Aardbevingen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

NLT Aardbevingen

Vwo

Lesdoel

• Je begrijpt het verband tussen ontstaan en kracht van een aardbeving en de platentektoniek. 
  
• Je begrijpt dat endogene processen bijdragen aan het ontstaan van plooien, breuken, vulkanen, aardbevingen en tsunami's
  

0

Waar ontstaan aardbevingen?

Waardoor ontstaan aardbevingen?

Ontstaan aardbevingen

Bij plaatgrenzen.

Langs elkaar schuren van platen:

• transform
• convergent - subductie

Aardbevingen

Hoe dieper het hypocentrum, hoe minder er gevoeld wordt bij het epicentrum. 

Verwoestend door de trillingen, maar ook door de gevolgen als tsunami's (zeebeving)

Vervorming van de aardkorst

Rek of druk vervormt de aardkorst 

Plooiing (buiging) vindt diep in de aardkorst plaats.

druk -> warmer -> gesteente plastisch -> opheffing -> plooiingsgebergte

Plooiingsgebergte

- Lagen sediment --> sedimentgesteente

- Lagen sedimentgesteente worden samengeperst en verbogen.

- Bijv. in de Alpen

De aardkorst

Breken gebeurt aan het oppervlakte

rek-> breuk -> delen zakken weg (slenk) of worden opgeheven (horst) -> breukgebergte

Breukgebergten

Breukgebergten ontstaan waar twee continentale platen uiteen drijven. Een

deel van het gebied langs de breuk komt omhoog (horst) of zakt weg (slenk).

Gevolgen

• Aardbeving: aardverschuiving
  
• Zeebeving: tsunami
  

 ​Een van de platen (die tezamen de buitenste ongeveer 100 km dikke schil van de Aarde vormen) ​

onderschuift onder een aangrenzende plaat. Dit type plaatgrens wordt “subductie-zone” genoemd.​

De beweging van de ene plaat ten opzichte van de andere vindt onregelmatig plaats en ​

gaat gepaard met aardbevingen. Deze treden vooral op langs een deel van het breukvlak (contactvlak) ​

waar de platen enige tijd vast (“stuck”) gezeten hebben.

Tsunami!

Tsunami!

Seismograaf

Soorten golven

1. Ruimtegolven: reizen door binnenste van de aarde
    - Compressiegolven (ook wel P-golven genoemd)
    - Schuifgolven (ook wel S-golven genoemd)

2. Oppervlaktegolven: reizen parallel aan oppervlakte langs buitenste laag

P-golf

• Snelste seismische golven
•  Door vaste stoffen, vloeistoffen en gassen voortplanten. 
• Deeltjes bewegen in dezelfde richting als de golf, wat leidt tot compressies en expansies.

Longitudinale golven

S-golf

• Langzamer dan P-golven
• Alleen door vaste stoffen
•  Deeltjes loodrecht op de golfrichting bewegen, wat resulteert in een schuif- of zijwaartse beweging.
  

Transversale golven

Schaal van Richter

De schaal van Richter meet de kracht van een aardbeving.

 

De schaal werkt met sprongen van x 10

Schaal van Mercalli

De schaal van Mercalli meet de aangerichte schade op een plek

Waar aardbeving voorkomen zijn ook altijd vulkanen

1. Juist
2. onjuist

Wat geeft de schaal van Mercalli aan?

1. De kracht van een aardbeving
2. De schade die een aardbeving veroorzaakt
3. Hoe lang de aardbeving duurt
4. De diepte van een aardbeving

Wie kan een aardbeving voorspellen?

1. Seismoloog
2. Seismograaf
3. Metereoloog
4. Klimatoloog

De plek aan het aardoppervlak recht boven de aardbeving noemen we?

1. De aardkorst
2. Het epicentrum
3. Een aardbeving
4. Het hypocentrum

Welke stelling is juist?

1. Een aardbeving is het gevolg van een tsunami
2. Een tsunami is het gevolg van een aardbeving
3. Een aardbeving en tsunami gebeuren tegelijkertijd
4. Een aardbeving en tsunami hebben niks met elkaar te maken