Week 2: Geschiedenis humanisme

• Levensbeschouwing
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

Week 2: Geschiedenis van het humanisme

Religieuze humanisten bestaan niet

1. Waar
2. Niet waar

Geschiedenis humanisme

• Achteraf bekeken: 
  Er zijn denkers van wie we nu zeggen: "zij staan aan de basis van het humanisme."

• Vooral filosofen uit de Klassieke oudheid, middeleeuwen en renaissance.
  

Socrates

"Ik weet niets, en zelfs dàt weet ik niet zeker."

Wat bedoelt hij met deze uitspraak?

Socrates (469 - 399 v. Chr.)

• Gebruik je verstand (rede)
• Zelf nadenken is belangrijker dan geloven in God. 
• Wees kritisch
• Actief in Athene (Griekenland)

• Klassiek-humanisme

Erasmus

"Een dwarsdenker die tegen de traditie van die tijd in ging."

Wat wordt er met deze uitspraak bedoeld?

Erasmus (1466 - 1536)

• Context: Renaissance (wedergeboorte klassieke Oudheid)

• Eerste Nederlandse humanist (geboren in Rotterdam)
• Voorbeeld van een religieuze humanist.

Renaissance-humanisme: een levensbeschouwing waarin niet langer God, maar de mens centraal kwam te staan.

Zelfstandig werken

Lezen: blz. 62-65

Maken opdracht: 8-16

Spinoza (1632 - 1677)

• Nederlandse filosoof (geboren in Amsterdam)
• Voorbeeld van een religieuze humanist.

Wetenschap en filosofie moet uitgaan van het verstand (de Rede) en niet een geloof/heilig boek als basis hebben. 

God = de natuur -> een gesloten systeem van oorzaak en gevolg

Kant (1724 - 1804)

• Duitse filosoof (geboren in Kaliningrad)
• Voorbeeld van een religieuze humanist.

"Durf te denken!" en "Bedien je van je eigen verstand!"

Ware kennis = gebaseerd op waarneming (empirie) en logisch denken (Rede). De rest is geloof.

Verlichting (17-18e eeuw)

• Nieuw-humanisme: het menselijk verstand (rede) komt                                                        centraal te staan. 
• Verstand en zintuigen enige middel tot kennis/zeker weten.
• Heilige boeken verliezen hun vanzelfsprekende gezag.
• Autonomie: zelf denken, kiezen, vrij zijn. 
• Sterk vertrouwen in wetenschap en techniek.
• Meer mensen gaan twijfelen aan het bestaan van God.

Jaap van Praag

"De missie van het HV is het krijgen van geestelijke weerbaarheid. 
Dat ontstaat vanuit ‘een innerlijk gevoel' te weten waar je voor staat."

Wat is geestelijke weerbaarheid?

Jaap van Praag (1911-1981)

• Modern humanisme: sterk beïnvloed door atheïsme
• Oprichting Humanistisch Verbond (1946)
• Zelfbeschikkingsrecht: abortus, euthanasie

• Kleine strijd (gelijke behandeling van buitenkerkelijken)  en Grote strijd (tegen nihilisme)

Zelfstandig werken

Lezen: blz. 66-67

Maken opdracht: 17-18