Het Lied van de Goden - Reggie Baay: een kijk op de slavernij in Nederlands-Indië

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4,5

Introduction

Het lied van de Goden - Reggie Baay

Instructions

De roman is beschikbaar in de Online Bibliotheek: https://ap.lc/KnD2z

De leerlingen hebben de roman 'Het lied van de goden' (Reggie Baay) gelezen en verwerken de inhoud en context in twee- of drietallen. In deze les werken de leerlingen aan drie doelen:

- een verdieping van de inhoud van de roman;

- een beredeneerd persoonlijk oordeel over de roman;

- een verdieping van hun kennis over de slavernij in

  Nederlands-Indië. 

In de bijlage is een docentenhandleiding inclusief voorbeeldantwoorden opgenomen.

Instructions

BG_Docentenhandleiding_Het_lied_van_de_goden.docx

Het Lied van de Goden

Reggie Baay

Het Lied van de Goden 

*

 Reggie Baay

Een andere kijk op de slavernij in Nederlands-Indië

Leerdoel

Als je de opdrachten straks goed hebt afgerond, heb je voldoende kennis  om een goed onderbouwd standpunt in te nemen over de roman. Ook weet je meer over de slavernij in Nederlands-Indië en de manier waarop  slaafgemaakten in Nederland zelf werden behandeld. 

De roman is beschikbaar in de Online Bibliotheek: https://ap.lc/KnD2z

Werkwijze

Bij deze opdracht bespreek en analyseer je in een groepje van twee of drie lezers Het lied van de goden van Reggie Baay. Je doet dat in drie etappes:

1   voorkennis activeren

2   inhoud verwerken

3   evaluatie 

Voorkennis activeren

Afb.: Tongkonan Traditional House, Flickr

Van Makassar naar Amsterdam

Saromê, oftewel Flora van Makkasar, leeft als prinses in het Rijk van Wajo. Dit koninkrijk was gelegen op Zuid-Celebes, het huidige Sulawesi. Stel dat je nu zou afreizen naar Sulawesi en Makkassar, wat zou je dan aantreffen als je kijkt naar bevolking, natuur en cultuur? Bekijk het fragment en ga vervolgens zelf op zoek naar informatie over de bevolking en cultuur. 

Afb.: Sulawesi kaart, Wikimedia

#Amy Kun jij hier een fragment plaatsen dat iets laat zien vanuit het toerisme gericht op de natuur?

De betekenis van taal

In de tekst vind je regelmatig woorden en zinnen uit de Indonesische taal, het Bahasa Indonesia: ampai-ampai (kwal), ana seddi (hun eerstgeborene) of poeté (witte).  Deze woorden hebben onder andere betrekking op familiebetrekkingen, bloemen en planten, maar ook op slavernij. 

Het aardige is dat veel woorden uit het Indonesisch weer in de Nederlandse taal zijn opgenomen. denk maar eens woorden als 'passagieren' (pesisir Ind.), 'amper' (hampir Ind.) of 'piekeren' (pikir Ind.). Zoek zelf nog eens vijf woorden die vanuit het Indonesisch in het Nederlands terecht zijn gekomen.

Afb.: pxhere

Het Spinhuis

De roman begint met een verwijzing naar Het Spinhuis in Amsterdam. Wat weet je van Het Spinhuis, voor wie was deze instelling bedoeld en op welke manier werden de bewoners behandeld? Zoek naar relevante informatie om deze vragen te kunnen beantwoorden.

Dit fragment helpt je op weg.

Afb.: Spinhuis, Wikimedia

#Amy: hier graag een fragment dat handelt over het Amsterdamse Spinhuis

Waarom werden slaafgemaakten zo slecht behandeld?

De schrijver in kaart

Reggie Baay is de schrijver van Het lied van de goden. Hij wordt algemeen gezien als een expert op het gebied van de slavernij in Nederlands-Indië. 

Ga met je groepje op zoek naar biografische informatie over deze schrijver. Wie is Reggie Baay, wat inspireert hem, welke boeken heeft hij geschreven, hoe zijn deze ontvangen en wie maken gebruik van zijn expertise? 

Kortom, zorg voor een zo volledig mogelijk beeld van de auteur en presenteer deze gegevens aan je klasgenoten in een pitch van twee minuten.

Afb.: pxhere

Inhoud verwerken

Afb.: Tongkonan Traditional House, Flickr

Saromê, prinses van Wadjo

In de eerste hoofdstukken van de roman lees je over Saromê, een prinses in het rijk van Wadjo. Geef een drietal voorbeelden van het feit dat zij als jong meisje werd bewonderd om haar scherpe geest.

Afb.: Taman Sari, Flickr

Een ellendige reis

Na een barre tocht komt Saromê uiteindelijk terecht in Amsterdam. Hoe zou je het Amsterdam uit de achttiende eeuw beschrijven, welk beeld moeten we ons hier bij vormen?

Afb.: De Dam, picryl

Afb.: Herengracht, Wikimedia

De invloed van het geloof

Joachim van der Elst ziet de Indische volkeren niet als volwaardige mensen. Deze opvatting is deels gebaseerd op economisch gewin, maar zeker ook op een religieuze overtuiging. Op welk fragment uit de bijbel baseert Van der Elst zich en wat is de globale inhoud van dit stuk? Wat vind je van deze argumentatie?

Bekijk hier het fragment

Afb.: Bijbel, Pxhere

#Amy: het liefste een fragment over Noach: zijn zoon Cham ziet Noach naakt en dronken liggen en vertelt dit verder > Noach vervloekt hem en aangezien Cham zwart is, geldt dit voor de zwarte mens i.h.a. = rechtvaardiging superioriteit van de witte mens t.o.v. de zwarte mens. Zie bijbelspreuk >Zoals de Heer ons heeft gezegend tot het uitverkoren volk, zo heeft hij de zwarten, immers de nakomelingen van Cham, vervloekt tot hen die dienstbaar moeten zijn aan ons, de uitverkorenen! En wee degene die daar ooit tegen in verzet komt; die verzet zich tegen de wil van God!”

Genesis 9 (zegen- en vloekspreuken Noach)

Vader en zoon

Hoe staat Joachim van der Elst ten opzichte van zijn zoon Godfried? Zijn de brieven bedoeld om zijn zoon in het verre Indië te ondersteunen of heeft hij eigenlijk andere bedoelingen?

Afb.: Flickr

Het lied van de goden

De titel van de roman Het lied van de goden komt op diverse plaatsen in de roman ter sprake. Onder andere zie je dit als Saromê door haar poeté-meester wordt ontboden om de nacht met hem te delen. Op welke manier helpt dit lied haar in deze situatie?

Vaderlijk advies

Van der Elst vindt het begrijpelijk dat zijn zoon Godfried er relaties met Indische vrouwen op na houdt, zolang deze maar niet tot iets serieus leiden. Waarom neemt Godfried dit advies niet ter harte en onderhoudt hij, tot ontsteltenis van zijn ouders, ‘een gelegitimeerde en warmhartige omgang’ met een jonge weduwe uit Indië?

#Amy: Omgang met Indisch vrouwen was toegestaan, maar alleen ter vermaak van de Nederlander, een huwelijk was uitgesloten: men trouwt niet met een minderwaardig mens. Hier misschien een fragment uit Max Havelaar, waarin dit gerommel zonder verplichtingen wordt uitgedrukt? 

Een levensgeschiedenis

Saromês talent om talen te leren zorgt ervoor dat zij haar levensgeschiedenis uitgebreid en overtuigend kan opschrijven voor haar dochter. Wat hoopt zij met deze levensbeschrijving voor haar dochter te bereiken? 

Afb.: pixabay

IJskoud en harteloos

Saromê wordt driemaal per dag overgoten met ijskoud water en dat terwijl zij in het Spinhuis is opgesloten in een ijskoude, vochtige ruimte. Waarom wordt zij zo harteloos behandeld?

Bekijk hier het fragment

Afb.: Wikimedia

#Amy: iets van martelingen maar niet te heftig?

Ontmaskering

Na de dood van Saromê lijkt alles samen te komen, waaronder de ontmaskering van Joachim van der Elst. Beschrijf hoe zijn plannen in duigen zijn gevallen en geef ook je mening over deze afloop: kun je dit gesloten einde waarderen of geef je bij deze roman de voorkeur aan een open einde?  Leg je antwoord uit.

Bekijk hier een fragment waarin Conny Braam vertelt over haar boek 'De handelsreiziger van de Nederlandsche Cocaine fabriek'.

Afb.: stilleven, creazilla

#Amy: De opiumhandel was lange tijd zeer lucratief, misschien is daar een fragment over te vinden. Wellicht via het boek van Conny Braam: De handelsreiziger van de Nederlandsche Cocaine fabriek (deze cocaïne werd door Nederland geleverd aan Engelse soldaten tijdens WOI)

Evaluatie

Afb.: Tongkonan Traditional House, Flickr

Herkenning en beleving

Waardoor werd je het meest geboeid: de brieven van Van der Elst of het verhaal van Saromê? Leg je antwoord uit en maak daarbij in ieder geval gebruik van de termen herkenning en inleving. 

Afb.: wallpaperflare

Jouw oordeel

Geef Het lied van de goden samen een waardering uitgedrukt in sterren (vijfpuntsschaal). Beargumenteer vervolgens jullie keuze. Wat vonden jullie goed en wat juist minder goed? Heeft de discussie jullie individuele oordeel veranderd, en zo ja, hoe? Probeer voorbeelden en argumenten te halen uit jullie reacties op de discussievragen

Afb.: pixabay

Schrijf drie dingen op die je in deze les hebt geleerd.

Meer weten?

Kijk dan ook eens hier naar ...

Bekijk de lijst met alle fragmenten voor alle boeken van 

de Transkoloniale Leeslijst 2023 op Beeld & Geluid op School.