1,1 Een nieuwe grondwet

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Welkom in de geschiedenisles!

Nederland van 1848 tot 1914

Begin met de vraag: waar hebben we het de vorige les over gehad? 

Laat leerlingen benoemen:

- samenleving/maatschappij

- sociale omgeving

- identiteit

- regels en wetten

- sociaal wezen

- etc.

Inloggen in Lessonup

-Download de lessonup app

-Maak een account aan

-Voeg de klassencode toe! (ifpke)

Wat gaan we doen vandaag?

-Lesdoelen

-Een nieuwe grondwet

-Opdrachten
-Afsluiting  

Wat gaan we doen vandaag?

-Lesdoelen

-Grondwet opdracht 

-Kennisquiz

-Opdrachten
-Afsluiting  

Lesdoelen

Aan het eind van deze les:

•  Je kan uitleggen waarom Nederland in 1848 een parlementaire democratie werd.

• Je kunt uitleggen wie Thorbecke was en welke rol hij gespeeld heeft in de ontwikkeling van de parlementaire democratie in Nederland.
  

• Je kunt aangeven wat de belangrijkste kenmerken van de nieuwe grondwet van 1848 waren.

• Je kan uitleggen wat de Trias Politica inhoudt.
  

Lesdoelen

Aan het eind van deze les:

•  Je kunt aangeven wat de belangrijkste kenmerken van de nieuwe grondwet van 1848 waren. 
  
•  Je kunt een aantal voorbeelden van grondrechten noemen. 
• Je kunt uitleggen waarom er in 1848 nog niet gesproken kan worden van een democratie, zoals wij die nu kennen.
  
• Je kunt aangeven welke taken het parlement heeft.
  
• Je kunt uitleggen hoe een wet tot stand komt.

Grondwet

• Verbod op discriminatie (Artikel 1 van de grondwet)

• Vrijheid van Meningsuiting (Artikel 7 van de grondwet)

• -->Staatsinrichting

Wat is staatsinrichting?

Staatsinrichting is de wijze waarop de staat, 

zijn regering en zijn bestuur zijn ingericht. 

Bij geschiedenis leer je vooral hoe dit in Nederland is ontstaan;

Bij maatschappijleer leer je vooral hoe dit in Nederland werkt

1789: 

De Franse Revolutie

• Strijd voor vrijheid, gelijkheid en broederschap

• Einde aan de macht van de koningen van Frankrijk.

• Het volk eiste meer gelijkheid: einde aan de standenmaatschappij.

• Het volk eist een grondwet.

1795  Nederland wordt een democratische          

          Republiek m.b.v de Fransen

1804 Napoleon kroont zichzelf keizer

1806 Napoleon stelt zijn broer Lodewijk aan 

          als koning van Holland

1810  Napoleon maakt van Nederland een 

          provincie van Frankrijk

1813  De Fransen worden verjaagd uit    

          Nederland en Willem I keert terug uit

          Engeland. Nederland wordt het 

          koninkrijk der Nederlanden

1840-1849: 

Koning Willem II

• Aftreden Willem I 1840 --> Willem II
• Conservatief: geen ruimte voor veranderingen

• Regeert, min of meer, als absolute vorst
  

• Moet niets weten van democratie
  

• 13 maart 1848: Koning Willem II vreest voor revolutie in Nederland. --> “Ik ben in 24 uur van zeer conservatief zeer liberaal geworden”.

• Willem II geeft Thorbecke opdracht een nieuwe grondwet te schrijven.

0

Gevolgen 

• De leider van de Nederlandse Liberalen: Johan Rudolf Thorbecke maakt een nieuwe grondwet:
  

1. Koning is onschendbaar
2. Ministeriële verantwoordelijkheid
3. Klassieke grondrechten
4. Censuskiesrecht -->  ‘politiek is voorbehouden aan hetverlichte, vermogende deel der natie'

Constitutionele monarchie / Parlementaire democratie  

Nieuwe Grondwet

1848

Trias Politica

Montesquieu

• Belangrijk onderdeel van een parlementaire democratie

• Verdeling van de macht in het land in drie machten

• Bedacht in Frankrijk in 18e eeuw, toen de koning alle macht(en) had.

• Iemand kan maar bij één van de drie machten horen.

Trias Politica

(Driemachtenleer)

Rechterlijke macht --> geeft straffen aan mensen die zich niet aan de wet houden = rechters

Uitvoerende macht --> wetten uitvoeren = regering

Wetgevende macht --> veranderen van wetten en maken van wetten = parlement

Hoe zag het bestuur 

van Nederland er 

vanaf 1848* uit?

*de meeste onderdelen zijn vandaag nog steeds geldig

Ministeriële verantwoordelijkheid

0

0

Coalitie en oppositie

• In Nederland is geen enkele partij groter dan de meerderheid van de Tweede Kamer.
  
• Om die meerderheid wel te hebben, moeten partijen samenwerken. 
• Partijen die in de regering samenwerken vormen een: coalitie.
• Partijen die niet in de regering zitten, maar wel in de Tweede Kamer, vormen : de oppositie

Welke partijen zitten op dit moment in de regering?

1. VVD, D66, PVV, CU
2. VVD, PvdD, CU, D66
3. VVD, D66, CU, CDA
4. PvdA, D66, Groen Links

Klassieke grondrechten

• Beschermen ons tegen de overheid 
  
• Geven ons rechten tegen een te machtige overheid
  

• Staan sinds 1848 in de Grondwet 
  
• Klassiek betekent: 'iets van vroeger, maar niet verouderd'
  

bijvoorbeeld:

• Artikel 1: Anti-discriminatie artikel


• Artikel 2: Wie is Nederlander?


• Artikel 4: Kiesrecht


• Artikel 7: Vrijheid van meningsuiting


• Artikel 8: Recht op vereniging


• Artikel 9: Recht op vergadering


• Artikel 10: Onaantastbaarheid van de persoonlijke levenssfeer


• Artikel 11: Onaantastbaarheid van het lichaam


• Artikel 13: Briefgeheim
• maken van een wet --> bron 7

Rechten van het parlement

• Recht van amendement
• Recht van initiatief
• Recht van budget
• Recht van interpellatie
• Recht van enquete 

Sociale grondrechten

• Plichten van de overheid: 
  
• zorgen voor een goed bestaan
  

• Zijn pas later (1983) in de Grondwet opgenomen, hoewel ze al eerder bestonden.
  

bijvoorbeeld:

• Recht op veilig bestaan


• Recht op onderwijs


• Recht op gezondheidszorg


• Recht op woongelegenheid


• Recht op bewoonbaar gebied


• Recht op rechtsbijstand


• Recht op werk

• Nieuwe wetgeving --> bron 7

0

Wat is geen klassiek grondrecht maar een sociaal grondrecht?

1. vrijheid van meningsuiting
2. recht op woongelegenheid
3. vrijheid van godsdienst
4. vrijheid van onderwijs

Grondwet opdracht 

-Lees de grondwet fragmenten (1815 en 1848)

-Nabespreken 

Waarom past men de grondwet aan in 1848?

Welke hoort niet in het rijtje thuis?

1. Wetgevende macht
2. Rechtelijke macht
3. Uitvoerende macht
4. Regelende macht

Wat is het verschil tussen vrijheid van onderwijs en recht op onderwijs?

Wat betekent censuskiesrecht in 1848?

1. Mannen mogen stemmen
2. Rijke mannen en vrouwen mogen stemmen
3. Als een man genoeg belasting betaald mag hij stemmen
4. Niemand mag stemmen

Wie heeft de wetgevende macht vanaf 1848?

1. Parlement
2. Regering
3. Rechters

Waarom spreken we na 1848 nog niet van een échte democratie?

Noem alle vijf de rechten van het parlement (Eerste kamer, Tweede kamer)

Wat veranderd er door de grondwetswijziging in 1848?

Begrippen uit deze les

• grondwet
  
• ministeriële verantwoordelijkheid
• onschendbaarheid
• kiesrecht 
• Eerste Kamer
• Tweede Kamer
• censuskiesrecht
• parlementaire democratie
• constitutionele monarchie
• Trias Politica

Personen uit deze les

• Koning Willem I
• Koning Willem II
• Johan Rudolf Thorbecke

Jaartallen uit deze les

• 1789: Franse Revolutie
• 1795-1801: Bataafse Republiek
• 1815-1830: Verenigd Koninkrijk der Nederlanden
• 1830: België verklaart zich onafhankelijk
• 1840: Willem II wordt koning
• 1848: Revolutiejaar in Europa
• 1848: Thorbecke maakt een nieuwe Grondwet

Grondwet opdracht 

-Lees de grondwet fragmenten (1815 en 1848)

-Maak de opdrachten: 1 en 2

-15 minuten

-In Tweetallen

Opdrachten

Paragraaf 1,1 - Een nieuwe grondwet

Blz. 8 t/m 16

Opdrachten: 2, 3, 4, 6, 7, 10

Schrijf dit in je Plenda!

Stelling 

De vrijheid van vergadering, vereniging en meningsuiting moet aan banden gelegd worden zodat groepen als de PNVD geen kans krijgen hun ideeën te verspreiden. 

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je deze les nog niet zo goed hebt begrepen

Fijne dag!