Nederland als industriele samenleving

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Nederland als industriële samenleving

Hoofdstuk 2

Leerdoelen 

• Leerlingen kunnen uitleggen waarom België eerder industrialiseerde dan Nederland.
• Leerlingen begrijpen de invloed van grondstoffen en technologie op de economische ontwikkeling.

De late industrialisatie in Nederland:

• Nederland begon pas vanaf 1860 met een sterke groei in het aantal fabrieken en spoorwegen.
• Dit was later dan in Groot-Brittannië, waar dit al in 1750 begon.

Oorzaken van verschillen tussen België en Nederland:

• België industrialiseerde sneller door toegang tot steenkool en ijzererts.
• Nederland had minder grondstoffen en een grotere focus op handel en landbouw.

Industriële ontwikkeling in het zuiden (België):

• Het zuiden gebruikte steenkool en ijzererts om spin- en weefmachines te drijven.

• Vanaf 1830 werden ijzer en staal gebruikt voor de bouw van spoorwegen en bruggen.

Handel en landbouw in het noorden (Nederland):

• Voor 1800 was de economie in het noorden gebaseerd op handel en landbouw.
• Industrie was nauwelijks ontwikkeld door het gebrek aan grondstoffen zoals steenkool.

De rol van Koning Willem I:

• Koning Willem I probeerde Nederland en België samen te moderniseren.
• België scheidde zich af in 1830 vanwege opstanden en politieke verschillen.

Technologische vooruitgang:

• Stoommachines werden gebruikt om water weg te pompen, zoals bij de drooglegging van de Haarlemmermeer (1848-1852).

Nederland als industriële samenleving

Hoofdstuk 2

Leerdoelen 

• Leerlingen begrijpen wanneer en waardoor de industrialisatie in Nederland op gang kwam.

De rol van Koning Willem I:

• Na de afscheiding van België (1830) wilde Koning Willem I de economie van Nederland verbeteren.
• Hij investeerde in infrastructuur: grachten, kanalen en spoorwegen.
• In 1839 werd de eerste spoorlijn geopend tussen Haarlem en Amsterdam.
• Rond 1830 stimuleerde hij de bouw van fabrieken, maar de groei kwam pas echt op gang in 1860.

De oorzaken van de industrialisatie:

• Verbetering van infrastructuur: Kanalen en spoorwegen maakten transport sneller en goedkoper.
• Gebruik van stoommachines: Deze werden belangrijk in textielfabrieken en andere industrieën, zoals scheepsbouw en metaalindustrie.
• Arbeid en lonen: In het oosten en zuiden werkten veel goedkope arbeiders, vaak boeren die extra wilden verdienen.
• Koloniën als afzetgebied: De kolonie Nederlands-Indië zorgde voor een grote vraag naar Twentse textielproducten.

De gevolgen:

• Steeds meer bedrijven gingen stoomkracht gebruiken.
• Textielfabrieken werden belangrijk voor de economie, met afzetmarkten in binnen- en buitenland.

Maken: 

Maak opdrachten van pagina 57.  

Nederland als industriële samenleving

Hoofdstuk 2

Doel: 

Leerlingen kunnen de arbeidsomstandigheden en woonomstandigheden van ondernemers en arbeiders in de 19e eeuw beschrijven.

Veranderingen door industrialisatie:

• De samenleving veranderde door de komst van fabrieken.
• Ambachtslieden verdwenen langzaam; ondernemers en arbeiders werden belangrijker.

Verschillen tussen ondernemers en arbeiders:

• Ondernemers: Eigenaren van fabrieken en beschikten over veel geld en middelen. Ze woonden in luxe huizen aan de rand van de stad.
• Arbeiders: Werkten lange dagen in fabrieken en verdienden weinig. Ze woonden in eenvoudige, overvolle wijken.

Arbeidsomstandigheden:

• Werkdagen van 10 tot 14 uur waren normaal.
• Slechte arbeidsomstandigheden:

- Fabriekshallen waren lawaaiig, stoffig en vochtig.

- Geen vakanties of vrije dagen.

- Werk was onveilig; ongelukken kwamen vaak voor.

- Arbeidsdeling zorgde voor eentonig werk.

• Arbeiders waren afhankelijk van de fabrieksbazen en konden zomaar ontslagen worden.

Woonomstandigheden:

• Arbeiders leefden in overvolle wijken met smalle straten.
• Slechte hygiëne: geen riolering of schoon drinkwater.
• Besmettelijke ziekten waren veelvoorkomend; arbeiders werden vaak niet ouder dan 50 jaar.

Maken: 

Maak opdrachten van pagina 59. 

Nederland als industriële samenleving

Hoofdstuk 2

Leerdoel

• Je kunt uitleggen waarom arbeiders weinig macht hadden.

• Je begrijpt hoe arbeiders probeerden hun situatie te verbeteren.

Situatie van arbeiders

• Lage lonen en lange werkdagen.

• Slechte woon- en werkomstandigheden.

• Geen invloed op het bestuur of de politiek

Wie had de macht?

• Alleen rijke mannen mochten stemmen.

• Liberalen wilden zo min mogelijk regels.

• Arbeiders konden niets veranderen.

Arbeiders komen in actie

• Vakbonden opgericht om samen sterker te staan.

• Stakingen en demonstraties voor betere werkomstandigheden.

• Rond 1900 begonnen vakbonden samen te werken.

Politieke verandering

• Vakbonden hadden niet genoeg macht.

• Socialisten wilden meer regels en gelijkheid.

• Confessionelen (katholieken en protestanten) richtten ook partijen op.

• Uiteindelijk werd in 1919 algemeen kiesrecht ingevoerd.