4.2 De kust

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

§4.2 - De kust

Opbouw Nederlandse kust

Dynamisch kustgebied:

Soms opbouw, soms afbraak.

Iedere dag is anders!

• Waddenkust
• Duinenkust 
• Estuarium
  

Zachte kust:

• stranden
  
• zandplaten
  
• duinen
  
• wadden

Harde kust:

• zeedijken
• rotsen
• boulevards

Zachte kust en harde kust

Zachte kust

Harde kust

Dijken

Strand

Waddengebied

Door de mens aangelegd 

Kenmerkend voor wadden is ...

1. veel sedimentatie en ze vallen droog
2. veel sedimentatie en altijd onder water
3. veel erosie en ze vallen droog
4. veel erosie en altijd onder water

Estuarium

Een half gesloten waterlichaam aan de kust waarin zeewater wordt verdund met zoet water -> brak water.

Er is hier een duidelijke invloed van getijden.

Ontstaan van de zachte kust

Dynamisch systeem:

• wind
• getijden
• zeestroming
• golfwerking

Weichselien 

(ca. 115.000 - 10.000 jaar geleden)

Strandwallen gevormd door getijdenstroming.

Duinen gevormd door wind.

zeespiegel 110 m lager dan nu!

Ontstaan

De afgelopen 2,5 miljoen jaar is zand via de rivieren de Noordzee in gestroomd

Tijdens de laatste ijstijd (Weichselien), was het water van de Noordzee gevangen in ijs. Veel zand is toen op de bodem van de Noordzee blijven liggen.

Dit zand is nu de basis voor de Nederlandse kust

Natuurlijke kust

De natuurlijke kust is dynamisch:

Zand wordt weggeslagen, terwijl op andere plekken de kust groeit

Hierdoor kunnen zwakke plekken in de kustverdediging ontstaan

Springtij: de kracht van de zon en de maan werken in elkaars verlengde.

Doodtij: wanneer de aantrekkingskrachten van maan en zon haaks op elkaar staan.

Getijden

Springtij: extra hoog water!

Doodtij: weinig verschil tussen hoog- en laagwater.

Hoe ontstaat springtij?

1. aantrekkingskracht van de maan
2. aantrekkingskracht van de zon
3. aantrekkingskracht van maan en zon
4. door de maan en de zon

Doodtij vindt plaats tijdens het

1. het eerste kwartier
2. eerste en laatste 7 dagen van de maand
3. eerste en laatste kwartier
4. moment dat de zon onder gaat

Hoe noem je het verschijnsel als er extreem hoog water is.

1. Doodtij
2. Springtij
3. Getij
4. Noodtij

Getijdenstroom in de Noordzee

Langs de Nederlandse westkust gaat de vloedstroom van zuid naar noord.

Windrichting (en zeestroming) helpen een handje mee.

De getijdenstroom in Nederland verplaatst zich van Noord naar Zuid

1. Juist
2. onjuist

Natuurlijke kust

Het zand wordt aangevoerd vanuit open zee door de vloedstroom.

Regel: de vloedstroom is sterker dan de ebstroom.

-->er komt meer water bij dan de ebstroom weer meeneemt

Stranddrift

De golfsnelheid is in diep water hoger -> sedimentatie bij de kust. 

Golven schuin op de kust veroorzaken stranddrift (kustverplaatsing). Daarbij wordt zand gemiddeld in noordoostelijke richting verplaatst.

Kust behouden

Tegengaan structurele erosie van de NL’se kust:

De basiskustlijn (BKL) moet onderhouden worden --> Nederland mag niet kleiner worden

Meegroeien met de stijging van de zeespiegel: er moet voldoende zand zijn

Hoe?

Principe: getij + golven + voldoende zandtoevoer zorgt ervoor dat het zandige kustsysteem in stand blijft

Hoe? Zandsuppletie: zand wordt opgespoten voor het strand, waardoor kustuitbreiding kan plaatsvinden

Hierbij is steeds meer focus op ecologische aspecten: welke planten en dieren vestigen zich waar?

De basiskustlijn is sinds 1990

1. Landinwaarts verplaatst
2. Verder richting zee verplaatst
3. Hetzelfde gebleven

Beschermen tegen de zee (harde kust)

Door middel van duinen, primaire keringen en andere waterkeringen wordt de Zeeuwse delta afgeschermd van de zee.

Bescherming tegen de zee

Primaire keringen = voornamelijk dijken langs de grote rivieren, Zeeuwse wateren en het IJsselmeer. Hier horen ook de stormvloedkeringen bij

Andere waterkeringen zijn bijvoorbeeld regionale waterkeringen, die ons land beschermen tegen binnenwater uit meren, kleine rivieren en kanalen.

Bescherming tegen de zee

Aan de Noordzeekust wordt het water grotendeels gekeerd door duinen en zogenaamde hybride waterkeringen (zoals dijk in duin).

Het stelsel van primaire waterkeringen omvat daarnaast een aantal grote dammen en bijzondere constructies, zoals de Stormvloedkeringen in de Oosterschelde en de Nieuwe Waterweg.

Bescherming

Tot het jaar 1000: terpen en wierden

Na 1000: aanleg van dijken

1932: Afsluitdijk > IJsselmeer

1955 tot 1985: Deltawerken

Na 1985: dijken op deltahoogte

Stormvloedkering

De Westerschelde blijft open zodat de toegang naar de haven van Antwerpen open blijft: extra versteviging dmv dijken

Opdrachten

4.2: 1,3,5 + hoofdvraag