V4 Maerlant en rederijkers

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Jacob van Maerlant in Damme

In de middeleeuwen is de maatschappij gericht op de kerk en het geloof. Met een moeilijk woord heet dit:

theocentrisme

De term theocentrisme is samengesteld uit het Griekse θεός (theos, God) en κέντρον (kentron, midden van de cirkel) en verwijst naar een religieuze overtuiging waarbij een god of meerdere goden de wezenlijke kern uitmaken van ons wereldbeeld, dit in tegenstelling tot het antropocentrisme waarbij (uitsluitend) de mens centraal staat voor onze zingeving en ons begrip van de wereld.

Reeds in de oudheid was een verschuiving merkbaar van theocentrisme naar antropocentrisme, een ontwikkeling die omstreeks 600 v.Chr. in gang werd gezet door de Griekse natuurfilosofen waarvan Thales van Milete de eerste was.

De Europese middeleeuwen waren door de invloed van het christendom in hoofdzaak theocentrisch gericht. Vanaf de renaissance en vooral in de periode van de Verlichting met de opkomst van de natuurwetenschappen in de 17e eeuw won het antropocentrische wereldbeeld opnieuw terrein.

Lees onderstaand liedje

Die winter is vergangen

Ik zie des meien schijn

Ik zie die bloemkens hangen

Des is mijn hart verblijd

Zo ver aan genen dale

Daar is ’t genoeglijk zijn

Daar zinget die nachtegale

Also menig woudvogelkein

In voorgaand liedje was er een typische middeleeuwse opening. Welke?

Natureingang

Een natureingang (letterlijk vertaald 'natuur-ingang') is een korte, stereotype natuurbeschrijving die als inleiding gebruikt wordt bij literaire teksten. Een natureingang komt vaak voor in middeleeuwse lyrische (liefdes)gedichten en geeft meestal een beschrijving van een natuurtafereel in een bepaald seizoen. Doodgewone topoi zoals bloemen en geuren, bomen en vogelgezang, winter en koude komen heel vaak voor. De beschrijving van zo'n natuurtafereeltje bestaat meestal uit clichés en dient louter om de lezer in de sfeer te brengen van wat komen gaat. Soms wordt de natureingang ook als contrastelement gebruikt, zoals in Van den Vos Reynaerde: de lezer wordt op het verkeerde been gezet want in plaats van liefde en zorgeloosheid volgen verkrachting, moord en ander onrecht.

Welke twee type ridderromans worden in de middeleeuwen onderscheiden?

Arthur- en Karelromans

Kenmerken van de Arthurromans:

Er komen veel sprookjesmotieven voor. Er is sprake van eerbied voor de vrouw. De zeden zijn verfijnder dan in de Karelromans. Arthur en de ridder van zijn hof vormen de ridders van Tafelronde.
De roman begint en eindigt aan het hof.

Kenmerken Karelromans:

Hier zijn soms sprookjesmotieven te ontdekken, maar er is geen enkele eerbied voor de vrouw te vinden. Onvoorwaardelijke trouw aan de koning is veel te vinden. Ook worden de mannelijke kracht en de bruutheid sterk benadrukt.

Jan van Brabant schreef bijvoorbeeld het lied 'Ic sach noyt so roden mont', met daarin de steeds terugkerende elementen van de hoofse minnelyriek. Lees het lied. Welke hoofse elementen herken je?

De zanger vertelt over de verblindende schoonheid van zijn geliefde, toch is hij in het diepst van het hart gewond. Hij is bereid tot onvoorwaardelijke dienstbaarheid en toont zich bezorgd dat haar iets zal overkomen.

nakijken Leswijs

https:

schrijfplan

beschouwing

bronnen en schrijfplan maken voor beschouwing met centrale vraag: is het middeleeuwse werk dat ik gelezen heb nog zinvol voor mensen van nu?

bron 1 is bulkboek 

bron 2 is je eigen tekst van Reinart de vos

bron 3 en evt andere zoek je zelf

Jacob van Maerlant

1235-1300

volkstaal

de Spieghel Historiael

Rijmbijbel

Der nature bloemen

Alexanders geesten(grote daden)

kennis Willem die Madocke maakte

Heimlijkheid der heimelijkheden/vorstenspiegel

didacticus

Floris V leerling/mecenas

onderwijs in de middeleeuwen

kerkelijke instellingen

voertaal Latijn

trivium:grammatica, retorica en logica

quadrivium: rekenen, wiskunde, astronomie en muziektheorie

Universitiet in Leuven, Parijs, Orleans of Bologna

Jacob van Maerlant leefde van

1. 1235-1300
2. 1325-1400
3. 1425-1500
4. 1525-1600

Waarom is Jacob van Maerlant zo beroemd geworden?

Hoe kwam het dat het onderwijs in de steden belangrijker was dan op het platte land?

https: