Bouwkunst en schilderkunst in de 17de eeuw

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Bouwkunst en schilderkunst 

in de 17de eeuw

Deze les leer je over:

In de Gouden Eeuw

Welvarende burgers besturen het land / de republiek.

Ze bouwen stadspaleizen en grote buitenhuizen.

Bijvoorbeeld:

Stadspaleis - Huize Bartolotti

Het Huis Bartolotti is een grachtenhuis aan de Herengracht 170-172 te Amsterdam. Het is circa 1617 gebouwd voor Willem van den Heuvel, een van de rijkste Amsterdammers in die tijd, die veel geld had geërfd van een kinderloze aangetrouwde oom, Giovanni Battista Bartolotti, koopman uit Bologna.

Bijvoorbeeld:

Het Mauritshuis (officieel Koninklijk Kabinet van Schilderijen Mauritshuis) is sinds 1822 een museum in Den Haag met voornamelijk schilderijen uit de Gouden Eeuw. 

Het Mauritshuis is oorspronkelijk een stadspaleis, gebouwd voor Johan Maurits, prins van Nassau-Siegen in de 17e eeuw. 

De architectuur van het gebouw, ontworpen door de schilder-architect Jacob van Campen, is vele malen nagevolgd. De bouwstijl is Classictisch.

De Classicistische bouwstijl is:

• De Hollandse renaissance stijl met proportie en harmonie, zoals oude griekse en romeinse bouwstijl.
• Vooral hoge smalle herenhuizen
• Met statige trapgevels
• Met veel gebruik van decoratieve driehoekige frotons boven deuren en ramen.
• Met pilasters (anders dan zuilen!)
• Met gebruik van bakstenen gevels
• Verhoudingen van de verdiepingshoogten en de ramen voldoen aan de gulden snede.

Pilasters zijn tegen de gevel 'geplakt'. Zuilen zijn vrijstaand. daar kun je omheen lopen.

Teken het Mauritshuis na
(in grote lijnen) en voeg een foto toe.

In de architectuur van het Mauritshuis is de invloed van de klassieke bouwkunst te zien. Zo zijn er (ionische) pilasters en een timpaan met beeldhouwwerk te zien.
Noem op basis van de afbeelding nog drie classicistische kenmerken van het Mauritshuis.

Examenvraag!

Op de volgende slides staat een vraag uit een oud examen.

Klik op het antwoord om zelf te checken of je het goed hebt.

Niet te vroeg spieken!! 

Je moet ook oefenen met het juist formuleren van je antwoord.

Info timpaan stadhuis Amerdam

De wereld aan haar voeten

De Amsterdamse stedenmaagd zit in het midden van het timpaan van de achterzijde van het stadhuis, nu het Paleis op de Dam. Zij is het machtige middelpunt van de wereld. Met uitgestrekte armen ontvangt ze goederen van alle werelddelen en haar voeten rusten op de aardbol. Boven haar hoofd draagt Atlas de sterrenhemel, maar dat zie je niet op deze prent.

Europa en Afrika

Links van de stedenmaagd staat Europa, rijk gekleed met een kroon op haar hoofd. Ze heeft een hoorn van overvloed in haar armen. Achter haar staat Afrika, bijna naakt, maar wel met een zonnehoed en kralenketting. Een leeuw en een olifant vergezellen haar. Afrikanen slepen balen, tonnen en ivoor naar Amsterdam.

Azië en Amerika

Azië is rechts van de stedenmaagd te zien. Zij heeft een tulband op haar hoofd en voert een kameel bij de teugel. In het kistje dat een kind voor haar draagt zitten ongetwijfeld kruiden en zij brengt ook tulpen mee. Amerika wordt gepersonifieerd door een vrouw met een verentooi. Ze brengt rollen tabak en suikerriet. Mijnwerkers delven zilver en goud. In de hoek spelen twee aapjes met tropische vruchten bij een cactus.

De Hollanders maakten in Brazilië grote winsten op de suikerplantages. Zij lieten het werk op de plantages doen door tot slaaf gemaakte Afrikanen.
De voorstelling op het timpaan van het stadhuis van Amsterdam laat zien dat de Republiek zich superieur voelde aan de volkeren van Afrika en Amerika.

Beschrijf drie aspecten van de voorstelling waaruit de ondergeschikte positie van Afrika en Amerika blijkt.

Opdrachtgevers en architecten in de zeventiende eeuw vonden de classicistische stijl het meest geschikt voor voorname gebouwen zoals het Mauritshuis.
Geef twee argumenten waarom de classicistische stijl in dergelijke gevallen het meest geschikt werd gevonden.

Het realisme dat de Nederlandse genreschilderkunst typeert, is meer schijn dan werkelijkheid. Men noemt het daarom wel 'selectief realisme'. Met selectief realisme wordt een geregisseerde werkelijkheid bedoeld. Die wordt gebruikt om de kijker een les mee te geven, een moraal.

Welke bewering hoort bij het genre 'landschap'?

1. Opdrachtgever vaak het stadsbestuur. Stad verandert snel, men wil herinnering. Geheugen soms enige bron voor de schilder.
2. Verhoging van eigen status Vereeuwiging Aangeven eigen sociale en economische context. ‘Image-building’. Vaak ter gelegenheid van belangrijke gebeurtenis. Door wie ben jij geschilderd?
3. Algemeen beschouwd als ‘moeilijkste’ genre. Historische gebeurtenis . Overdreven heldhaftigheid.
4. Grote interesse voor verschillende jaargetijden. Bijna altijd iets bijzonders met het licht. Lage horizonnen, veel lucht en wolken. Water en boten als kenmerkend element voor Holland.

Welke bewering hoort bij het genre 'stadsgezicht'?

1. Opdrachtgever vaak het stadsbestuur. Stad verandert snel, men wil herinnering. Geheugen soms enige bron voor de schilder.
2. Verhoging van eigen status Vereeuwiging Aangeven eigen sociale en economische context. ‘Image-building’. Vaak ter gelegenheid van belangrijke gebeurtenis. Door wie ben jij geschilderd?
3. Algemeen beschouwd als ‘moeilijkste’ genre. Historische gebeurtenis . Overdreven heldhaftigheid.
4. Grote interesse voor verschillende jaargetijden. Bijna altijd iets bijzonders met het licht. Lage horizonnen, veel lucht en wolken. Water en boten als kenmerkend element voor Holland.

Welke vanitas symbolen zie je op voorgaande afbeelding?

Welke bewering hoort bij het genre '(groeps)portret'?

1. Opdrachtgever vaak het stadsbestuur. Stad verandert snel, men wil herinnering. Geheugen soms enige bron voor de schilder.
2. Verhoging van eigen status Vereeuwiging Aangeven eigen sociale en economische context. ‘Image-building’. Vaak ter gelegenheid van belangrijke gebeurtenis. Door wie ben jij geschilderd?
3. Algemeen beschouwd als ‘moeilijkste’ genre. Historische gebeurtenis . Overdreven heldhaftigheid.
4. Grote interesse voor verschillende jaargetijden. Bijna altijd iets bijzonders met het licht. Lage horizonnen, veel lucht en wolken. Water en boten als kenmerkend element voor Holland.

Zo hangt de Nachtwacht in het Rijks...

......maar zo is het eigenlijk door Rembrandt gemaakt!

Welke verschillen in vormgeving zie je bij de Nachtwacht en het schuttersstuk van Frans Hals?

Welke bewering hoort bij het genre 'historiestuk'?

1. Opdrachtgever vaak het stadsbestuur. Stad verandert snel, men wil herinnering. Geheugen soms enige bron voor de schilder.
2. Verhoging van eigen status Aangeven eigen sociale en economische context. Vaak ter gelegenheid van belangrijke gebeurtenis.
3. Algemeen beschouwd als ‘moeilijkste’ genre. Historische gebeurtenis Mythologische gebeurtenis Overdreven heldhaftigheid.
4. Grote interesse voor verschillende jaargetijden. Bijna altijd iets bijzonders met het licht. Lage horizonnen, veel lucht en wolken. Water en boten als kenmerkend element voor Holland.

mythologische gebeurtenis

Welke bewering hoort bij het genre 'genrestuk'?

1. Opdrachtgever vaak het stadsbestuur. Stad verandert snel, men wil herinnering. Geheugen soms enige bron voor de schilder.
2. Tafereel uit het dagelijks leven Gaat over hoe het leven is maar ook over hoe je zou moeten leven Ook humoristische elementen Vaak ook Vanitassymboliek.
3. Algemeen beschouwd als ‘moeilijkste’ genre. Historische gebeurtenis Mythologische gebeurtenis Overdreven heldhaftigheid.
4. Grote interesse voor verschillende jaargetijden. Bijna altijd iets bijzonders met het licht. Lage horizonnen, veel lucht en wolken. Water en boten als kenmerkend element voor Holland.