Herhaling vwo5 H13 zenuwstelsel

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

H13 zenuwstelsel vwo5 

 

De hersenen

Je hersenen bestaan uit 3 onderdelen

- de grote hersenen

- kleine hersenen

- hersenstam

Functies hersenen

Grote hersenen	Kleine hersenen	Hersenstam
bewustzijn	coördinatie	pupilreflex
concentratie	fijne motoriek	ademhaling
geheugen		bloeddruk
wil		temperatuur
denken		slikbeweging
waarnemen		hartslag

Spier

zintuig

motorisch

sensorisch

schakel

kan dit een spier zijn van de rechter of de linker hand?

Indeling autonome zenuwstelsel

Orthosympathisch deel:
Beïnvloedt organen zodanig dat het activiteiten kan verrichten=gaspedaal

Parasympathisch deel: Beïnvloedt organen zodanig dat het in rust kan komen=

rempedaal

Impulsen na adequate 

prikkels

Waar ontstaan impulsen?

Impulsen

Een impuls is een soort elektrische stroom door een zenuwcel.

Een impuls is een tijdelijke wijziging van het potentiaalverschil (ladingverschil) tussen de buitenkant en de binnenkant van de zenuwcel. 

Hij begint ergens (dendriet of cellichaam) en verspreidt zich over het hele membraan van de zenuwcel richting de uiteinden van het axon.

Actie

Rust

Lange afstanden

Lange uitlopers hebben een myleineschede.

Deze myelineschede versnelt de impuls geleiding.

Rustpotentiaal

Bij een zenuwcel in rust is het

verschil in lading tussen de

buitenkant van de cel en de

binnenkant -70mV.

De binnenkant van de cel is 

negatief geladen ten opzichte

van de buitenkant.

Rustpotentiaal - Na⁺-K⁺-pomp

BINAS 88E

Continu worden 3 

Na⁺ naar buiten en

2 K⁺naar binnen 

gepompt. 

Kost energie (ATP)

Na⁺ en K⁺ poorten

De membraanpotentiaal kan veranderen door het openen en sluiten van Na⁺ en K⁺ poorten (passief).

Na⁺ poorten kunnen openen als gevolg van:

een chemische prikkel (neurotransmitter in synaps)

een elektrische prikkel (poorten ernaast gaat open)

een mechanische prikkel (tastzintuig)

Actiepotentiaal (88F)

1 Rustfase

2 Prikkel -> depolarisatie

Prikkel zwak:

kleine depolarisatie en herstel naar rustpotentiaal

2 Drempelwaarde

Prikkel sterk genoeg:

Membraanpotentiaal naar -50mV: 

actiepotentiaal

3 Actiepotentiaal

Alle Na⁺ poorten gaan open, cascade

4 Repolarisatie

Bij 30 mV sluiten de Na⁺ poorten en openen de K⁺ poorten

5 Hyperpolarisatie

K⁺ poorten reageren iets te traag bij bereiken rustpotentiaal

Prikkelsterkte

De actiepotentiaal is altijd even sterk. Sterkere prikkel: hogere frequentie van actiepotentialen.

Impulsrichting

Doordat volgende Na+ poorten openen als gevolg van de actiepotentiaal in de buurt 'loopt' de actiepotentiaal over het hele neuron. Van dendriet naar het uiteinde van alle axonen.

Impulsrichting

Als de Na⁺ poorten sluiten na een actiepotentiaal van 30mV kunnen ze even niet meer geopend worden.

Deze tijd heet de absoluut refractaire periode.

Deze periode is lang genoeg om te voorkomen dat de impuls ook weer terug gaat. De impuls gaat dus altijd maar één kant op.

Synapsen

synaps (BINAS 88G)

= contactpunt tussen 2 neuronen

(of tussen neuron en spier/klier)

De actiepotentiaal (het electrische signaal) moet worden doorgegeven aan de volgende zenuw.

synaps-spleet

BINAS 88A, G en I

BINAS 88

A,G,I

Het effect hangt af van de neurotransmitter

Exiterende post synaptische potentiaal

EPSP ->

DEPOLARISATIE

Inhiberende post synaptische potentiaal

IPSP ->

HYPERPOLARISATIE

optelsom

elk neuron heeft contact met duizenden andere neuronen.

Of er een actiepotentiaal optreedt of niet hangt af van de optelsom van inhiberende en exiterende neurotransmitters

Neurotransmitters:  stofjes die opgeslagen liggen in blaasjes in het axon-uiteinde. Het axonuiteinde geeft neurotransmitters af om een signaal door te geven aan andere neuronen.

• nor-adrenaline
• dopamine 
• serotonine
• GABA
• Substantie P
• Endorfine
• Anandamide

Veel drugs lijken wat betreft chemische structuur op neurotransmitters. Zij beïnvloeden de werking van de neurotransmitters. Dit gebeurt op verschillende manieren:

1. De neurotransmitteruitstoot wordt vergroot of geremd (bijv. speed).
   
2. De afbraak van neurotransmitters wordt tegengehouden (bijv. speed).
   
3. De terugkeer naar het axon door de transporter wordt tegengehouden (bijv. cocaïne).
   
4. De neurotransmitters worden geïmiteerd (bijv. cannabis).
   
5. De werking van de receptor wordt geblokkeerd (bijv. ketamine).
   
6. De functie van de receptor wordt veranderd (bijv. alcohol).

Animaal zenuwstelsel

Ontvangt informatie van de zintuigen, verwerkt en koppelt op de juist manier aan je spieren
.

Grote betrokkenheid van de cortex (schors)/ grote hersenen.

Aansturing skeletspieren (bewust)

Autonoom zenuwstelsel

Alle zaken die je zenuwstelsel regelt zonder dat je je hier bewust van bent: beïnvloeding van organen als darmen, hart, longen.

Grote betrokkenheid hypothalamus, hersenstam.

Aansturing gladde spieren.
 

Autonoom zenuwstelsel

Bestaat uit twee delen:

Orthosympatisch zenuwstelsel: actie (gaspedaal)

Parasympatisch zenuwstelsel: rust en herstel (rempedaal)
 

Dubbele innervatie

Organen zitten gekoppeld aan zowel het parasympatisch als het orthosympatisch zenuwstelsel.

Parasympatische zenuwcellen geven acethylcholine af, orthosympatische zenuwcellen geven noradrenaline af.