Les 4

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

T4_3 Literaire begrippen en ontwikkeling

Les 4

Programma

• §2.2, §2.3 en §2.4 Flip the classroom (15 min)
• Uitleg 1.2, 1.3 en 2.1 (15 minuten)
• Zelfstandig werken (15 minuten)
• Afronding (5 min)

Deze les leer je over… 

•  wat de standenmaatschappij is en welke invloed die heeft,
  
•  welke invloed de ontdekking van de boekdrukkunst heeft op het literaire klimaat in de middeleeuwen;
  
• de standenmaatschappij, de boekdrukkunst en de wereldlijke en geestelijke cultuur.

§2.2, §2.3 en §2.4 Flip the classroom (20 min)

Pak je aantekeningen erbij!

§1.2 De standenmaatschappij

‘Sommigen die bidden, sommigen die strijden en sommigen die werken’ (Adalbero, elfde eeuw)​

Verdeelde maatschappij in drie groepen > standentheorie​

1. De geestelijkheid: de ‘bidders’​

Twee geestelijke groepen:​

- De reguliere geestelijkheid (monniken): monniken en nonnen hadden kloostergeloften afgelegd en er waren verschillende kloosterorden: de orde der benedictijnen en de orde der cisterciënzers, in de dertiende eeuw ontstonden de dominicanen en franciscanen ​

- De seculiere geestelijkheid (paus, bisschoppen, pastoors): verrichten de zielzorg voor gelovigen​

Iedereen moest het ‘ware’ geloof aanhangen, deed je dat niet, dan was je een ketter en werd je vervolgd ​

Vormgever christendom in de middeleeuwen: filosoof Augustinus van Hippo, later kerkvader Sint Augustinus ​

§1.2 De standenmaatschappij

Het christendom van de middeleeuwen: ​

Alleen het christendom en zijn kerk kenden de waarheid,​

er bestonden twee rijken: een aards rijk en een hemels rijk​

Geen dualiteit tussen goed en kwaad, maar slechts de eenheid van een enige en goede God​

God bestond uit de Vader, de Zoon en de Heilige Geest > triniteitsleer (het zijn van meerdere entiteiten in één entiteit)​

De mens leefde in het besef van de erfzonde, namelijk Adams zondeval, en kon hier alleen van verlost worden door de kruisdood van Christus

§1.3 De boekdrukkunst

1200 – voornamelijk geschreven door monniken in kloosters

Door ontstaan kathedraalscholen kwam daar verandering in

Vorsten en opkomende steden en hun administratie vereisten een schrijfcultuur, men had behoefte aan literair geschoolden – wanneer ben je literair geschoold, denk je?

Er bestonden drie literaire milieus in de middeleeuwen:

De wereldlijke, adellijke hoven

Een wereldlijk publiek in de steden

Een geestelijk milieu van kloosterlingen, bisschoppelijke hoven en religieuze groepen

§1.3 De boekdrukkunst

Eind vijftiende – begin zestiende eeuw > begin Nieuwe tijd

Uitvinding boekdrukkunst betekende het einde van de handmatige boekproductie

Wat houdt boekdrukkunst in? Boeken die met de hand op perkament werden geschreven, kopiisten zorgden voor het overschrijven van de teksten

Deze handgeschreven teksten noemen we manuscripten (= handschriften), en werden afgeschreven – zo ook met de Beatrijs

Voordelen boekdrukkunst: snel en goedkoop boeken produceren, in grote oplagen, maar ook dat kennis en inzichten sneller verspreid konden worden

§1.3 De boekdrukkunst

§2.1 De wereldlijke en geestelijke cultuur

Cultuur van de middeleeuwen > twee gezichten:

- Wereldlijke cultuur: de cultuur van de adel, vorsten en burgerij

- Geestelijke cultuur: de cultuur van de geestelijken

Deze twee culturen uitten zich soms vijandig of negatief over elkaar

Bijvoorbeeld: een ridderroman werd als zondig betiteld, bv. vanwege het vele moorden en de ontembare driften

Maar: de culturen bestonden naast elkaar en beïnvloedden elkaar > een Gotische kathedraal was niet alleen een Godshuis, het was ook de trots van de stad

Tijd over: Zelfstandig werken

Maken 3, 4, 5 6 en 7 van Module 2

Afronding

Deze les leerde je over… 

•  wat de standenmaatschappij is en welke invloed die heeft,
  
•  welke invloed de ontdekking van de boekdrukkunst heeft op het literaire klimaat in de middeleeuwen;
  
• de standenmaatschappij, de boekdrukkunst en de wereldlijke en geestelijke cultuur.

Huiswerk: 3, 4, 5 6 en 7 van Module 2 en volgende les start lezen Beatrijs

Zijn de lesdoelen voor jou behaald?

1. Ja
2. Nee