Thema 5 Stevigheid en beweging

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Thema 5

STEVIGHEID EN BEWEGING

BS 1: Leerdoelen Het skelet

• Je kent de delen van het lichaam.
  
• Je kunt in een afbeelding van het skelet de botten benoemen.
  
• Je kunt de functies van het skelet (beenderstelsel) noemen.

Hoe zit je skelet in elkaar?

skelet (beenderstelsel) 206 beenderen (botten)

Hoofd

De botten van je hoofd zijn samen de schedel

Bij de schedel horen de schedelbeenderen, bovenkaak en onderkaak

Het skelet

Je skelet (beenderstelsel) bestaat uit beenderen (botten).

• Je schedel zijn de botten in je hoofd;
• Je wervelkolom is je ruggengraat;
• Je borstkas bestaat uit je ribben, een deel van de wervelkolom en het borstbeen;
• Je bekken zijn je heupbeenderen;
• Je ledematen zijn je armen en benen.

BS 2 de functies van het Skelet

leerdoelen

- je kunt de functie van het skelet benoemen

- je kunt de relatie tussen de vorm en de functie van botten beschrijven

Functie skelet

• Rechtop staan en zitten.
• Beweging mogelijk maken
  
• Bescherming van organen
  
• Vorm geven
  

functies van het skelet

stevigheid

functies van het skelet

bescherming

functies van het skelet

beweging

functies van het skelet

vorm 

Zoolganger

Teenganger

Topganger

Ijsbeer

Zoolganger

Kat

teenganger

Topganger 

paard teenganger

zoolganger - teenganger - topganger

BS 3 de bouw van de botten

plattebeenderen en pijpbeenderen

Beenmerg in pijpbeenderen

Vet

Stamcellen

Platte beenderen

plat, heupbeen, borstbeen, schouderblad

Heeft ook beenmerg

Pijpbeenderen en platte beenderen

Pijpbeenderen	Platte beenderen
langwerpig, rond	vrij plat, licht gebogen
geel beenmerg en rood beenmerg	rood beenmerg
bijvoorbeeld: opperarmbeen, dijbeen	bijvoorbeeld: schouderbladen, heupbeenderen

Botweefsel

Botweefsel

In botweefsel liggen de cellen in kringen rondom kleine kanaaltjes 

Kraakbeenweefsel

In kraakbeenweefsel liggen de cellen in groepjes bij elkaar in elastische tussencelstof.

Kraakbeenweefsel

beenweefsel

Kraakbeenweefsel

Kraakbeenweefsel en beenweefsel

	Kraakbeen	Been (Bot)
Tussenstof	Lijmstof, soepel maar stevig	Kalkzouten en lijmstof. Heel lichtelijk buigzaam, vooral erg stevig.
Celkern	In groepjes in tussenstof	In kringen rond kleine buisjes, daarin liggen bloedvaten

Verandering in botweefsel

Bij baby's bestaat het skelet vooral uit kraakbeen, tijdens de groei verandert het meeste kraakbeen in bot.

De fontanel bij de schedelbeenderen sluit zich na ca 1,5 jaar

Verandering van het botweefsel

Baby: meer lijmstof (collageen) minder kalkzouten.

Volwassene: minder lijmstof (collageen) meer kalkzouten.

Verloop lijmstof en kalkzouten

Verloop lijmstof en kalkzouten

Kalkzouten

Lijmstof

Oud of Jong ?  Waarom ?

 

rudimentaire botten

heupbeentje bij walvissen

staartbeen bij de mens

botverbindingen

Kraakbeenverbinding

Je wervels zijn verbonden met een kraakbeenverbinding. 

Bij een kraakbeenverbinding is een klein beetje beweging mogelijk. 

3. kraakbeenverbinding: 

kan een beetje bewegen

kraakbeenverbinding: kan 

een beetje bewegen

Naadverbindingen

Baby's hebben geen vaste schedel

Fontanel: ruimte tussen de schedelbeenderen

Schedelbeenderen groeien aan elkaar: naadverbinding

Fontanellen zijn verdwenen na 1 jaar.

De plek waar de fontanellen zaten worden nu naadverbindingen genoemd.

Naadverbinding

Gewrichten

Sommige botten zitten aan elkaar met  gewrichten.

Door gewrichten kan je lichaam soepel bewegen.

ellenboog-gewricht

Bouw van een gewricht

• De gewrichtkogel kan bewegen in de 
  gewrichtskom. 
• Beide zijn bedekt door een 
  kraakbeenlaagje.
• Met het gewrichtskapsel zitten beide
  botten aan elkaar vast.
• De binnenkant van het 
  gewrichtskapsel geeft 
  gewrichtssmeer af.

Gewricht

• Een voorbeeld van een gewricht:

Gewrichten

Gewrichten zijn plekken waar botten bij elkaar komen, waar nog veel beweging tussen zit. 

Je hebt 3 soorten gewrichten:

• kogelgewricht
• scharniergewricht
• rolgewricht

Soorten gewrichten

Kogelgewricht: 

buigen/strekken

afvoeren/aanvoeren

naar binnen/naar buiten draaien 

scharnier gewricht:

buigen/strekken

rol/draaigewricht:

naar binnen/naar buiten draaien