3.5 Een kerkelijke scheuring

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Verregaande verandering 

3.5 Een kerkelijke scheuring

Leerdoelen 

H4: Ik kan een omschrijving geven van de Reformatie.

S4.1 Ik kan aan de hand van vier voorbeelden verklaren waarom ontevredenheid ontstond over het functioneren van de christelijke kerk. (r)

S4.2 Ik kan drie gevolgen van de splitsing van de christelijke kerk noemen en uitleggen. (r)

S4.3 Ik kan uitleggen waarom Luther kan worden gezien als een sleutelfiguur tijdens de Reformatie en als een voorbeeld voor andere hervormers. (r)

ontevredenheid over de christelijke kerk

16e eeuw > elke gelovige van de christelijke kerk (katholieke geloof)

Paus in Rome was de hoogste leider

ontevredenheid over de christelijke kerk

16e eeuw > elke gelovige van de christelijke kerk (katholieke geloof)

Paus in Rome was de hoogste leider

Loop van de tijd ontwikkeling van de macht

• Paus had veel macht 

ontevredenheid over de christelijke kerk

16e eeuw > elke gelovige van de christelijke kerk (katholieke geloof)

Paus in Rome was de hoogste leider

Loop van de tijd ontwikkeling van de macht

• Paus had veel macht 
• Geestelijke (1e stand) keek iedereen tegenop

ontevredenheid over de christelijke kerk

Hier kwam in de 15e en 16e eeuw verandering in

Maarten Luther (1483 - 1546)

• Monnik 
• Leraar uit het Duitse Wittenberg 

1510 - 1511 ging hij naar Rome om te vragen of Paus Julius II voor zelfstandigheid van zijn kloosterorde zonder bemoeienis van anderen.

Hier kwam Luther achter een aantal zaken die niet helemaal klopte. Hij schreef in 1517 het volgende: 

ontevredenheid over de christelijke kerk

1. Julius II wilde de Sint-Pietersbasiliek verfraaien 

Aflaat moest voor het geld zorgen

ontevredenheid over de christelijke kerk

1. Julius II wilde de Sint-Pietersbasiliek verfraaien 

Aflaat moest voor het geld zorgen

2. Geestelijken leven niet volgens de bijbel

Bisschoppen leven niet in soberheid > eenvoud

ontevredenheid over de christelijke kerk

1. Julius II wilde de Sint-Pietersbasiliek verfraaien 

Aflaat moest voor het geld zorgen

2. Geestelijken leven niet volgens de bijbel

Bisschoppen leven niet in soberheid > eenvoud

3. Ketters werden gemarteld omdat ze aangegeven 

waren door de kerk

ontevredenheid over de christelijke kerk

1. Julius II wilde de Sint-Pietersbasiliek verfraaien 

Aflaat moest voor het geld zorgen

2. Geestelijken leven niet volgens de bijbel

Bisschoppen leven niet in soberheid > eenvoud

3. Ketters werden gemarteld omdat ze aangegeven 

waren door de kerk

4. Paus had een eigen wetboek met regels en wetten

die niet in de bijbel staan

Wie was de hoogste leider van de christelijke kerk in de zestiende eeuw?

1. De koning van Frankrijk
2. De paus in Rome
3. De keizer van het Heilige Roomse Rijk
4. De aartsbisschop van Canterbury

Wat was een van de redenen waarom Maarten Luther kritiek had op de kerk?

1. De kerk weigerde nieuwe kunstwerken te accepteren
2. De kerk verbood het gebruik van muziek in diensten
3. De kerk stond geen vertaling van de Bijbel toe
4. De kerk verkocht aflaten om geld in te zamelen

Hoe leefden veel geestelijken volgens Maarten Luther?

1. In armoede en eenvoud
2. Volgens de Bijbelse voorschriften
3. In rijkdom en luxe
4. Als rondreizende predikers

Wat deed de kerk met ketters volgens de tekst?

1. Ze werden geëerd en gerespecteerd
2. Ze werden gemarteld en streng gestraft
3. Ze werden opgenomen in de kerkelijke hiërarchie
4. Ze werden genegeerd en vermeden

Wat is geen voorbeeld waarom er ontevredenheid ontstond over het functioneren van de christelijke kerk in de zestiende eeuw

1. Aflaat verkopen
2. Geestelijke leven niet volgend de bijbel
3. Paus past de bijbel aan
4. Ketters worden zwaar gestraft

Aan de slag...

Maak opdracht:

HAVO: 1 - 2 - 3 

VWO: 1 + 2

Klaar? tijd voor een verhaal of leerdoelenblad aanvullen of een samenvatting maken van de les. 

Verregaande verandering 

3.5 Een kerkelijke scheuring

Leerdoelen 

H4: Ik kan een omschrijving geven van de Reformatie.

S4.1 Ik kan aan de hand van drie voorbeelden verklaren waarom ontevredenheid ontstond over het functioneren van de christelijke kerk. (r)

S4.2 Ik kan drie gevolgen van de splitsing van de christelijke kerk noemen en uitleggen. (r)

S4.3 Ik kan uitleggen waarom Luther kan worden gezien als een sleutelfiguur tijdens de Reformatie en als een voorbeeld voor andere hervormers. (r)

De Reformatie 

De klachten van Luther leidden tot een Reformatie of hervorming

Hij schreef 95 stellingen op die niet klopte 

Maarten Luther wilde de kerk veranderen

31 oktober 1517

95 stellingen op universiteit wittenberg

De Reformatie 

De klachten van Luther leidden tot een Reformatie of hervorming

Hij schreef 95 stellingen op die niet klopte 

Maarten Luther wilde de kerk veranderen

31 oktober 1517

95 stellingen op universiteit wittenberg

Met behulp van boekdrukkunst werden zijn

ideeën snel verspreid

Aanhangers genaamd: Protestanten 

De Reformatie

Paus Leo X was het niet mee eens en stuurde een bul (tot orde roeping)

Luther moest zijn woorden terug nemen

De Reformatie

Paus Leo X was het niet mee eens en stuurde een bul (tot orde roeping)

Luther moest zijn woorden terug nemen

Luther verbrand de bul en pauselijke wetboek

Hij stond achter zijn kritiek

De Reformatie

Paus Leo X was het niet mee eens en stuurde een bul (tot orde roeping)

Luther moest zijn woorden terug nemen

Luther verbrand de bul en pauselijke wetboek

Hij stond achter zijn kritiek

Paus was woedend

Luther en zijn aanhangers uit de kerk

Rooms katholiek / Protestant 

Aan de slag...

Maak opdracht:

HAVO: 4 +5

VWO: 3

Klaar? tijd voor een verhaal of leerdoelenblad aanvullen of een samenvatting maken van de les. 

Verregaande verandering 

3.5 Een kerkelijke scheuring

Leerdoelen 

H4: Ik kan een omschrijving geven van de Reformatie.

S4.1 Ik kan aan de hand van drie voorbeelden verklaren waarom ontevredenheid ontstond over het functioneren van de christelijke kerk. (r)

S4.2 Ik kan drie gevolgen van de splitsing van de christelijke kerk noemen en uitleggen. (r)

S4.3 Ik kan uitleggen waarom Luther kan worden gezien als een sleutelfiguur tijdens de Reformatie en als een voorbeeld voor andere hervormers. (r)

In discussie met keizer Karel V

Karel V was keizer van het Heilige Roomse Rijk (Duitse rijk)

Rijk was zo groot dat hij mensen onder zich had om het land te besturen

Hertogen, graven en keurvorsten > kiezen de keizer

In discussie met keizer Karel V

Karel V was keizer van het Heilige Roomse Rijk (Duitse rijk)

Rijk was zo groot dat hij mensen onder zich had om het land te besturen

Hertogen, graven en keurvorsten > kiezen de keizer

Karel V was streng gelovig + eenheid in zijn rijk

Luther moest verbannen worden

In discussie met keizer Karel V

Karel V was keizer van het Heilige Roomse Rijk (Duitse rijk)

Rijk was zo groot dat hij mensen onder zich had om het land te besturen

Hertogen, graven en keurvorsten > kiezen de keizer

Karel V was streng gelovig + eenheid in zijn rijk

Luther moest verbannen worden

Keurvorsten waren het er niet mee eens

keurvorst Frederik III

In discussie met keizer Karel V

1521 Rijksdag van Worms 

bestuurders van alle Duitse gebieden te samen over

toekomst Luther en aanhangers

Maarten Luther

Keizer Karel V

In discussie met keizer Karel V

1521 Rijksdag van Worms 

bestuurders van alle Duitse gebieden te samen over

toekomst Luther en aanhangers

Luther kreeg zijn laatste kans om zijn woorden 

terug te nemen

Dit deed hij niet > Karel V was woedend 

In discussie met keizer Karel V

1521 Rijksdag van Worms 

bestuurders van alle Duitse gebieden te samen over

toekomst Luther en aanhangers

Luther kreeg zijn laatste kans om zijn woorden 

terug te nemen

Dit deed hij niet > Karel V was woedend 

Edict van Worms uitgevaardigd 

Luther werd vogelvrij verklaard

In discussie met keizer Karel V

Luther liep gevaar 

Keurvorst Frederik III liet Luther ontvoeren naar Kasteel Wartburg

Luther heeft hier de bijbel vertaald van het Latijns 

naar het Duits

Waarom heeft Maarten Luther de bijbel vertaald naar het Duits?

In discussie met keizer Karel V

Luther liep gevaar 

Keurvorst Frederik III liet Luther ontvoeren naar Kasteel Wartburg

Luther heeft hier de bijbel vertaald van het Latijns 

naar het Duits

Zo kon iedereen de bijbel lezen zonder hulp van

een geestelijke

In discussie met Karel V

Veel keurvorsten kwamen in verzet tegen godsdienstbeleid

1555 Vrede van Augsburg 

cuius regio eius religio (wiens gebied, diens religie)

Voortaan mochten de Duitse vorsten zelf kiezen welk geloof ze hadden

In discussie met Karel V

Veel keurvorsten kwamen in verzet tegen godsdienstbeleid

1555 Vrede van Augsburg 

cuius regio eius religio (wiens gebied, diens religie)

Voortaan mochten de Duitse vorsten zelf kiezen welk geloof ze hadden

Voor de katholieke keizer was dit een nederlaag

Zowel politiek als religieus 

Sleep de zinnen in chronologische volgorde

Luther is in Rome en stoort zich aan gedrag geestelijken

Luther schrijft de 95 stellingen

Luther schrijft de Bijbel in het Duits

Karel V verklaart Luther vogelvrij

Waarom was het voor Karel V een nederlaag op zowel religieus gebied als op politiek gebied?

1. geen religieuze eenheid meer
2. De paus kreeg zo meer macht
3. De Duitse vorsten kregen zo meer macht
4. Luther kreeg meer mach

Aan de slag...

Maak opdracht:

HAVO: 6 - 7 - 8 - 9 - 10

VWO: 4 - 5 - 6 - 7 

Klaar? tijd voor een verhaal of leerdoelenblad aanvullen of een samenvatting maken van de les.