12.2 Verwantschap

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

12.2 Verwantschap

Wat weet je nog van

12.1 Selectie?

Evolutie

1. Theorie die uitgaat van variaties in genotypen, natuurlijke selectie en het ontstaan van nieuwe soorten
2. ontwikkeling van het leven op aarde waarbij soorten ontstaan, veranderen of verdwijnen

De ontwikkeling van vissen tot amfibieën is een voorbeeld van evolutie.

1. juist
2. onjuist

Nieuwe soorten ontstaan door:

1. variatie-natuurlijke selectie en isolatie
2. erfelijke variatie-natuurlijke selectie en isolatie
3. erfelijke variatie-natuurlijke selectie
4. natuurlijke selectie en isolatie

Wanneer een tulpenkweker een nieuw soort tulp wil krijgen doet hij dat door:

1. natuurlijke selectie
2. kunstmatige selectie
3. veredelen
4. ongeslachtelijke voortplanting

Isolatie

1. groepen organismen van dezelfde soort leven samen
2. groepen organismen van verschillende soorten leven samen
3. groepen organismen van dezelfde soort trekken naar elkaar toe
4. groepen organismen van dezelfde soort raken van elkaar gescheiden

Hoe heette het principe dat volgens Darwin de drijvend kracht achter de evolutie is?

1. Natuurlijke extinctie
2. Natuurlijke selectie
3. Natuurlijke sequentie
4. Natuurlijke reproductie

Wat is geen argument voor evolutie?

1. Fossielen
2. Overeenkomst in bouw bij organismen
3. Overeenkomst in DNA bij organismen
4. Mensen worden ouder

Leerdoelen van de les:

je kunt uitleggen:

- hoe lang er leven op aarde is

- hoe fossielen ontstaan

- hoe je kan zien hoe soorten verwant zijn

- hoe de evolutie van de mens verliep

Geologische tijdschaal

Ontwikkeling van leven op aarde

2,5 miljard jaar geleden: Het eerste leven begon in zeeën en oceanen: eencellige organismen.

900 miljoen jaar geleden: Eencellige organismen -> meercellige organismen

450 miljoen jaar geleden: Eerste gewervelde dieren (vissen) en landplanten

400 miljoen jaar geleden: Dieren op het land

Ontstaansvolgorde:

eencellige 

meercellige

vissen

amfibieën

reptielen

zoogdieren

vogels

Hoe later ontstaan hoe ontwikkelder een organisme (best fittest)

Nieuwe soorten

-Erfelijke variatie

 -Natuurlijke selectie

-Isolatie

Hoe zie je dat soorten verwant zijn?

• Soorten staan dicht bij elkaar als ze kort geleden een gemeenschappelijke voorouder hadden (uitgestorven).
  
• Hierdoor veel gemeenschappelijke kenmerken

 verwantschapsschema

Fossielen(1)

zijn versteende overblijfselen van organismen of afdrukken van organismen in gesteenten.

Fossielen

Overblijfselen van organismen die vroeger hebben geleefd:

Ontstaan fossiel:

1. Zinken, zachte delen verteren.

2. Harde delen bedekt door zand/klei.

3. Verstenen (samenpersen).

4. (Zee)bodem komt omhoog: zichtbaar.

Overeenkomst in bouw(2)

• Verschillende functies
• Dezelfde bouw
• Gemeenschappelijke voorouder
  

Evolutie van de mens

Evolutie van de mens

7 miljoen jaar geleden een gemeenschappelijke voorouder.

Autralophithecus afarensis - geen opponeerbare teen

Homo habilis - stenen werktuigen

Homo erectus - jagers en vissers, vuur

Homo sapies - plat gezicht, groot hersenvolume

Kleine verschillen tussen organismen van dezelfde soort

Het proces waarbij niet alle organismen van dezelfde soort hetzelfde aantal nakomelingen krijgt.

De overeenkomst in DNA en uiterlijk van verschillende organismen.

Verwantschap

Variatie

Selectie

Zet de verwantschap tussen soorten van minst naar meest:

maki en mens

chimpansee en mens

orang-oetan en mens

vroege half apen wereld en mens

Wat wordt er met deze afbeelding bedoeld?

1. Dat mensen van de apen afstammen
2. Dat mensen en apen gemeenschappelijke voorouders hebben.
3. Dat er door micro-evolutie nieuwe soorten zijn ontstaan
4. Dat er veel apen zijn.

Wanneer spreek je van verwantschap?

1. Als dieren in hetzelfde leefgebied wonen.
2. Als er overeenkomst is in het DNA
3. Als er overeenkomst is in het dieet (wat dieren eten)
4. Als er geen enkele overeenkomst is tussen dieren.

Met wie heeft soort B de meeste verwantschap?

1. A
2. C
3. D
4. E

Welke dieren hebben de minste verwantschap?

1. Slijmprik en vissen
2. Slijmprik en reptielen
3. Zoogdieren & reptielen
4. Zoogdieren en vogels

Verwantschap kan onderzocht worden door

1. overeenkomst in de samenstelling van stoffen te onderzoeken
2. door DNA-sequencing
3. Door de anatomie te vergelijken
4. te zoeken naar rudimentaire organen

Wat betekend het begrip 'verwantschap'?

1. overeenkomst tussen soorten
2. overeenkomst tussen rijken
3. overeenkomst tussen orde
4. zelfde soort dieren maar dan zien ze er anders uit

12.1 en 12.2 (Huis)werk)

12.1 M. opdr.2, 3, 5, 6, 8, 10, 11, 12, 13, 15 ,16, 17, 18 t/m 26

Samenvatten blz136 : opdr.1 t/m 6

12.2 M. opdr.2, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 12, 13 t/m 17, 19

Samenvatten blz 137 :opdr.7 t/m 10