Les 3 - afsluitende les

• Burgerschap
• MBO
• Studiejaar 1,2

Les 3 - afsluitende les

Complottheorieën & de gevaren van de verspreiding van fake news

Wat gaan we vandaag doen?

• Herhaling vorige lessen
• Theorie complottheorieën 
• Filmpje over The great reset 
• Herhaling: hoe herken je fake news?

Wat weet je inmiddels
over fake news?

Wat zijn complottheorieën?

Een complottheorie is een theorie of opvatting dat een bepaalde gebeurtenis, ontwikkeling of toestand op sociaal, politiek of economisch gebied het resultaat is van een samenzwering.

 (bron: Wikipedia)

Overlevingsdrang

• Complotten worden aangewakkerd wanneer er een gebeurtenis plaatsvindt die moeilijk te bevatten is.

• De wereld verandert snel en is complex

Wat voor gebeurtenissen vinden/vonden er plaats die moeilijk te bevatten zijn?

Complotdenkers leggen (versimpelde) verbanden in een poging om controle te krijgen over een onbegrijpelijke situatie.

Factoren die meespelen 

• Wantrouwen 
• Patroondenken
• Bevestigingsvooroordeel

Het ontstaan van complottheorieën

Wantrouwen 

• Invullen voordat daar het bewijs voor is .
•  Toepassen van bekende situaties in de hersenen 

(eerder was het ook zo, dus nu is het ook zo).

• Theorieën gebaseerd op wat wij denken dat logisch is.
• Ontstaan van theorieën zonder aanleiding.

Patroondenken 

Gezicht op Mars?   (25 juli 1976) 

Voorbeeld van het ontstaan van een complottheorie door patroondenken 

• Iemand zoekt alleen nog naar informatie die zijn of haar gedachte bevestigt
• Ander informatie die het tegendeel bewijzen worden afgewezen
• Niet alleen bij het ontstaan van complottheorieën
• Overal:  Politiek, Google, Onderzoeken, Producten/Reclames

Bevestigingsvooroordeel

Kenmerken

• bedrog
• tegenstrijdig
• tegen de elite
• bewijs

0

Complottheorieën en media 

Die (zogenaamde) verbanden zijn tegenwoordig makkelijk te vinden door de overdaad aan (nep)nieuws die we via allerlei kanalen binnenkrijgen.

Complottheorieën en media 

Bij nepnieuws verspreiden mensen met opzet informatie die niet, of deels klopt. 

Dat is niet per se het geval bij het delen van complottheorieën, omdat sommige verspreiders de informatie oprecht geloven. 

Complottheorieën en media 

Algoritmes op social media zorgen er daarnaast voor dat je (onbewust) in een bubbel blijft zitten van zelfbevestigende informatie.

Voorbeeld: The great reset 

Heb je wel eens van de The great reset gehoord?

Fake news

Hoe herken je fake news?

Hoe herken je fake news?

Gebruik HALT:

1. HO! Roept het heftige emoties op?!
2. Analyseer de bron
3. Lokaliseer betere/andere berichtgeving
4. Traceer originele context

Kijk jij voortaan anders naar nieuws? Geef aan waarom wel of waarom niet