stemmingstoornis

• Ala4B
• MBO
• Studiejaar 2

stemmingstoornis

Stemmingsstoornissen is een verzamelnaam voor psychische aandoeningen waarbij de gemoedstoestand of emoties ernstig verstoord zijn of niet passen bij de situatie waarin u zich verkeert. Depressie en dysthymie zijn de meest voorkomende stemmingsstoornissen.

Daarnaast bestaan er andere stemmingsstoornissen, zoals de bipolaire stoornis, ook wel manisch-depressieve stoornis .

Wat is ernstig?

Meestal dient een depressie zich niet direct in een zware vorm aan. Het kan beginnen met lichte

somberheid of verdriet (bijvoorbeeld tijdens een rouwperiode). Als deze klachten langer aanhouden

en erger worden, kan het zijn dat iemand een lichte depressie heeft. Deze depressie kan

onbehandeld overgaan in een zware depressie. De duur van een depressie kan verschillen. Het kan

na een paar weken over zijn, maar het kan ook jaren duren. Bij sommige mensen gaat de depressie

niet meer over.

Bij ouderen ontstaat een depressie vaak geleidelijk. Lichte depressies komen regelmatig voor

(ongeveer tussen de 15-20% van de ouderen heeft hier last van). Zware depressies daarentegen

komen niet vaak voor (tussen de 2-3%). 

Vormen van een depressie

Seizoensgebonden depressie

Dit komt geregeld voor. In de winter zeer somber zijn. 

In het voorjaar

verandert de stemming weer en komt de vrolijkheid 

 Dysthymie

Een dysthymie is een lichtere vorm van een depressie die lang aanhoudt. Iemand die lijdt

aan deze vorm van depressie, is gedurende een lange periode omhuld door een grijs-grauwe

mist. Als de sombere stemming minimaal twee jaar aanhoudt en men voldoet aan minstens

twee van de volgende kenmerken, dan kan de diagnose dysthymie gesteld worden:

-Sombere, depressieve stemming

-Gevoelens van waardeloosheid

-Gestoorde slaap

-Verminderde of grotere eetlust

-Weinig energie en moeheid

-Concentratieproblemen of besluiteloosheid

-Gevoel van hopeloosheid

Een depressieve stoornis

 Dit is wat mensen meestal onder een depressie verstaan.

Als mensen zich minstens twee weken achter elkaar somber voelen en last hebben van meerdere van onderstaande verschijnselen, kan er sprake zijn van een depressie:

• Concentratieproblemen, vergeetachtigheid en besluiteloosheid.
•  Gestoorde slaap (moeite met inslapen of doorslapen).
•  Lusteloosheid en prikkelbaarheid.
•  Gebrek aan eetlust of juist meer eten dan gewoonlijk.
•  Weinig energie en moeheid.
•  Gevoelens van waardeloosheid en schuldgevoelens.
•  Traagheid of juist een aanhoudende lichamelijke onrust.
•  Het gevoel van binnen dood of leeg te zijn.
•  Terugkerende gedachten aan de dood of aan zelfdoding. 

Psychotische depressie

Deze depressie is soms zo ernstig, dat naast een diep depressieve stemming ook zogenoemde

psychotische verschijnselen aanwezig zijn. Dat zijn verschijnselen die aangeven dat de

betrokkene het contact met de realiteit verloren heeft. Een patiënt kan bijvoorbeeld dingen

zien en horen die anderen niet waarnemen. 

Een bipolaire stoornis of manisch-depressieve stoornis

Een bipolaire stoornis of manisch-depressieve stoornis kenmerkt zich door voorkomen van ‘tegenovergestelde’ stemmingen. Depressieve periodes met ernstige somberheid en verlies van plezier en interesse in het leven worden afgewisseld met een uitgelaten of prikkelbare stemming en sterk verhoogde activiteit. Deze sterk wisselende stemmingen kunnen enkele uren, maar ook enkele dagen of langer aanhouden. Door de extreme stemmingstoestanden kan het vermogen om situaties te beoordelen verstoord raken. Soms kan dit zelfs leiden tot onverantwoorde acties.

cijfers

In Nederland krijgt ongeveer een kwart van de volwassenen van 18-75 jaar ooit in het leven te maken met een depressie (2019-2022). Elk jaar geldt dat voor ongeveer 9% van de volwassenen. Vrouwen in de leeftijdscategorie 18-34 jaar hebben de grootste kans op een depressie (2019-2022).

mogelijk risicofactoren

Genen

Bijdrage in genetische factoren, ongeveer 40%

Eerstegraads familieleden van iemand met een depressieve stoornis twee tot vier keer hogere kans op depressie

Stressvolle gebeurtenissen

Dagelijkse irritaties; vooral wanneer deze optreden naast ingrijpende gebeurtenissen

Ingrijpende gebeurtenissen zoals sociaal verlies of overlijden van een dierbare

Lichamelijke ziekten

Bijvoorbeeld hart- en vaatziekten, diabetes en bijnierschorsafwijkingen

Sociaal-economische status

Een lage sociaaleconomische status (bijvoorbeeld een lage opleiding of laag inkomen) verhoogt risico op langdurige depressie

Persoonlijkheid

Neuroticisme(Een persoonlijkheidskenmerk van emotionele instabiliteit en negatieve affectiviteit.)

Lage zelfwaardering

Introversie

Prikkelbaar

Neiging ervaringen op negatieve wijze te interpreteren

Negatieve ervaringen in de jeugd

Verlies van ouder

Emotionele verwaarlozing

Mishandeling

Risico vooral verhoogd bij meerdere ervaringen van uiteenlopende aard

Psychiatrische (familie)geschiedenis

Vrijwel alle voorgaande psychische stoornissen verhogen de kans op depressiviteit

Ook een psychiatrische geschiedenis van de ouders verhoogt het risico op depressie

Ongunstige werkomstandigheden

Beperkte autonomie

Hoge psychologische taakeisen

Baanonzekerheid

Beperkte steun van collega’s

Ongezonde leefstijl

Roken

Drinken

Weinig bewegen

Ongezond eten

Vrouwen hebben bijna twee keer zoveel kans op het ooit ontwikkelen van een depressieve stoornis in vergelijking met mannen

• Biologische ontregelingen 
• 
  
• Wisselingen in hormonen of neurotransmitters zijn geassocieerd met depressie
• 
  
• Depressie kan bijvoorbeeld optreden omtrent de zwangerschap, menstruatie, gedurende de winter of als gevolg van een middel

welke behandeling

therapie

1 CGT

2 psycho-educatie

3 lichttherapie

4 interpersoonlijk

5 MBCT

6 vakgerichte therapie

7 ECT

(voeding)

(medicatie)

alternatieve

1 lichaams gerichte therapie

2 mindfullness en meditatie

3 creatieve therapie

4 kruiden supplementen

5 biblotherapie

6 zelfhulpgroep

7 andere

5

De 5-4-3-2-1 is een mooie oefening hiervoor. Dit is wat je doet:

5) Gebruik je ogen en kijk naar 5 dingen. Kijk om je heen: is er iets in de kamer wat je nooit is opgevallen? Een schilderij aan de muur, een barstje, een bewegende tak door het raam. De 5 dingen waar je naar kijkt hoeven niet per se objecten te zijn. Het kan ook gaan om kleuren, patronen, schaduwen of een uitdrukking op iemands gezicht. Er zijn zoveel dingen die we kunnen opmerken met onze ogen. Let maar op!

2) Merk nu 2 dingen op die je ruikt met jouw neus. Meestal vallen geuren niet zo op, tenzij het gaat om een lekker maaltijd of een stinkende afvalzak. Maar als je het probeert ruik je subtiele geuren om je heen. Wellicht ruik je de warme kop koffie van iemand in een andere kamer. De geur van recent gewassen kleding. Misschien ruik je verschillende geuren door elkaar heen, terwijl je een wandeling maakt of in de tuin zit.

1) De laatste: proef 1 ding dat je proeft met jouw tong. Verken de smaak terwijl je geniet van een maaltijd, kauwgom kauwt of een glas water drinkt. Als je niks eet of drinkt heb je wellicht niks om te proeven. Vervang dan het proeven met een van de eerder genoemde zintuigen.

4

4) Gebruik nu jouw oren om naar 4 dingen te luisteren. Hoor je een ventilator draaien? Voetstappen in de verte? Muziek van iemand anders, dwars door zijn/haar koptelefoon? Het geluid van jouw ademhaling... Onthoud dat niks goed of fout is. We zijn alleen aan het luisteren.

3

3) Tijd om te voelen, 3 dingen die je voelt met jouw lichaam. Dit kan alles zijn, van de temperatuur in de kamer, de textuur van jouw kleding tot de vormen van een vaas. Je kunt ook je ogen sluiten om je helemaal te focussen op het gevoel.

2

2) Merk nu 2 dingen op die je ruikt met jouw neus. Meestal vallen geuren niet zo op, tenzij het gaat om een lekker maaltijd of een stinkende afvalzak. Maar als je het probeert ruik je subtiele geuren om je heen. Wellicht ruik je de warme kop koffie van iemand in een andere kamer. De geur van recent gewassen kleding. Misschien ruik je verschillende geuren door elkaar heen, terwijl je een wandeling maakt of in de tuin zit.

1

1) De laatste: proef 1 ding dat je proeft met jouw tong. Verken de smaak terwijl je geniet van een maaltijd, kauwgom kauwt of een glas water drinkt. Als je niks eet of drinkt heb je wellicht niks om te proeven. Vervang dan het proeven met een van de eerder genoemde zintuigen.

CGT

https://www.youtube.com/watch?v=7wA4coBQcRQ