BS5 (H) BS6 (V): Speciale manieren van overerven

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Goedemorgen!

This is the place to   Bio

H3: 

Genetica

BS 5 (Havo), BS 6 (VWO): 

Speciale manieren van overerven

Leerdoelen

1. Je kunt kruisingsschema's make voor onafhankelijke overerving van multipele allelen, lethale factoren en gekoppelde genen en hieruit of uit stambomen de frequentie van genotypen en fenotypen van nakomelingen afleiden.
2. Je kunt verklaren dat mitochondriale overerving kan leiden tot een andere overerving dan volgens de wetten van Mendel.

Multipele allelen

Tot nu hebben we gekeken naar eigenschappen met 2 allelen.

Sommige eigenschappen kunnen uit 3 of meer allelen bestaan: multipele allelen

Bloedgroepen

Bij mensen wordt de bloedgroep bepaald door 3 allelen.

Twee co-dominante allelen: 

I^A en I^B

^{En een recessief allel:}

ⁱ

Lethale allelen

Wanneer er bij overerving een allel is betrokken dat in homozygote toestand geen levensvatbaar individu oplevert, noem je dat allel de lethale factor. 

Onafhankelijke en gekoppelde overerving

Bij onafhankelijke overerving kunnen de genen onafhankelijk in geslachtscellen terecht komen.

Bij gekoppelde overerving liggen de genen op hetzelfde chromosoom en hebben daardoor een grote kans om in dezelfde geslachtscel terecht te komen.

Kruisen met gekoppelde genen

Allelen A en B zijn gekoppeld.

Allelen a en b zijn gekoppeld.

Ze liggen op hetzelfde chromosoom.

Dit geeft bij een kruising minder mogelijkheden van nakomelingen.

Mitochondriale overerving

Eukaryoten (schimmels, planten, dieren) hebben DNA in de celkern, maar dit is niet het enige DNA , er is ook mitochondriaal DNA (mtDNA) in de cel aanwezig in de mitochondriën.

Bij mensen wordt mitochondriaal DNA in principe alleen via moeder overgeërfd. Dit komt omdat de staart van een zaadcel, met daarin de mitochondriën, eraf valt  bij de bevruchting.

Leerdoelen

1. Je kunt kruisingsschema's make voor onafhankelijke overerving van multipele allelen, lethale factoren en gekoppelde genen en hieruit of uit stambomen de frequentie van genotypen en fenotypen van nakomelingen afleiden.
2. Je kunt verklaren dat mitochondriale overerving kan leiden tot een andere overerving dan volgens de wetten van Mendel.

Aan de slag

Maken:

VWO: 66 t/m 73

HAVO: 55 t/m 60