4 havo H13

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

4 havo - 16 december

Even herhalen: H12 'nauwkeurig formuleren

• instructie H13 'bondig formuleren'
• Aan de slag: opdrachten oefenblad en oefenboek
• bondig journaal

H12 nauwkeurig formuleren

Nauwkeurig formuleren moet.

Als je dit niet doet, blijft je lezer altijd met vragen zitten.

Hij lag op haar schoot en viel in slaap.

Nauwkeurig formuleren

"Schiet op, jongens!"

"Schiet op jongens!"

Nauwkeurig formuleren

Standaardvragen: Wie, wat, waar, waarom, wanneer en hoe

Wees precies, wees niet vaag

Gebruik geen lege woorden: vaak, factor, meer, minder

Gebruik geen ingebouwde beperking: niet altijd geldig

Zorg dat verwijzingen in de zin duidelijk zijn

Verplaats je in de lezer!

Ingebouwde beperking

Betekenis: een zin is niet altijd geldig

Bijv.
Over het algemeen doet hij goed zijn best op school.

In principe moet je altijd aanwezig zijn bij de les.

Liever niet gebruiken!

Ingebouwde beperking

Uitdrukkingen als "over het algemeen", "soms" en "meestal" geven aan dat de zin niet altijd geldig is, maar dat er beperkingen zijn.

Bijvoorbeeld: 

• Linda eet in het algemeen graag Chinees (wanneer niet?)
• Het event werd mede mogelijk gemaakt door Vopak (door wie nog meer dan?)

Ingebouwde beperking

Betekenis: een zin is niet altijd geldig

Bijv.
Over het algemeen doet hij goed zijn best op school

Liever niet gebruiken!

H13

Bondig schrijven is moeilijker dan het lijkt.

De kracht van een goede tekst is dat elk woord op de juiste plek staat.

'Schrijven = schrappen!'

Altijd bondig schrijven?

Niet altijd.

Soms moet je juist meer woorden gebruiken dan nodig (denk aan beschrijvingen in verhalen)

Kijk dus naar je tekstdoel!

Schrap met beleid, maar gebruik zo min mogelijk:

• hulpwerkwoorden
• veel bijvoeglijke naamwoorden
• pleonasme
• tautologie
• bijwoorden
• uitdrukkingen

Hulpwerkwoorden

Zullen, kunnen, mogen, willen, gaan

niet: Ik zou het zeer op prijs stellen als je de enquête zou willen invullen

'Ik zou het zeer op prijs stellen als je de enquête zou willen invullen'
Maak deze zin bondiger

Bijvoeglijke naamwoorden

 Een bijvoeglijk naamwoord zegt iets over een zelfstandig naamwoord.

niet:  De oude, grijze, vriendelijke vrouw had moeite zich staande te houden in de herfstachtige storm.

wel: De oude vrouw had moeite zich staande te houden in de storm.

Bijwoorden

Een bijwoord zegt iets over een bijvoeglijk naamwoord, een werkwoord, een ander bijwoord, of soms over een hele zin.

niet: Dat vind ik een geweldig mooie en zeer spannende serie.

wel: Dat vind ik een (mooie) spannende serie.

Pleonasme (dubbelop)

Een deel van de betekenis van een woord of woordgroep wordt nog een keer herhaald. Een pleonasme bestaat meestal uit twee verschillende woordsoorten.

• vieze stank, witte sneeuw, van te voren reserveren, groter groeien, gratis krijgen

Tautologie (dubbelop)

De hele betekenis van een woord wordt herhaald (synoniemen), meestal met dezelfde woordsoorten.

Gratis en voor niets, voor eeuwig en altijd, enkel en alleen.

Wie ziet de tautologie?

Hoewel we de catalogus reeds weken al in huis hebben, konden we geen keuze maken uit het enorme aanbod.

(voorzetsel)uitdrukkingen

Naast losse woorden, kunnen uitdrukkingen je tekst ook onnodig lang maken:

• In het kader van de bezuinigingen, gingen wij niet op vakantie. Door
• In de nabijheid van mijn moeder voel ik mij fijn. Bij

test

'Gisteren speelde ik samen met mijn zusje in de witte sneeuw'

1. Bijwoord
2. Tautologie
3. Pleonasme
4. Uitdrukking

'Als gevolg van de coronacrisis hebben wij nu thuis les'

1. Hulpwerkwoord
2. Pleonasme
3. Tautologie
4. Uitdrukking

'Het huis van mijn oom is echt heel erg groot'

1. Hulpwerkwoord
2. Bijvoeglijk naamwoord
3. Bijwoord
4. Pleonasme

'Zodra hij mijn bericht kreeg, is hij onmiddellijk op zijn scooter gestapt'

1. Tautologie
2. Pleonasme
3. Bijvoeglijk naamwoord
4. Uitdrukking

'Als je een treinabonnement zou nemen, zou je veel geld kunnen gaan besparen'

1. Uitdrukking
2. Bijwoord
3. Hulpwerkwoorden
4. Tautologie

Maak de volgende mededeling bondiger: 'In de speeltuin mag geen zelf meegenomen eten en drinken geconsumeerd worden; alleen eten en drinken dat hier is gekocht. Dank u.'

Schrijf bondiger:
Zou u zich voordat u in de wachtkamer plaatsneemt eerst even willen melden bij de assistente?

Schrijf bondiger:
Gelieve geen waardevolle spullen in uw jaszakken laten zitten bij gebruik van de garderobe. De directie kan niet aansprakelijk gesteld worden voor zoekgeraakte spullen.

journaal

www.npostart.nl

Formuleer de inhoud van het journaal zo bondig mogelijk