9.1 Botten bewegen

• Mens & Natuur
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo
• Leerjaar 2

Module 9.1 botten en bewegen

Leerdoelen

• Je kan een aantal botten benoemen bij naam en weet waar ze zitten
• Je kent de drie  functies van het skelet
• Je weet hoe je wervelkolom klappen opvangt
• Je kent de drie verschillende gewrichten en kan uitleggen hoe ze werken
• Je kent verschillende botverbindingen

Wat weet je nog van?

Kennistest

Er volgen nu vragen om de voorkennis van de leerling te testen.

Wat is de eenheid van moment?

1. Newton
2. meter
3. Force
4. Newton per meter

Hoe reken je een moment uit?

1. Fz = massa x afstand
2. Moment = massa x afstand
3. Moment = kracht x arm
4. Force = kracht x arm

B is het draaipunt. 

Bereken het moment links

1. 8000 Nm
2. 4000 Nm
3. 2000 Nm
4. 0 Nm

Uitleg

Het skelet

• Een skelet  bestaat uit 206 botten
•  De botten in je hoofd vormen je schedel
• Je langste botten zijn  de dijbeenderen
• Aan de kant  van  pink zit de ellepijp en aan de kant van de duim zit het spaakbeen

Welke functies heeft
het skelet?

Functies van het skelet

Vorm

Beweging

Stevigheid

Bescherming

Eventueel nog de rol van been(merg) bij de vorming van bloedcellen noemen.

Functies skelet

Waar bestaan botten uit

• het skelet bestaat uit been
• been bestaat uit kalk en lijmstof
• kalk zorgt voor stevigheid
• lijmstof zorgt voor buigzaamheid

Verloop lijmstof en kalkzouten

Kraakbeen en been

• Kraakbeenweefsel bestaat uit kraakbeencellen. Tussencelstof met veel lijmstof en weinig kalk.
  

• Beenweefsel bestaat uit beencellen. Tussencelstof met veel kalk en weinig lijmstof.

Wervelkolom

• Dubbele S-vorm
• Tussenwervelschijven die bestaan vooral uit kraakbeen.
• Deze twee eigenschappen zorgt als een  soort schokdemper. 

Botverbinding

1. Vergroeiing

2.Naadverbinding

3. Kraakbeenverbinding

4 Gewricht

1

2

4

3

Het lijkt alsof je één bot ziet, maar in werkelijkheid zijn het meerdere botten. De afzonderlijke botten kunnen niet bewegen ten opzichte van elkaar. Een voorbeeld hiervan is het heiligbeen. Dit zijn eigenlijk 5 wervels die aan elkaar zijn vergroeid tot een bot.

De botten zitten aan elkaar vast. Tussen de botten zie je een naad. De botten kunnen niet bewegen. In de schedel zijn meerdere botten aan elkaar gegroeid maar blijf je de naden zien. Het blijven dus afzonderlijke botten.

Tussen de botten zit een laagje kraakbeen. Er kan beweging plaatsvinden tussen de botten. Denk aan het borstbeen en de ribben.

Tussen de botten zit een verbinding die voor een goede beweging zorgt. Een bekend gewricht is het kniegewricht. Er zijn verschillende soorten gewrichten. In de leertaak 'gewricht' komt dit verder aan bod.

Fontatellen (wit)

Wat is het nut van het hebben van fontanellen bij pasgeboren baby's? (meerdere antwoorden mogelijk)

Bij de ontwikkeling groeien de hersenen enorm snel. Door de fontanellen kan de schedel snel en goed meegroeien.

De schedeldelen kunnen dan nog bewegen waardoor het hoofdje wat kan krimpen. Handig bij de geboorte.

3 Typen gewrichten

Opbouw gewrichten

Overzicht

Functies skelet: vorm, stevigheid, beweging, bescherming

Been bestaat uit kalk en lijmstof.

Wervelkolom met dubbele s-vorm.

Botverbindingen: gewricht, vergroeid, naad- en kraakbeenverbinding.

Gewrichten: kogel-, rol- en scharniergewricht.

VRAGEN?

Wisselmoment: vragen?

Kennistest

Er volgen nu drie vragen om de voorkennis van de leerling te testen.

Noem 2 functies van het skelet.

1

2

3

4

vergroeiing

naadverbinding

gewrichten

 kraakbeen

In de botten van oudere
mensen zit...?

1. Veel lijmstof en weinig kalk
2. Weinig lijmstof en veel kalk
3. Weinig lijmstof en weinig kalk
4. Veel lijmstof en weinig kalk

rolgewricht 

scharnier gewricht

kogel gewricht

De wervelkolom werkt als schokdemper door:

1. Dubbele S-vorm
2. Tussenwervelschijven
3. Dubbele S-vorm en de tussenwervelschijven
4. Gewricht

Sleep de woorden naar de juiste plek 

wervelkolom

staartbeentje

bekken

nekwervel

schedel

ribben

Weektaak

Bouwsteen 9.1: opdracht 1 t/m 24

Skelet oefenen/ botten biologie