herhaling straling

• Natuurkunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

herhaling straling

Wat was ook alweer een isotoop? Schrijf op wat je je nog herinnert.

Hoeveel isotopen heeft het atoom zilver volgens Binas 32?

1. 1
2. 0
3. 2
4. 3

Ioniserende straling

Straling die de moleculen kapot kan maken, wordt ioniserende straling genoemd.

Uv straling

UV straling 

Deze straling zorgt er voor dat je bruin wordt. Ook is dit de bron van vitamine D voor je lichaam. 

Zonlicht bestaat uit:

95% UV-A straling: huidveroudering

5% UV-B straling: bruin worden (en ook verbranden en daaropvolgend huidkanker) en vitamine D productie

Rontgenstraling

Rontgen

In 1894 nam Wilhelm Rontgen de eerste rontgenfoto van de hand van zijn vrouw. Tegenwoordig maken we nog steeds gebruik van deze techniek om naar beenderen te kijken. 

Radioactiviteit

Radioactieve stoffen zenden ook sterk een ioniserende straling uit.

Instabiele kernen

Een radioactief isotoop heeft atoomkernen die instabiel zijn. Daarmee wordt bedoeld dat die kernen spontaan (dus zonder invloed van buitenaf) veranderen.

Op het moment dat zo'n atoomkern verandert, zendt deze een kleine hoeveelheid straling uit. Dit wordt radioactief verval genoemd.

Meten van radioactiviteit

Je meet radioactiviteit met een geigerteller.

Je meet dit in Bequerel (Bq)

En wat was ioniserende straling?

Wat zijn instabiele atoomkernen?

Halfwaardetijd - Halveringstijd

Instabiele atoomkernen raken energie (activiteit) kwijt naarmate de tijd verstrekt. 

De halveringstijd geeft aan hoe lang het duurt voordat de activiteit van een instabiel atoom gehalveerd is.

Halverings/halfwaardetijd

De kernen van een isotoop gaan steeds door de helft.

Dus een halveringstijd van 300 Bq per dag houdt in:

0 dagen - 300 Bq - 100%

1 dag - 150 Bq - 50% 

2 dagen - 75 Bq - 25%

 etc etc etc

Wat is de halfwaardetijd van Zilver-110?

1. 1 dag
2. 24sec
3. 9,7min
4. 2,6jaar

Wat is de halfwaardetijd van Uranium-238?

1. 7,04*10^8 jaar
2. 45 dagen
3. 80540000 jaar
4. 4,47*10^9 jaar

Van een radio-actieve isotoop is de halfwaardetijd 12 jaar. De activiteit op tijdstip T=0jaar is 47812 Bq. Wat is de activiteit na 48 jaar? Rond af op hele getallen!

De activiteit van I-131 wordt bij een ex-schildklierpatiënt gemeten enige tijd na het inslikken van de capsule met
Jood-131. De activiteit tijdens de meting is 34Bq. Hoeveel kernen Jood vervallen er dan in 1 seconde?

Wat is de halfwaardetijd van deze stof?

Straling gebruiken

• Er zijn drie verschillende soorten straling
• Alfastraling, bètastraling en gammastraling
• Niet alle stoffen zenden dezelfde straling uit
• De soorten straling hebben allemaal een verschillend doordringend vermogen
• Voor elke soort straling hebben we ook symbolen: α, β en γ

Welke straling zendt tin-121 uit?

1. alfa
2. beta
3. gamma
4. röntgen

Onderzoek met gammastraling

Onderzoek gammastraling

Tracer wordt radioactief gemaakt door er atomen 'in te bouwen' van een isotoop die gammastraling uitzendt. 

Orgaan neemt stof op en straalt energie uit. Dit wordt op computer geregistreerd.

Dit is bestraling van binnenuit

Neemt een orgaan in verhouding veel of weinig straling op?

1. veel
2. weinig
3. niks
4. alles

Van welk soort straling wordt bij medisch onderzoek vaak gebruik gemaakt?

1. alfastraling
2. bètastraling
3. gammastraling
4. zonnestralen

Bestraling van buitenaf

• Voor bestraling van buitenaf wordt altijd gammastraling gebruikt.
• Gammastraling kan ver in het lichaam doordringen en richt veel schade aan in de kankercellen.
• Lichaamsdelen die niet mogen worden bestraald, worden afgeschermd met loden platen of een loodschort.

Is een patiënt na bestraling van buitenaf nog radioactief?

1. Ja
2. Nee
3. Dat kan je niet weten

Hoe worden lichaamsdelen die niet bestraald mogen worden beschermd?

1. met een doek
2. met gips
3. met lood
4. met ijzer

Bestraling van binnenuit

Ioniserende straling kan gebruikt worden om kankercellen kapot te maken. 

Door een radioactieve stof in te nemen (via een capsule / tablet) of in te brengen (met een injectienaald), zal de radioactieve stof de kankercellen kapot proberen te maken.

Bij bestraling van binnenuit worden stoffen met een kleine halveringstijd gebruikt zodat de patiënt niet al te lang radioactief blijft.

Worden tijdens bestraling van binnenuit isotopen met een lange of korte halveringstijd gebruikt?

1. Lang
2. Kort
3. Helemaal niet
4. Dat maakt niet uit

Beschrijf in je eigen woorden het verschil tussen straling van binnenuit en straling van buitenaf.

H8.4 Bescherming tegen straling

- Wat zijn de gevaren van radioactieve straling?

- Gammastraling is het meest schadelijk bij bestraling van buitenaf.

- wat is het verschil met bestraling van binnenuit?

Gevaar van straling

Straling van buitenaf.

Gammastraling veruit het meest gevaarlijk.

Straling van binnenuit.

Alle soorten straling gevaarlijk. 

Alfa straling dan (wellicht) het meest gevaarlijk.

Beschermen tegen straling

• Afstand
• Afschermen bron
• Tijd

Regels werken met radioactieve stoffen

- aangewezen ruimtes

- jas en schoenhoezen aan en uit

- handen grondig wassen

- geen radioactieve stoffen morsen

- werkruimtes checken op straling

Maatregelen bij besmetting

• besmette kleding uittrekken en douchen
• besmette kleding opbergen
• besmette ruimtes ontsmetten

Voorkomen is beter dan genezen!!!