3.1 - Fenotype of genotype (A4)

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Thema 3 - Genetica

Atheneum 4

Thema 3 - Genetica

3.1 - Fenotype of genotype

3.2 - Geneparen

3.3 - Monohybride kruisingen

3.4 - Geslachtschromosomen

3.5 - Dihybride kruisingen

3.6 - Speciale manieren van overerven

3.7 - Opvoeding of aanleg

Voorkennis

Opgave 1

a. Wat is een gen?

b. Wat is een allel?

c. Leg uit dat mensen soms allelen bij zich dragen die niet tot uiting komen in het fenotype

Opgave 2

Een zwarte hengst paart met een witte homozygote merrie. Vachtkleur wordt geregeld door twee allelen; wit en zwart

De F1 is voor 50% wit en voor 50% zwart. 

Wat is het genotype van de man?

Opgave 3

Homozygote bloemen zijn rood (KrKr) of wit (KwKw). Er bestaat een intermediair fenotype. 

a. Wat is het genotype van dit intermediair fenotype?

b. Hoe ziet dit fenotype er uit?

Opgave 4

Voor bloedgroepen zijn er 3 verschillende allelen: IA, IB en i

In een gezin hebben alle vier kinderen een andere bloedgroep. Laat in een kruisingsschema zien wat voor allelen er te vinden zijn in deze kinderen en de ouders.

Thema 3 - Genetica

3.1 - Fenotype of genotype

Doelen van deze paragraaf

Je kan het verschil tussen fenotype en genotype omschrijven

Je kan uitleggen wat DNA sequentie en genexpressie is

Je kan uitleggen hoe fenotype tot stand komt

Fenotype en genotype

Fenotype - waarneembare eigenschappen

Genotype - Informatie voor alle erfelijke eigenschappen

Informatie ligt op chromosomen

Chromosomen

Lange, dunne draden

Niet zichtbaar met lichtmicroscoop, alleen bij celdeling (Thema2)

Chromosomen in paren (mens: 23)

Chromosomen

Autosomen - 44 (22x2)

(homologe chromosomen = gelijk in lengte en vorm)

geslachtschromosomen - 2 (1x2)

X / Y 

Genen

Gen - deel van chromosoom dat informatie over een of meer (delen van) eigenschappen bevat

Alle DNA-moleculen in een cel: genoom

Genexpressie

DNA-sequentie: stikstofbasen in een gen zijn in een specifieke volgorde gerangschikt.

• variatie in volgorde stikstofbasen (ATCG) = allel

Genexpressie: genen staan aan.

Inactivatie: genen staan uit.

Invloeden en modificaties

Fenotype = genotype + milieufactoren

Modificatie -> fenotype verandert, genotype niet (afbreken takken boom; verven haar)

Invloeden en modificaties

Invloeden tijdens ontwikkeling voor geboorte -> aangeboren afwijking

Aandoening doorgegeven door ouders -> erfelijke ziekte

Vragen

Aan het werk

Maken: 1 t/m 7

Lezen: 3.2

Begrippen:

Fenotype                                     Allel

Chromosomen                          Genexpressie

Genotype                                     Inactivatie

Paren                                              Milieufactoren

Karyogram                                   Modificatie

Autosomen                                  Aangeboren 

Homologe chromosomen                  afwijking

Geslachtschromosomen       Erfelijke ziekte

Gen                                                          

Nucleotiden

Genoom

Basenparing

DNA-sequentie

Doelen:

Je kan het verschil tussen fenotype en genotype omschrijven

Je kan uitleggen wat DNA sequentie en genexpressie is

Je kan uitleggen hoe fenotype tot stand komt