6.3 Het begin van de opstand

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k, t
• Leerjaar 1

Welkom in de geschiedenisles!

Wat gaan we doen vandaag?

-Lesdoelen

-Het begin van de Opstand

-Opdrachten

-Afsluiting  

Lesdoelen

Aan het eind van deze les:

• Uitleggen waarom de Nederlandse gewesten in opstand kwamen tegen de Spaanse koning.

• Uitleggen wie Willem van Oranje was.

Wie is dit?

Vorsten in Europa

- In Europa regeerden koningen en keizers over kleine en grote gebieden > vorsten heten. 

Vorsten met elkaar trouwden> rijk groter. 

Rijk beschermen of groter maken, voerden > dure oorlogen. De edelen in het rijk hielpen de vorst bij de strijd. Zij waren belangrijk. Een vorst moest altijd rekening met hen houden. Vorsten en edelen werden na hun dood opgevolgd door hun kinderen of andere familieleden. Zij namen de macht over en gaven die bij hun dood weer door aan hún kinderen.

- In 1515 Karel V > nieuwe keizer van het Duitse Rijk. Hij was katholiek en lid van de familie Habsburg. Hij erfde Spanje en werd daar koning. Bij Spanje hoorden de koloniën in Midden- en Zuid-Amerika. Karel V erfde ook de zeventien provincies van de Nederlanden. De Nederlanden waren het gebied van het tegenwoordige Nederland, België. Luxemburg en een stukje van Duitsland en Frankrijk. Daar werd hij landsheer. Zo werd Karel V vorst van een rijk waar de zon nooit onderging. Hij regeerde vanuit Brussel. Omdat zijn rijk zo groot was, nam hij mensen met een goede opleiding in dienst, die hij een salaris betaalde. Zo kon hij zijn rijk goed besturen en kregen de edelen minder macht. In de Nederlanden stelde Karel V een landvoogd aan, die namens hem het land bestuurde.

In 1555 verdeelde Karel V zijn rijk onder zijn twee zoons. Filips II werd koning van Spanje en landsheer van de Nederlanden. Karel V stierf in 1558.

Nederland

• Zeventien gewesten --> de Nederlanden (rond 1550)

• Hierin had ieder gewest zijn:
  

1. eigen wetten
2. eigen geldsoort 
3. eigen streektaal 

• Karel V --> landheer van de Nederlanden.
• Plaatsvervanger --> stadhouder (bv. Willem van Oranje).
  

onderdeel van het Spaanse rijk

• In 1555 sterft Karel v --> zijn zoon Filips II volgt hem op.
• Stelt Margaretha van Parma aan als landvoogdes.
• Deze regeerde in naam van Filips II de over de Nederlanden.
  

Een centraal bestuur?

• Wat Filips wilde:
  

1. één Nederland
2. Overal dezelfde wetten en regels
3. Geen protestanten (wel katholieken)
   

• Centralisatie: Als een vorst of een regering een bepaald gebied vanuit een punt wil gaan besturen
  

• Bestaat dat nu nog steeds?

X

Filips II begon actief met het vervolgen van ketters; iedereen die niet in het katholieke geloof geloofden. Hij liet verdachten opsporen door inquisiteurs en liet ze veroordelen tot de doodstraf. Een veel voorkomende doodstraf uit deze periode is levend verbrand worden op de brandstapel.

Beeldenstorm

• Veel protestanten, maar ook katholieken, vonden de straffen veel te zwaar.

• Een aantal belangrijke Nederlandse edellieden, waaronder Willem van Oranje, gingen op bezoek bij Margaretha van Parma om te pleiten voor godsdienstvrijheid.
• Margaretha van Parma stuurde een brief naar Filips II. 
• Terwijl men wachtte op een reactie brak de Beeldenstorm (1566) uit...

De ijzeren hertog

• Filips II was woedend over de beeldenstorm. Hij stuurde zijn beste generaal, Hertog Alva, naar de Nederlanden om de taken van Margaretha over te nemen.

• Hertog Alva richtte een nieuwe rechtbank op om de boosdoeners van de beeldenstorm te straffen: de Raad der Beroerten.

• Ondertussen was Willem van Oranje met een aantal andere edellieden naar Duitsland gevlucht.

Feit en mening

• Wat is een feit?

• Wat is een mening?

1. In het jaar 1566 was de beeldenstorm
2. De beeldenstorm was slecht
3. Columbus is in Amerika geweest
   

Video: schooltv Vroeger & zo - de Beeldenstorm

Opdrachten

Paragraaf 6,3 - Het begin van de Opstand
Opdrachten: 3, 4, 5, 6, 8, 9
LB blz. 94 en 95
WB blz. 125 t/m 127

Nabespreken

Aan het eind van deze les:

• Uitleggen waarom de Nederlandse gewesten in opstand kwamen tegen de Spaanse koning.

• Uitleggen wie Willem van Oranje was.

Fijne dag!