H1.1 Gouden Handel

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2

De Gouden Eeuw in Nederland

BK 2 - Hst 1.1

Start van de les

Startopdracht

Aan het begin van de les staat altijd deze opdracht klaar.

- er staat of je alleen werkt of in tweetallen

- altijd tussen 2 en 5 minuten

- geef altijd antwoord

Algemene introductie van de startopdracht.

Startopdracht

Hieronder zie je een windroos.
Teken over op je wisbordje en schrijf er de windrichtingen bij.

CVB vragen:

- Welke windrichting wijs ik aan? Schrijf de naam op je bordje.

Indien:

+2/3 goede antwoorden: uitleggen aan elkaar.

+1/2 goede antwoorden: goede antwoord herhalen door leerlingen, nog een CVB vraag.

-1/2 goede antwoorden: uitleg geven en nog een CVB vraag. 

De windroos

Uitleg windroos indien van toepassing.

Zie dia hiervoor.

Leerdoelen

Aan het eind van deze les...

...kan je het tijdvak benoemen. (R)

...kan je uitleggen hoe en waarom Nederland al voor 1600 handelde in Europa. (T1)

...kan je per gebied de producten waarin gehandeld werd benoemen. (T1)

...kan je benoemen waarom handelsverenigingen gingen samenwerken. (R)

Leerdoelen benoemen voor deze les. 

Wat is wat?

Dikgedrukt = een begrip

schuin = moeilijk woord

uitleg van begrip

Hierin staat de uitleg van het begrip. Schrijf het begrip en de betekenis op in je schrift.

uitleg van moeilijk woord

Hierin staat de uitleg van het moeilijke woord. Schrijf het op in je schrift.

uitleg

Hierin staat de uitleg over een bepaald onderwerp.

Tijd van regenten en vorsten

In dit hoofdstuk gaan we zien hoe de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden in de zeventiende eeuw kon uitgroeien tot een rijk en machtig land. 

regent

Rijke burger en bestuurder van een gewest (provincie) of stad. 

vorst

Andere naam voor een koning.

Voorkennis: tijdvak van regenten en vorsten.

CVB vragen:

- Over welke eeuw gaan wij het hebben dit hoofdstuk?

- Welke jaartallen passen daarbij?

- Hoe heet het tijdvak van dit hoofdstuk?

Feedback:

+2/3 goede antwoorden: leerlingen leggen het antwoord aan elkaar uit.

+1/2 goede antwoorden: goede antwoorden laten herhalen, zelf nogmaals noemen, nog een CVB vraag stellen.

-1/2 goede antwoorden: nogmaals uitleggen, daarna nog een CVB vraag stellen.

Herhalingsopdracht thuis/hw.

Hoe heet het tijdvak van de zeventiende eeuw?

1. Tijd van ontdekkers en hervormers
2. Tijd van regenten en vorsten
3. Tijd van pruiken en revoluties
4. Tijd van burgers en stoommachines

Herhalingsopdracht thuis/hw.

Van wanneer tot wanneer duurt de tijd van regenten en vorsten?

1. 1500-1600
2. 1600-1700
3. 1700-1800
4. 1800-1900

Herhalingsopdracht thuis/hw.

Deelvraag

Waarom werden de VOC en WIC opgericht?

Hst 1.1 deelvraag.

Leerlingen schrijven het volgende op in hun schrift. (antwoord deelvraag aan eind paragraaf)

Hoofdstuk 1 De Gouden Eeuw

Hst 1.1 Gouden handel

Deelvraag: Waarom werden de VOC en WIC opgericht?

CVB:

- naar welke werelddelen werd door de Republiek gevaren?

- Wat zijn specerijen?

- Kan je een paar specerijen noemen en waar ze vandaan komen?

Instructie:

Bespreek a.d.h.v. de kaart welke specerijen/producten waar vandaan komen. 
Evt. stukje lezen in tekstboek en moeilijke woorden bevragen (ISK).

Welk product werd niet in Nederland gemaakt?

1. Stoffen
2. Wijn
3. Boter
4. Kaas

Herhalingsopdracht thuis/hw.

Waar komt thee vandaan?

1. Nederland
2. Amerika
3. Afrika
4. Azië

Herhalingsopdracht thuis/hw.

Welk product komt uit Zuid-Europa?

1. Olijfolie
2. Peper
3. Boter
4. Kaas

Herhalingsopdracht thuis/hw.

Welk product komt uit Amerika?

1. Specerijen
2. Zijde
3. Suiker
4. Leer

Herhalingsopdracht thuis/hw.

Nederland voor 1600

West-Nederland was erg nat en niet geschikt voor landbouw.

• Het gevolg was dat boeren daar alleen aan veeteelt deden.
• Het gevolg was dat er niet genoeg graan was om de bevolking te voeden.

gevolg

Iets dat gebeurd door iets anders.

Bespreek a.d.h.v. de kaart dat het westen van Nederland te nat was om graan te verbouwen. Door de groeiende bevolking was er een tekort aan graan, aangezien boeren in het westen vooral aan veeteelt deden. 

Schrijf over in je schrift

Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

1588-1795

Westen te nat > weiland > melk, boter, kaas

Aantekening die in het schrift overgenomen dient te worden. 

- leerling moet voldoende ruimte overlaten voor een schema ernaast.

Sleutelwoord:

Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

Wat is veeteelt?

1. Het houden van dieren.
2. Het verbouwen van graan.
3. Het houden van mensen op plantages.
4. Het verbouwen van mais.

Herhalingsopdracht thuis/hw.

Vul de zin aan:
Een gevolg is...

1. iets wat er gebeurd door iets anders.
2. iets dat gebeurd is.
3. iets dat nog moet gebeuren.
4. iets dat in het nieuws komt.

Herhalingsopdracht thuis/hw.

Wat was de oorzaak dat boeren in West-Nederland vooral aan veeteelt deden?

1. Boeren wisten niet hoe ze graan moesten verbouwen.
2. De landbouwgrond was te nat voor landbouw.
3. De landbouwgrond was te droog voor landbouw.
4. Boeren wisten niet hoe ze dieren moesten houden.

Herhalingsopdracht thuis/hw.

Waarom was er te weinig graan in Nederland?

Herhalingsopdracht thuis/hw.

Handel in Europa

In Nederland was er veel kaas, boter en stoffen. Nederlanders voeren naar Noord-Europa om te handelen in graan, hout en leer. Hout en leer verkochten de Nederlanders in Zuid-Europa en kochten wijn en olijfolie. Deze producten verkochten ze dan weer in Nederland.

handel

Het kopen en verkopen van producten.

Bespreek a.d.h.v. de kaart welke producten waar te vinden zijn. Vertel dat Nederland al voor 1600 een echt handelsland was. Nederlandse handelaren voeren naar Noord- en Zuid-Europa. Vanuit ons land namen zij in schepen melk, boter en stoffen mee om te verkopen in andere Europese landen; vanuit Noord-Europa namen ze bijvoorbeeld hout en leer mee; en vanuit Zuid-Europa wijn en olie.

Schrijf over in je schrift

Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

1588-1795

Westen te nat > weiland > melk, boter, kaas

Noord-Europa

Zuid-Europa

boter, kaas, stoffen

graan, hout, leer

hout, leer

wijn, olijfolie

Aantekening die in het schrift overgenomen dient te worden.

- leerling moet voldoende ruimte overlaten voor een schema ernaast.

CVB vragen:

- welke producten werden er in de Republiek gemaakt?

- welke producten werden vanuit de Republiek naar Noord-Europa gebracht? 

- welke producten werden vanuit Noord-Europa mee teruggebracht naar de Republiek?

- welke producten werden vanuit de Republiek naar Zuid-Europa gebracht?

- welke producten werden vanuit Zuid-Europa naar de Republiek gebracht?

Indien:

+2/3 goede antwoorden > goede antwoorden laten bespreken met elkaar.

+1/2 goede antwoorden > goede antwoorden klassikaal herhalen, nog een CVB vraag.

-1/2 goede antwoorden > nog een keer uitleggen en wederom een CVB vraag. 

Welke producten werden in Nederland gemaakt?

1. Boter, kaas en leer
2. Boter, wijn en hout.
3. Boter, kaas en stoffen.
4. Boter, leer en olijfolie.

Herhalingsopdracht thuis/hw.

Welke producten werden in Noord-Europa gekocht door Nederlandse handelaren?

1. Graan, hout en leer.
2. Graan, boter en wijn.
3. Graan, hout en olijfolie.
4. Graan, stoffen en leer.

Herhalingsopdracht thuis/hw.

Welke producten werden in Zuid-Europa door de Nederlandse handelaren gekocht?

1. Boter en kaas.
2. Hout en leer.
3. Stoffen en graan.
4. Wijn en olijfolie.

Herhalingsopdracht thuis/hw.

Specerijen

Rijke mensen hadden veel geld over voor specerijen:

1. Om smaak te geven aan het eten.
2. Als medicijn

specerijen

Dit zijn planten die een smaak en geur geven aan eten. Zoals: kaneel, peper, rozemarijn, safraan, anijs, paprika, cardemom, mosterd, vanille, gember, korriander, knoflook, rode pepers, venkel, oregano en nog veel meer. 

Welke specerijen staan er thuis in de kast? 

Voorbeelden van specerijen.

CVB:

- welke specerijen ken je?

- welke specerijen gebruiken je ouders veel bij het koken?

- waar komen deze specerijen vandaan?

Schrijf over in je schrift

Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

1588-1795

Westen te nat > weiland > melk, boter, kaas

Noord-Europa

Zuid-Europa

boter, kaas, stoffen

graan, hout, leer

hout, leer

wijn, olijfolie

Specerijen:

- eten lekker maken

- medicijn

+ geld verdienen met handel

CVB vragen:

- Voor welke twee dingen gebruikten mensen in de 17e eeuw specerijen?

- Noem drie voorbeelden van specerijen.

- Waarom konden mensen veel geld verdienen met de handel in specerijen?

Indien:

+2/3 goede antwoorden > laten uitleggen aan elkaar.

+1/2 goede antwoorden > goede antwoorden herhalen, nog een CVB vraag.

-1/2 goede antwoorden > nogmaals uitleggen en opnieuw dezelfde CVB vraag. 

Begrippen uit deze les

• tijd van regenten en vorsten
  
• regent
• vorst
• handel
• specerijen
• gevolg

Leerlingen schrijven deze begrippen over aan het eind van hun schrift. (Dubbelgevouwen over de lengte.) Daarna de betekenissen van begrippen herhalen.

Jaartallen uit deze les

• tijd van regenten en vorsten
  (1600-1700)
• Voor 1600: Nederlandse handel in Europa

Leerlingen schrijven deze jaartallen op hun tijdlijn in hun schrift.

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

Stel 1 vraag over de lesstof die je niet goed hebt begrepen.