facultatief les 2v tw 3

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

facultatief les 2v tw 3

Kijk eens goed naar de volgende zinnen:

Hij zei dat hij met de trein ging.

Hij zei: 'Ik ga met de trein.' 

Bram vroeg of ik meega naar de film. 

Bram vroeg: 'Ga je mee naar de film?'

Directe rede

Als je letterlijk opschrijft wat iemand zegt, dan noemen we dat de directe rede. 

Hij zei dat hij met de trein ging. = indirecte rede

Hij zei: 'Ik ga met de trein.'  = directe rede

Twee keer directe rede, maar op verschillende manieren. Zie je het verschil?

‘Vergeet de volgende les jullie boeken niet’, zei de docent.

‘Ga je morgen mee winkelen?’, vroeg Lotte aan haar vriendin.

vergelijk met:

De docent zei: 'Vergeet de volgende les jullie boeken niet.'

Lotte vroeg aan haar vriendin: ‘Ga je morgen mee winkelen?’

Verschil zit in de plaats van het citaat.

‘Vergeet de volgende les jullie boeken niet’, zei de docent.

De docent zei: 'Vergeet de volgende les jullie boeken niet.'

• Het citaat staat altijd tussen aanhalingstekens.
• Geef je eerst aan wie iets zegt, dan schrijf je daarna een dubbele punt. Het citaat eindigt dan met een punt (of vraag- of uitroepteken).
• Als het citaat aan het begin staat schrijf je géén punt aan het einde van het citaat, maar een komma. Een uitroep- of vraagteken schrijf je wel.

Tenslotte nog deze situatie:

‘Ook als je niet meegaat’, zei Bram, ‘ga ik morgen naar de film’.

In deze zin wordt het citaat onderbroken. Je plaatst ook nu geen dubbele punt (je start immers met het citaat), maar gebruikt wel aanhalingstekens. Je plaatst komma’s waar je het citaat onderbreekt.

Zet de volgende zin in de directe rede: De docent zei dat jullie allemaal hard aan het werk zijn.

Zet de volgende zin in de directe rede, maar begin nu met het citaat.
Marcel vroeg of ik de sleutel vergeten was.

Lees de volgende zinnen goed.

Wacht, niet schieten!

Wacht niet, schieten!

Waar eten we oma?

Waar eten we, oma?

Wat valt op?

Er zijn een aantal regels over de plaats van de komma. 

In een zin met meer dan één gezegde (werkwoordelijk of naamwoordelijk) zet je een komma tussen de werkwoorden die niet bij hetzelfde gezegde horen. 

Voorbeeld:

Als jij nou je spullen verzamelt, pak ik vast de fietsen. 

Toen ik had gegeten, voelde ik me meteen fitter. 

Als je de zinnen hardop leest, las je ook automatisch een pauze in op die plek. Probeer maar eens!

In een zin met meer dan één gezegde (werkwoordelijk of naamwoordelijk) zet je een komma tussen de werkwoorden die niet bij hetzelfde gezegde horen. 

Voorbeeld:

Als jij nou je spullen verzamelt, pak ik vast de fietsen. 

Toen ik had gegeten, voelde ik me meteen fitter. 

Als je de zinnen hardop leest, las je ook automatisch een pauze in op die plek. Probeer maar eens!

Als er voor een zelfstandig naamwoord meer bijvoeglijke naamwoorden staan die allemaal wat over het zelfstandig naamwoord zeggen, dan plaats je een komma tussen de bijvoeglijke naamwoorden.

Voorbeeld:

Dat is een grote, oude kast.

De buurman heeft een kleine, bruine hond. 

Maar let op! Zie je het verschil tussen deze zinnen?

Het is een mooi blauw huis.

Het is een mooi, blauw huis. 

Zet komma’s tussen de delen van een opsomming. Voor en of of schrijf je geen komma. 

Voorbeeld:

Zullen we vanavond pasta, rijst of aardappelen eten?

Wij eisen een hoger loon, meer vakantiedagen en meer pauzes.

Je schrijft een komma vóór de volgende signaalwoorden: maar, want, omdat, doordat, tenzij, terwijl, mits, zodat, zodra. 

Voorbeeld:

Ik ga vroeg slapen, zodat ik morgen goed uitgerust ben.

Nederlands is best een moeilijk vak, omdat er zoveel regels zijn.

Na een naam, aanhef of uitroep aan het begin van de zin schrijf je een komma.

Voorbeeld:

Remco, let eens even op!

Nee joh, zo is het niet gegaan.

Voor een naam, aanhef of uitroep aan het eind van de zin schrijf je een komma.

Voorbeeld:

Let eens op, Piet!

Ga eens gauw weg, hé!

Blok 6: verwarwoorden

Aan de klank van een woord hoor je niet altijd hoe je het moet schrijven. Het verschil tussen g – ch, ou – au, ei – ij en c – k is meestal niet te horen. Hierdoor is een foutje snel gemaakt. Soms zijn beide schrijfwijzen mogelijk, maar hebben de woorden een andere betekenis, zoals bij homofonen. Zulke fouten zal de automatische spellingscontrole niet herkennen. Het is dus belangrijk goed op te letten of je deze verwarwoorden goed spelt.

Homofoon = twee woorden klinken hetzelfde, maar worden anders geschreven en betekenen ook iets anders: wij/wei, zei/zij, licht/ligt

Hij neemt altijd snel de .....

1. leiding
2. lijding

Wil jij het ...... uitdoen als je weggaat?

1. licht
2. ligt

Dat ijsje smaakt echt......

1. verukkelijk
2. verrukkelijk

Zij heeft een slim .... om de juiste spelling te weten.

1. trucje
2. truucje
3. truukje
4. trukje

Het eten van een ........ is erg gezond.

1. sinasappel
2. sinaasappel

Kort samengevat

Geen -n

• Bij dieren of dingen
• bijvoeglijk gebruikt bij personen

Wel -n

• bij personen én zelfstandig gebruikt

Je schrijf geen -n

Als  het woord betrekking heeft op dieren of dingen.

• De meeste hebben een glanzende vacht.
  
• Die fietsen zijn te koop, maar de meeste hebben een lekke band.
  

Mijn liefdesbrieven zijn alle/allen verloren gegaan.

1. alle
2. allen

Je schrijf geen -n

Als verwezen wordt naar personen die in dezelfde zin worden genoemd.

• Beide leerlingen komen uit Hengevelde.
  
• Sommige leerlingen waren lopend de fiets, maar de meeste kwamen met de fiets.
  

De meeste/meesten gasten bestelden vlees, maar enkele/enkelen hadden meer trek in vis.

1. meeste - enkele
2. meesten - enkelen
3. meeste - enkelen
4. meesten - enkele

Je schrijf wel een -n

Als er verwezen wordt naar personen (die niet in dezelfde zin genoemd worden).

• Ik heb twee beste vrienden. Beiden betekenen veel voor me.
  
• Sommigen hadden de laatste trein gemist.
  

Ze hadden beide/beiden last van muggen.

1. beide
2. beiden

Kort samengevat

Geen -n

• Bij dieren of dingen
• bijvoeglijk gebruikt bij personen

Wel -n

• bij personen én zelfstandig gebruikt

Hij heeft alle/allen cola opgedronken.

1. alle
2. allen

Waarom ze in het ziekenhuis liggen? Alle/allen is iets overkomen.

1. alle
2. allen

Sommige apparaten stonden er nog, maar vele/velen waren weggegooid.

1. vele
2. velen

In de uitverkoop waren maar enkele/enkelen niet verkocht.

1. enkele
2. enkelen

Slechts weinige/weinigen hebben de oorlog nog meegemaakt.

1. weinige
2. weinigen