Do 20 juni Verkeerde woorden en uitdrukkingen

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Do 20 juni Verkeerde woorden en uitdrukkingen

Foutief gebruikt!

Wanneer een schrijver tautologie of pleonasme verkeerd of onbewust gebruikt, spreek je van:

- foutieve tautologie

- foutief pleonasme

Dit noem je een stijlfout (een stijlfiguur die verkeerd wordt gebruikt).

Over taal blok 5

synoniemen

tegengestelden

overbodige woorden

verkeerde woorden of uitdrukkingen

dubbele ontkenning & verhaspelingen

Verhaspeling

Verhaspeling

Verhaspelen

Spreekwoorden, uitdrukkingen en gezegdes worden vaak verhaspeld. Dat betekent dat ze niet goed worden gebruikt. 

Contaminatie - verhaspeling

Een contaminatie is een verhaspeling van twee woorden of uitdrukkingen. Deze worden dan door elkaar gebruikt, waardoor dus een contaminatie ontstaat. 

bijv. 

Je moet dat overnieuw doen! (overnieuw is de contaminatie)

Je moet dat opnieuw doen.

Je moet dat over doen.

Welke spreekwoorden en uitdrukkingen herkennen jullie in de verhaspelingen?

Verhaspeling

Bij een verhaspeling verwissel je woorden die op elkaar lijken, maar die een verschillende betekenis hebben. 

Voorbeelden:
Die schoenen kosten te duur.
Ik zie door het bos de bomen niet meer.
Er is een dood lijk gevonden in Amsterdam.

Voorbeeld verhaspeling

'Ik gooi de hoed in de ring'

Voorbeeld verhaspeling

'Een half begin is het goede werk'

Voorbeeld verhaspeling

'We gaan de olie op het spek binden.'

Wat is een verhaspeling?

Stijlfiguur of stijlfout - pleonasme

Als een pleonasme bijvoorbeeld wordt gebruikt in een gedicht. Dan is het een stijlfiguur. 

'natte tranen'  'groen gras'  'witte sneeuw.'

Dat zijn niet per se fouten. Iets 'opnieuw herhalen' of 'naar beneden laten vallen' is wel fout. Hier wordt onnodig de nadruk gelegd op een eigenschap van iets wat je noemt.

Stijlfiguur of stijlfout - tautologie

Ook een tautologie kan een versterking zijn.  Er bestaan veel uitdrukkingen die tautologieën zijn. Denk aan: 'gratis en voor niets', 'zeker en vast' of 'list en bedrog'. Deze zijn geaccepteerd als stijlfiguur en zijn dus correct. Voorbeelden van overbodige herhaling zijn: Ik heb dat 'nooit niet' gewild, die boeken zijn 'identiek hetzelfde' of: 'want ik wil immers' nooit slapen.  

(Foutieve) tautologie

Met een tautologie zeg je twee keer hetzelfde met verschillende woorden.

Deze woorden behoren tot dezelfde woordsoort.

Als stijlfiguur: Hij werd met pracht en praal begraven.

Als stijlfout: Misschien dat ze er wellicht nog achter komen.

Door de regen kon je de overkant haast bijna niet meer zien.

Natuurlijk controleren we vanzelfsprekend de antwoorden.

Leerzaam uitstapje
Terechtstelling
Voorwerp
Militaire oefening
tentoonstelling
expressie
experiment

Excursie

Executie

exemplaar

exercitie

Expositie

Uitdrukking

Proef

Welke uitdrukking komt op de lege plek?

Welke uitdrukking komt op de lege plek?

Welke uitdrukking komt op de lege plek?

Welke uitdrukking hoort op de puntjes?

Welke uitdrukking komt op de lege plek?

eufemisme

understatement

hyperbool

President Trump heeft wel wat te besteden.

verzachtende uitdrukking

Ik mag ook nooit iets!

sterke overdrijving

afgezwakte uitdrukking

Dat is een hele uitdaging! (Je bedoelt dat het een groot probleem is.)

Huiswerk voor ma 24 juni 

Maken opdr. 3 en 4 Blok 6 Over taal

Stijlfouten herkennen.

Maak de zelftoetsen van blok 5 en 6