11.4 Vetten verteren en verwerken

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Deze les:

- Mededelingen belangrijke data

- Bespreken opdrachten 11.3

- Bespreken 11.4: Vetten verteren en verwerken

Belangrijke data

Practicum enzymwerking:

     - inleveren voorbereidingsfase: 4/10

     - uitvoeren practicum: 10/10

     - inleveren verslag: 25/10

Toets H11 (p11.1 tm 11.5):

     - 17/10

Leerdoelen 11.3

• Je kunt uitleggen hoe enzymen werken, het verband tussen vorm en functie uitleggen en de naamgeving beschrijven.
• Je kunt de invloed van temperatuur en de pH op de snelheid van een enzymreactie uitleggen aan de hand van optimumkrommen.
          - bespreken opdracht 41
• Je kunt de vertering van macromoleculen en de invloed die pH daarop heeft beschrijven.
         - bespreken opdracht 40

vr 41

Verklaar het verschil

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

Paragraaf 11.4: Vetten verteren en verwerken

Leerdoel 11.4

10. Je beschrijft de vertering van vetten door lipase en de bijdrage van gal daaraan

11. Je beschrijft de bouw van de lever en de aan- en afvoer van stoffen

Waarvoor heb je vetten nodig?

Je hebt elke dag vet nodig: 

• Je lichaam zet vetten uit je voeding om in energie
• ​Vetten zijn nodig als bouwsteen voor je cellen, hormonen en gal
• Voor het opnemen van vitamine A, D, E en K uit je voeding is vet nodig 
• Een laagje vet beschermt je tegen kou
• Een laagje vet rond je organen en zenuwcellen beschermt tegen   beschadiging

Verzadigd/onverzadigd vet

Verzadigd vet:
- "Ongezond"; meer kans op 'dichtslibben' aders. Vooral bij dierlijke vetten. Hebben geen dubbele bindingen.

Onverzadigd vet:
- "Gezond"; Zorgen voor daling cholesterol. Hebben één of meer dubbele bindingen.

Vetvertering

Eigenschappen van vetten:

Hydrofiele glycerol kop

Hydrofobe vetzuurstaarten

Apolair:

lading is gelijkmatig verdeeld

Glycerol - Vetzuurstaarten

Vetvertering - enzym

Zie BINAS 82G

vanuit de lever

vetvertering

Vetten zijn niet oplosbaar in water.

Vetten zijn apolair, water is polair  => Emulsie

Galzouten zijn emulgator

=> kleine druppeltjes vet, blijft een emulsie

Emulgeren is niet verteren 

en gal is geen enzym!!!

Gal

Wordt gemaakt in de lever (van cholesterol).

En opgeslagen in de galblaas.

Afgegeven in de 12-vingerigedarm.

Bevat galzure zouten/galzouten + billirubine (afbraakproduct hemoglobine = gele kleurstof)

Galproductie 

Galzure zouten worden voor 

90% geresorbeerd in de darm

en komen weer via de 

poortader in de lever terecht.

Gal - bilirubine

Er zit nog een stof in gal: bilirubine.

Bilirubine wordt in de lever gemaakt bij het afbreken van hemoglobine uit rode bloedcellen.

Bilirubine wordt door darmbacteriën in de dikke darm afgebroken tot een bruine kleurstof.

vetvertering

In de 12-vingerige darm: gal en alvleeskliersap erbij

Galzouten = emulgator

Alvleessap en dunne darmwand 

 lipase = enzym

 triglyceriden => losse  vetzuren en glycerol

Galzouten worden weer opgenomen in dunne darm (recyclen)

Maken opdrachten

- 11.4 opdrachten bij leerdoel 10 (43 t/m 49)

Deze les:

- Afronden 11.4: Vetten verteren en verwerken

- Bespreken 11.5: Opname van voedingsstoffen

Voorbereiden toets H11 (17/10)

- Opdrachten afmaken + controleren (classroom)

- D-toets (Classroom)

- Examentrainer (boek)

Leerdoel 11.4

10. Je beschrijft de vertering van vetten door lipase en de bijdrage van gal daaraan

         - vragen over opdrachten 43 t/m 49?

11. Je beschrijft de bouw van de lever en de aan- en afvoer van stoffen

De lever

Functies van de lever

• Vorming van gal. 
• Koolhydraatstofwisseling. 
• Eiwitstofwisseling. 
• Vetstofwisseling. 
• Ontgiften en reinigen. 
• Opslag.
         - Vetten
         - Aminozuren
         - Vitamines
         - Mineralen

Opbouw van de lever

De lever bestaat uit leverlobjes:

- Levercellen
- Centrale ader ( afvoer van bloed naar de leverader)
- Aanvoer van bloed (poortader en leverslagader)

- Afvoer van gal (galgang)

Lever - bouw

Zelf aan de slag

- 11.4 opdrachten bij leerdoel 11 (50 t/m 53) 

- 10 minuten, daarna verder met 11.5