Jacob Cats

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Jacob Cats

Sarah Groot & Joëlle Kranenburg

Inhoudsopgave 

- Renaissance in Nederland 

- Wie is Jacob Cats?

- Embleembundels 

Lesdoel = Aan het einde van de les weet je wie Jacob Cats is en kan je een werk van hem benoemen. 

Renaissance in Nederland

- Wedergeboorte 

- Humanisme -> grote interesse in de geschiedenis en literatuur van de Oudheid. 

- Terug naar de bron 

Kunst, filosofie en architectuur 

Wie is Jacob Cats? 

- Geboren op 10 november 1577 in Brouwershaven

- Elisabeth van Valckenburg 

- 1636 - 1651 raadspensionaris van Holland. 

- Laatste jaren in  Zorgvliet, Den Haag. 

Waar is Cats geboren?

1. Brouwershaven
2. Alkmaar
3. Amsterdam
4. Barneveld

Hoeveel kinderen heeft Cats gekregen?

1. 2
2. 5
3. 4
4. 3

Waarom werd Cats "Vadertje Cats" genoemd?

Populariteit van Cats tijdens zijn leven

- Raadspensionaris -> minister-president van nu 

- Embleembundels 

- Toegankelijk taalgebruik 

- Bekende spreuken 

- Vondel en Hooft 

Embleembundels 

- Kleine raadsels 

- Sinne- en Minnebeelden. 

Voorbeeld embleem 

Het deel wil zijn geheel. 

Vraeght yemant hoe het komt dat alle jonghe sinnen 

Haer snellen uyter aert, haer stellen om te minnen, 

Die kapp' een ael in tween, en stae een weynigh stil,

En sie hoe yder stuck sigh weder voeghen wil. 

Het lijf wil naer het deel, het deel wil naer het lijf.

Het deel wil zijn geheel. 

Vraagt yemant hoe het komt dat alle jonge mensen 

Zich van nature haasten om lief te hebben, 

Wie een aal in tweeën hakt, en erbij stil staat

Ziet hoe de stukken weer bij elkaar willen komen. 

Het lijf wil naar het deel, het deel wil naar het lijf.

Opdracht 

Sim = 

Koddig dier = 

Schroomt = 

Wat ik bidden mag = 

Paren = 

Verscheiden aard dient niet gepaard.

De sim, het koddig dier, is iedereens vermaken;

de schildpad, niemands vreugd, als dood ter aarden leit.

Hierom is’t dat den aap de padde schroomt te raken;

’t is tegenheid van aard dat deze dieren scheidt.

Lief wat ik bidden mag en laat u nimmer paren

met Fop, die tamme gast, die men u geven wilt!

Mag ik u lief niet zijn, zo wilt u immers sparen

voor iemand die van u, min als ik doe, verschilt.

Sim = aap 

Koddig dier = grappig dier 

Schroomt = aarzelen 

Wat ik bidden mag = ik smeek je 

Paren = uithuwelijken 

 

Mensen die te veel verschillen, moet je niet aan elkaar koppelen

Iedereen heeft plezier in een aap, zo’n grappig beest,

maar een schildpad ligt voor dood op de grond.

Waarom aarzelt de aap om de schildpad aan te raken?

Hun tegengestelde karakter scheidt deze dieren.

Allerliefste, ik smeek je, laat je nooit koppelen

aan Fop, die slappe kerel aan wie ze je willen uithuwelijken!

Kan ik je geliefde niet worden, kies dan tenminste

voor iemand die nog minder van je verschilt dan ik!

Cats na zijn dood  

- 18e eeuw: het plompe gemeen

- In 19e eeuw werd het afgekraakt 

- heden: alleen zijn spreuken 

Einde 

Bronnen 

1. https://www.literatuurgeschiedenis.org/teksten/sinne-en-minnebeelden#:~:text=Sinne%2D%20en%20minnebeelden%20verscheen%20in,ge%C3%AFllustreerd%2C%20een%20werk%20met%20huwelijksadviezen.

2. https://www.google.nl/books/edition/Zinne_en_minne_beelden/uAjSWADDrhQC?hl=nl&gbpv=1&pg=PP5&printsec=frontcover 

3. https://emblems.hum.uu.nl/c162701.html 

4. https://www.youtube.com/watch?v=1mjSA0CspxM

5. https://literatuurmuseum.nl/nl/overzichten/activiteiten-tentoonstellingen/pantheon/jacob-cats#:~:text=De%20uit%20Zeeland%20afkomstige%20Cats,die%20al%20in%201630%20overlijdt.

6. https://www.zeeuwseankers.nl/verhaal/jacob-cats