm die je gevonden hebt. Als laatste schrijf je ook weer de Nederlandse vertaling van ieder gevonden woord op.

Frankrijk had veel koloniën en na de onafhankelijkheid verhuisden veel mensen uit voormalig koloniën naar Frankrijk. Dat gold ook voor het gezin waarin onze eerste "modernere" artiest opgroeide. Hij verhuisde met zijn familie van Congo naar Parijs. Hij brak door met het liedje J'me tire. Hier luister je het liedje met Nederlandse ondertiteling. 

Vraag (vul in op volgende dia): 

Leg de titel van het liedje uit

Maître Gims

Leg de titel van het liedje uit: vertaal de titel en leg uit waarom de zanger zegt/zingt.

Stromae

De Belg Stromae scoorde in 2013 een hit met het nummer Papaoutai. Stromae speelt net als in zijn andere liedjes met klanken en woorden, hoewel Papaoutai ook het verhaal vertelt van een afwezige vader, geïnspireerd op Stromaes eigen leven.

Klik hier voor de clip en hier voor de song met tekst! De opdracht staat op de volgende slide.

In 'Papaoutai' komt de frustratie over het wachten op de aanwezigheid van een vader naar voren, zoals in 'Dis-moi où es-tu caché!. 

Citeer uit de tekst nog ten minste drie woordgroepen of zinssnedes waaruit die frustratie overduidelijk blijkt.

Indochine

De Franse rockgroep Indochine scoorde als new wave-band enkele typische 80's-hits (luister bijvoorbeeld naar L'aventurier), verdween daarna letterlijk en figuurlijk van het toneel en keerde zo'n 20 jaar geleden terug met een album waarvan het nummer J'ai demandé à la lune het grootste succes werd. 

Klik hier voor de videoclip met tekst. De bijbehorende opdracht staat op de volgende slide, waarbij je ook de losse tekst (klik hier) nodig hebt.

In 'J'ai demandé à la lune' komt onder andere een personificatie van de maan voor, die antwoordt op een vraag van de ik-persoon. Vertaal het tweede couplet ('J'ai demandé ... durerait pas.') Vertaalhulp: s'occuper de = zich bezighouden met --- quelquefois = soms --- durerait = zou duren

Van een leerling kwam het verzoek om het nummer Le Festin op te nemen in dit project. Het staat beter bekend als openingsnummer van de bande originale (soundtrack) van de animatiefilm Ratatouille uit 2007.

  Hier kun je luisteren naar de soundtrack, die ingezongen is door zangeres Camille. Er circuleren helaas nogal wat tekstversies in belabberd Frans op internet... Hier vind je in ieder geval de correcte bijbehorende tekst. 

À votre demande...

Exercice 1

Het zal degenen die de film Ratatouille gezien hebben 

niet verbazen dat in het nummer Le Festin onder andere 

etenswaren en maaltijden centraal staan. Gecombineerd met wat levenslessen vormen die zaken de basis van het openingslied. 

Zoek in couplet 2 en 4 alle Franse woorden die op de een of andere manier iets met eten te maken hebben. Vermeld vóór zelfstandige naamwoorden (steeds in het enkelvoud) het juiste onbepaalde lidwoord (un/une). 

Noteer in het geval van werkwoorden telkens de infinitief tussen haakjes achter de vorm die je gevonden hebt. Als laatste schrijf je een Nederlandse vertaling van ieder gevonden woord op. Voorbeelden: un vin | een wijn je dresse la table (dresser) | ik dek de tafel

Exercice 2

In de tekst van Le Festin is de hoofdrolspeler uit de film, de rat Rémy, de ik-persoon. Na de wat filosofische toon van de eerste drie coupletten spreekt hij aan het begin van het 4e uit: fini les ennuis! (de zorgen zijn voorbij!).

Kies uit dat vierde couplet ten minste drie (duidelijk positieve) elementen waaruit blijkt dat Rémy's zorgen voorbij zijn. 

Noteer de Franse tekst en geef een Nederlandse vertaling.

Exercice final!

Je hebt kunnen ontdekken hoe gevarieerd het Franse lied kan zijn. Bijna alle liedjes delen de eigenschap dat tekst en muziek elkaar aanvullen en beide dus erg belangrijk zijn. 

In de eindopdracht die je voor dit project gaat maken is het dan ook de bedoeling dat je je niet alleen door de inhoud (de tekst), maar ook door de vorm (de muziek) laat leiden.

In de volgende 4 slides lees je hoe je je eindopdracht gaat vormgeven.

1) Écoutez

Voici les liens Spotify! 

..

2) Sélectionnez

kies per playlist 1 liedje dat jij het mooist vindt.

3) Préparez

Schrijf per gekozen liedje op waarom je het hebt gekozen en ook waar het liedje over gaat.

4) Produisez

In duo's of drietallen maak je een filmpje waarin je, in het Nederlands, per decennium, met elkaar bespreekt welk liedje je hebt gekozen. Je vertelt elkaar dus steeds welk liedje je hebt gekozen, waar het over gaat en waarom jij het hebt gekozen.