V4 paragraaf 4.2 de kust

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

4.2 De Kust

Hoofdstuk 4 

domein Leefomgeving

4 VWO

Leerdoelen

Je kunt het proces achter eb en vloed beschrijven.

Je weet hoe de Nederlandse kust is opgebouwd.

Je weet op welke manier de mens heeft ingegrepen in het kustgebied.

Je begrijpt dat bij (noord)westerstorm het IJsselmeergebied en de Zuidwestelijke Delta het overstromingsrisico groot is.

Opbouw Nederlandse kust

Dynamisch kustgebied:

Soms opbouw, soms afbraak.

Iedere dag is anders!

• Waddenkust
• Duinenkust 
• Estuarium
  

Zachte kust:

• stranden
  
• zandplaten
  
• duinen
  
• wadden

Harde kust:

• zeedijken
• rotsen
• boulevards

Zachte kust en harde kust

Zachte kust

Harde kust

Dijken

Strand

Waddengebied

Door de mens aangelegd 

Kenmerkend voor wadden is ...

1. veel sedimentatie en ze vallen droog
2. veel sedimentatie en altijd onder water
3. veel erosie en ze vallen droog
4. veel erosie en altijd onder water

Estuarium

Een half gesloten waterlichaam (trechtervormig) aan de kust waarin zeewater wordt verdund met zoet water -> brak water.

Er is hier een duidelijke invloed van getijden.

Delta

Estuarium

Ontstaan van de kust

Dynamisch systeem:

• wind
• getijden
• zeestroming
• golfwerking

Weichselien 

(ca. 115.000 - 10.000 jaar geleden)

Strandwallen gevormd door getijdenstroming.

Duinen gevormd door wind.

zeespiegel 110 m lager dan nu!

Ontstaan

De afgelopen 2,5 miljoen jaar is zand via de rivieren de Noordzee in gestroomd

Tijdens de laatste ijstijd (Weichselien), was het water van de Noordzee gevangen in ijs. Veel zand is toen op de boden van de Noordzee blijven liggen.

Dit zand is nu de basis voor de Nederlandse kust

Natuurlijke kust

De natuurlijke kust is dynamisch:

Zand wordt weggeslagen, terwijl op andere plekken de kust groeit

Hierdoor kunnen zwakke plekken in de kustverdediging ontstaan

Springtij: de kracht van de zon en de maan werken in elkaars verlengde.

Doodtij: wanneer de aantrekkingskrachten van maan en zon haaks op elkaar staan.

Getijden

Springtij: extra hoog water!

Doodtij: weinig verschil tussen hoog- en laagwater.

Hoe noem je het verschijnsel als er extreem hoog water is.

1. Doodtij
2. Springtij
3. Getij
4. Noodtij

Getijdenstroom in de Noordzee

Langs de Nederlandse westkust gaat de vloedstroom van zuid naar noord.

Windrichting (en zeestroming) helpen een handje mee.

De getijdenstroom in Nederland verplaatst zich van Noord naar Zuid

1. Juist
2. onjuist

Hoe ontstaat springtij?

1. aantrekkingskracht van de maan
2. aantrekkingskracht van de zon
3. aantrekkingskracht van maan en zon
4. door de maan en de zon

Doodtij vindt plaats tijdens het

1. het eerste kwartier
2. eerste en laatste 7 dagen van de maand
3. eerste en laatste kwartier
4. moment dat de zon onder gaat

Natuurlijke kust

Het zand wordt aangevoerd vanuit open zee door de vloedstroom.

Regel: de vloedstroom is sterker dan de ebstroom.

-->er komt meer water bij dan de ebstroom weer meeneemt

Stranddrift

De golfsnelheid is in diep water hoger -> sedimentatie bij de kust. 

Golven schuin op de kust veroorzaken stranddrift (kustverplaatsing). Daarbij wordt zand gemiddeld in noordoostelijke richting verplaatst.

Beschermen tegen de zee (harde kust)

Door middel van duinen, primaire keringen en andere waterkeringen wordt de Zeeuwse delta afgeschermd van de zee.

Bescherming tegen de zee

Primaire keringen = voornamelijk dijken langs de grote rivieren, Zeeuwse wateren en het IJsselmeer. Hier horen ook de stormvloedkeringen bij

Andere waterkeringen zijn bijvoorbeeld regionale waterkeringen, die ons land beschermen tegen binnenwater uit meren, kleine rivieren en kanalen.

Bescherming tegen de zee

Aan de Noordzeekust wordt het water grotendeels gekeerd door duinen en zogenaamde hybride waterkeringen (zoals dijk in duin).

Het stelsel van primaire waterkeringen omvat daarnaast een aantal grote dammen en bijzondere constructies, zoals de Stormvloedkeringen in de Oosterschelde en de Nieuwe Waterweg.

Zijn er vragen over deze paragraaf?

Aan de slag

Maak de volgende opdrachten: 

Paragraaf 4.2: 3 en 6

Vraag 3a

Bekijk bron 9 en 10

Je weet wat de overheersende windrichting in Nederland is. Kun je nu, als je let op de getijden, verklaren waarom de vloedstroom sneller is dan de ebstroom

De vloedstroom komt uit het zuiden en gaat naar het noorden. De overheersende windrichting is zuidwest. Beide zorgen ervoor dat vloedstroom sneller stroomt.

Vraag 3b

Wat is het gevolg van dit verschil voor het zandtransport voor onze kust?

De vloedstroom brengt door de hogere snelheid meer zand richting kust, dan dat door de ebstroom weer richting zee wordt verplaatst. Het resultaat is een netto zandtransport richting kust.

Vraag 3c

Hoeveel vloedstromen hebben invloed op het Nederlandse kustgebied en uit welk(e) gebied(en) komen zij?

Twee vloedstromen. Een vloedstroom uit het Kanaal en een uit het noorden van de Noordzee.

Vraag 3d

Een groep wadlopers maakt de oversteek naar Ameland en een andere groep naar Schiermonnikoog. Welke  groep moet als eerste vertrekken om 'droog' de bestemming te bereiken?

Verklaar je antwoord

De groep die naar Ameland moet eerder vertrekken omdat het bij Ameland eerder vloed wordt dan

bij Schiermonnikoog.

Vraag 6a

In de introtekst van deze paragraaf lees je dat Schiermonnikoog langzaam op het grondgebied van de provincie Groningen schuift. Bekijk bron 10 en figuur 5 en verklaar waarom Schiermonnikoog in de loop van een paar eeuwen zich in oostelijke richting heeft verplaatst

De vloedstroom komt uit het westen en is sterker dan de ebstroom en de overheersende windrichting is zuidwest Beide zorgen ervoor dat er meer zand in oostelijke richting wordt getransporteerd, waardoor aan de westkant afbraak plaats vindt en aan de oostkant aanwas.

Vraag 6b

Op figuur 5 zie je dat een grote geul langs het eiland ver de Lauwerszee in stroomt. 

Wat is het grote verschil tussen de kust van 1800 en die van nu op deze plaats? 

Leg ook uit wat de gevolgen zijn.

Voor 1800 had je hier een zachte kust en nu heb je een harde kust. Het getij is verdwenen en het water is nu zoet.